A grey background indicates that citations were written by Māori.
Ha Aha (excl)
Tukua ratou kia mokemoke hei utu mo to ratou kino te hunga ra e mea mai ana ki a hau, Ha! ha!. (Pai.9 1840,p.32)
Ha Czar (n)
Ko te Ha, he mea whakakakahu ki te koti whero, ko te arai uma, he tira, ko nga tarau ma, ko nga putu miritea. (MM2 1:3 1855,p.51)
Ha Sir (n)
No tetahi ra tu ana te Rangatira o nga hoia Pakeha, a Ha Henare Rarene. (MM2 5:14 1858,p.3)
aehana agent (n)
A he tika ano ia nei kia kiia aua kupu e tetahi o te hunga Aehana, na ratou nei te mahi mo nga Maina Raiti i Ohinemuri. (Wan.1 2:19 1875,p.205)
Ahaperi Ashbelites (n)
Na Ahapere, ko te hapu o nga Ahaperi. (Maun.14b 1844,p.215)
Aharieri Asrielites (n)
Na Ahariere, ko te hapu o nga Aharieri. (Maun.14b 1844,p.215)
Aharori Ashdothites (n)
Ko nga Kahati, ko nga Aharori, ko nga Ehekaroni. (Maun.16 1845,p.13.3)
aihana agent (n)
He mea whakamutu te mahi a te Hemara e te Aihana o te tino Kawanatanga e Rata Porena, mo te mahi he a te Hemara. (Wan.1 2:31 1875,p.405)
aikiha handkerchief (n)
Ka haere tetahi o ratou ki te hoko taro, ko te aikiha i takaia ai nga kakahu hei utu, ki hai i tangohia e te pakeha. (KNT 2:9 1843,p.37)
Nana ka tupono ki nga Aikiha o nga Heremana o to matou kaipuke, hanga ake, e toru tahi nga Tatari nonohi nei. (Govt.16 1852,p.70)
Kohia ana ki te kete, takai rawa ki te aikiha tawhito, ka haere ki te kai-whakaako. (MM2 4:11 1857,p.13)
akehanatia to be auctioned (vt)
Kia puta ai nga utu nui, e puta ana ki te tini o te iwi mo a ratou whenua, e Retia akehanatia ana e ratou, e te iwi. (Wan.1 2:14 1875,p.129)
akiha handkerchief (n)
A mauria oatia mai no tona tinana ki te hunga mate nga akiha, nga apona ra nei, a hemo ana o ratou mate. (Syd.4 1833,p.119)
akihana action (= legal action) (n)
Tona tikanga e riro mai ai, me tono e te tangata. He ingoa ano to te Pakeha mo tenei tono; he 'Akihana', ara, he tono i te whakawa. (Auck.6 1858,p.40)
akihana auction (n)
Ka hokona i te makete Akihana i roto i nga wiki e rua ki te mea ia e kore e tikina mai. (Wan.1 2:31 1875,p.409)
Ko ahea rawa a matou iwi Maori, te tae ai ki te mohiotanga tika, e mahi ai ratou, i a ratou wenua ki te akihana, ana Riihitia. (Wan.1 2:14 1875,p.129)
akihana to bring a legal action (vi)
Ko te tikanga whakaora mo te tane, me Akihana, ara, me whakawa. (Auck.6 1858,p.44)
akihanatia to bring a legal action (vi)
Mehemea ranei, he hanga nona ake e puritia hetia ana e tetahi tangata, ka Akihanatia ano, kia whakahokia mai tana mea e te Kooti-whakawa. (Auck.6 1858,p.40)
akitiwha handkerchief (n)
Akuha August (n)
Ko te pukapuka a Hoari Takaore, e taia ki roto ki te Nuipepa o Akuha. (KNT 1:7 1842,p.30)
Akuhata August (n)
Ko Akuhata, e toru tekau ma tahi o ona ra. (Pai.18 1840,p.10)
Ko te pukapuka tenei o te parekura i te 18 o nga ra o Akuhata, 1857. (MM2 4:10 1857,p.9)
Katahi nei ka mau te rongo, i te 27 o Akuhata, 1859 o nga tau o to tatou Ariki a Ihu Karaiti. (MM2 6:18 1859,p.2)
Anapapitiha Anabaptist (n)
Ki to te tikanga, ki to te tupunatanga, ki to te puritanga, penei me etahi o nga Anapapitiha e pokanoa nei te wakapehapeha. (Pai.9c 1841,p.139)
Apahauihi Upper House (n)
Kia noho he Minita Maori kia noho he Mema Maori ki te Apahauihi. (Wan.1 1:4 1874,p.14)
apatakihana abduction (n)
Apatakihana, (Tango pokanoa i te Kotiro). (Auck.6 1858,p.1)
apeha officer (n)
Te kainga i puta nui nei tona rongo mo te atawhaitanga o nga Apeha me nga kauhoe o te kaipuke Wiwi. (MM2 1:7 1855,p.20)
apiha officer (n)
E tika ana ranei te mahi a To Apiha a Tu Pote Tua ki au, kahore ranei. (KNT 4:3 1845,p.10)
Ki tonu mai ki au, kia eke au hei Apiha titiro mo taua kaipuke. (Govt.16 1852,p.21)
Ko te mea ano hoki tenei hei whai ma te Kawana, ratou ko ana Apiha Kai-whakahaere katoa. (Auck.6 1858,p.iv)
E mohio ana hoki ahau ki te tikanga o te apiha; he mea utu e nga kapetana, e nga kanara, to ratou tapokoranga ki te mahi hoia. (MM2 7:17 1860,p.23)
Mehemea i ora tonu ai hei hoa ia mo te Waka mo te Kawana, tona ingoa he apiha no te Kuini. (MM2 7:14 1860,p.56)
Kia whiriwhiria hoki etahi hoia me etahi apiha whaiwhakaaro i roto i a ratou mo te mahi e pai ai koe. (MM2 8:1 1861,p.4)
Homai he Pakeha ki au kia tini, mo etahi Apiha ano hoki. (MM2 2a:2 1862,p.11)
Ko te Peti pakeha he apiha hoia. (Hoki 1:15 1863,p.4)
Toko rua nga Apiha, toko rua nga Haihana, o enei tangata i kohurutia nei. (Govt.11 1863,p.2)
I reira nga Apiha o te Porowini me o te tino Kawanatanga. (Wan.1 1:10 1874,p.55)
apiha official (adj)
Ki te whakamatea tetahi Apiha whakahaere tikanga o te Ture, i a ia e mahi tika ana i ana mahi Apiha. (Auck.6 1858,p.36)
Apiha Kai-tiaki Peace Officer (n)
Ko nga Katipa katoa me nga Apiha Kai-tiaki... (MM2 5:20 1858,p.3)
Apiha Katimauhe Customs (House) Officer (n)
He tini nga Utu-whaine, nga Whakautu, kua whakariteamo te kape i nga tikanga Ture-Katimauhe, i a nga Apiha-Katimauhe hoki e whakarite nei. (Auck.6 1858,p.27)
apihatanga office (n)
Ko te Apiha ka tono he i te moni i te rawa kia homai e tetahi tangata i runga i te tikanga o taua apihatanga. (Auck.6 1858,p.13)
ateha assessor (n)
Ko te hoa mo taua Kai-whakawa Tuturu, ko te Ateha Maori (Kai-whakawa Maori). (MM2 5:19 1858,p.2)
Awharikana African (= a type of wheat) (n)
Ekore rawa matou e hoko i taua witi, tona ingoa e mohiotia ana ki Turanga, he Awharikana, ki era atu wahi, he Hamupake. (MM2 5:12 1858,p.2)
awhe haora half hour (n)
Ka pahure he awhe haora, ka riro no roto o te kanohi tetahi kiri e rite ki te kiri iti o tetahi eki. (Pom.3 1860,p.119)
awhiha officer (n)
Ma Parao hoki nga awhiha e whakarite mo te whenua katoa, a, ko te wahi tuarima o te whenua o Ihipa kia tangohia i nga tau rangatira e whitu. (Mang.1 1840,p.34)
a'wiha officer (n)
Na Heketa Tereiti, A'wiha. (Col.5 1850,p.9)
eihana agent (n)
E ki ana a te Raka te Eihana a te Kawanatanga i Nepia. (Wan.1 2:14 1875,p.129)
Epiwhania Fr. Épiphanie (= Epiphany) (n)
Tenei aua haringa: ko te Epiwhania, ko te Aenehio, ko te Tinana o Hehu Kerito, ko te ra o hato Petera raua ko hato Pauro, ko te Ahupehio o hata Maria, ko nga Hato katoa, ko te whanautangao Hehu Kerito. (Pom.8 1847,p.252)
Wihiria o te Epiwhania. (Pom.8 1847,p.6a)
Mo te Epiwhania. (Pom.7 1889,p.85)
Epiwhania. Ko te ra o te Whakaaturanga ki nga Maki. 6 Hanuere. (Pom.5 1893,p.213)
erewhana elephant (n)
Ka karamuimuia te ope a Tapora e te rango, e te namu, uru ana ki nga taringa, ki te ihu o nga hoiho, o nga erewhana, o nga tangata, a ka porangi noa iho i te mamae. (Pom.9 1894,p.179)
erewhati elephant (n)
Heoi, ki mua ki tona taua nui, tenei ano nga erewhati tini tini, he kararehe whakamataku ratou i te nuinga o to ratou tinana, me te nuinga o to ratou tangi koraha. (Pom.3 1860,p.153)
Na, ki runga ki te tuara o ia erewhati, o ia erewhati, he whare tauere i kiia i nga hoia e tatau ano no runga. (Pom.3 1860,p.153)
Ha. saint (abbr)
Ha. Anete, maretire. (Pom.8 1847,p.6a)
haahi church (n)
A uia ana taua Minita o te Haahi, a Te Wiremu e ahau, mea atu ana ahau ki aia. (Wan.1 2:31 1875,p.403)
Haahi o Ingarangi Church of England (n)
He Minita taua Rangatira Maori no te Haahi o Ingarangi. (Wan.1 2:31 1875,p.403)
haapa harp (n)
Ka tango ratou i te timipera me te haapa, ka hari i te reo o te putorino. (Wes.10 1843,p.23)
E kore ano hoki te tangi o o haapa e rangona a muri ake nei. (Kareti 12 1856,p.389)
haapu shop (n)
Ko te nuinga o nga haapu i te kati. (Wan.1 1:10 1874,p.56)
Ko nga Haapu hoko taonga e puare ana i nga wa, o Te Ratapu, mehemea e noho rarangi ana aua whare penei e tae ki te 60 maero te roa. (Wan.1 2:19 1875,p.209)
haata halter (n)
Na, i te mea e kai ana ia i ana kaanga, hei reira ka ata tirohia e koe te pai o te haata, ara, o te taura. (MM2 6:2 1859,p.4)
haata hart (n)
Ko Ihowa ko toku Ariki toku kaha, ka meinga ano e ia oku waewae kia rite ki o te haata. (Kareti 12 1856,p.542)
haate shirt (n)
Ka whiwhi au ki tetahi paraikete ki tetahi haate moku hei hokinga mai. (MM2 4:1 1857,p.3)
Ko nga kakahu kareko, penei me te haate kareko, me te hiiti, me maka ki roto ki te kohua ki runga ki te ahi. (Martin 4 1869,p.11)
haeana iron (n)
Ka kite i te rino -haeana ka mea he kowhatu ano no tera kainga, no Oropi. (KNT 2:10 1843,p.42)
haere-hoiho to ride (vi)
Kaore au e pai he he au ki te eke hoiho tohe tonu taua kaumatua. (MM2 2a:2 1862,p.2)
haere raina to go in a line (vi)
Ko te pou timatanga, kei Unuwhao, e pakaru ana i runga o Motatau-puke, ka tu hono ki te raina a Te Kawanatanga. (MM2 2a:7 1862, p.22)
hahapa jasper (adj)
I rite ki te kowatu utu nui, ano ko te kowatu hahapa, e marama ana me te karahi. (Pai.3 1837,p.354)
hahapa jasper (n)
A i rite te ahua ona e noho ana ki te kamaka hahapa ki te hararina. (Pai.3 1837,p.339)
hahi church (n)
Ki te Hahi a te Atua e noho ana ki Koriniti. (Syd.2 1830,p.41)
Ko tatou te hunga o tana hahi, me nga hipi o tona ringa. (Syd.2 1830,p.57)
Rite tonu ki taku i wakaako ai a hau i nga wahi katoa, i nga hahi katoa. (Syd.2 1830,p.48)
Wakapaingia tou hahi puta noa i te ao. (Syd.2 1830,p.62)
A ka honoa e Ihowa i nga ra katoa ki te hahi, te hunga e wakaorangia ana. (Syd.4 1833,p.94)
E hia nga hakarameta i meinga ai e te Karaiti i tana hahi?. (Syd.7 1833,p.74)
E wakapono ana a hau he Hahi ko tahi te Hahi Apotoro puta noa i te ao. (Syd.7 1833,p.25)
Ko koe a Pita, a ki runga ki tenei kamaka e hanga e hau taku hahi. (Syd.4 1833,p.34)
Ki a ia te kororia i te hahi i a Karaiti Ihu. (Pai.1 1835,p.4)
He mea ta i te perehi o nga mihanere o te Hahi o Ingarani. (Pai.18 1840,title page)
Ae, ko te hahi o te Atua ora te pou me te unga o te pono. (Pom.1 1842,p.3)
Ae, ko te hahi Take te hahi Katorika Romana. (Pom.1 1842,p.2)
Ka mahue i nga Hahi katoa te kupu o te Atua. (KNT 1:1 1842,p.2)
Ka tini ano nga hahi o Hehu Kerito i nga ra o nga apotoro. (Pom.1 1842,p.6)
Ki te hunga o Nuitirene kua wakapono ki te hahi take katorika romana. (Pom.1 1842,p.1)
Koia rapua e te tangata te hahi pono. (Pom.1 1842,p.4)
Koia te hahi ko nga hunga e wakapono tahi ki a Hehu Kerito. (Pom.1 1842,p.6)
Kotahi Atua, kotahi wakaponotanga, kotahi hahi. (Pom.1 1842,p.8)
Kotahi pu ano te Hahi Pono me te Atua hoki, kotahi pu ia. (Pom.1 1842,p.34)
Ko te hahi te kainga hipi, a ko Hehu Kerito te tino kai tiaki. (Pom.1 1842,p.5)
Ko ratou katoa kua oti nei te tuhono ki tona hahi. (Wilber.2 1843,p.13)
Ko tehea te tino hahi?. (Maun.7 1844,p.8)
E mangere te Hahi, e atawhai i te kino, kua taka, kua pera me nga Hurai. (Maun.12(ii) 1846,p.3)
Hei nga kupu o to tatou Hahi, 'ehara i te whakaae kau ki te pono o te Karaipiture Tapu'. (Wes.1 1846,p.10)
He mea hanga te Hahi i runga i te turanga o nga apotoro me nga poropiti. (Maun.12(iv) 1846,p.3)
He tohu ki te Hahi. (Maun.12(vii)i 1846,p.3)
He tohu te Iriiri ki te Hahi. (Maun.12(vii)i 1846,p.4)
I whai ano hoki kia hohoro ta ratou whakatu i etahi Hahi i roto i nga iwi kahore ano i karakia noa. (Maun.12(iv) 1846,p.7)
Kihai a te Karaiti i mea kia hokona kautia te Hahi, a heoi ano. (Maun.12(ii) 1846,p.3)
Ko koe a Pita, a ka hanga e ahau taku Hahi ki runga ki tenei kamaka. (Maun.12(iv) 1846,p.2)
Ko nga apotoro ratou ko nga poropiti, nga turanga o nga tikanga o te Hahi, na ratou anake nga kupu tika. (Maun.12(iv) 1846,p.7)
Ko nga Hurai te iwi o te Atua i mua: ko te Hahi inaianei. (Maun.12(ii) 1846,p.2)
Ko nga tatau o te reinga e kore e kaha i taua Hahi. (Maun.12(iv) 1846,p.3)
Ko te Karaiti anake te turanga e ora ai, e tika ai te Hahi. (Maun.12(iv) 1846,p.4)
Na te Iriiri hoki te tangata i uru ai ki roto ki te Hahi. (Maun.12(vii)i 1846,p.4)
No reira ano hoki a Paora i whakamaharahara tonu ai i te Hahi. (Maun.12(vii) 1846,p.2)
No reira ano hoki ia i whakaako ai i te Hahi o Koriniti. (Maun.12(iii) 1846,p.6)
Te iriiri, me te Hapa Tapu, ki te Hahi. (Maun.12(iii) 1846,p.2)
E maha ana nga hahi i roto i te tino hahi a te Karaiti. (Wes.2 1847,p.9)
He hahi kotahi te hahi a Ihu Karaiti. (Wes.2 1847,p.4)
He hahi tapu te hahi a te Karaiti. (Wes.2 1847,p.6)
Ki ta Paora i mea ai 'ki te hahi o Te Atua e noho ana i Koriniti. (Wes.2 1847,p.3)
Ko to te Atua ake, ko nga Hurai, ko te Hahi. (CM1 1847,p.7)
Pera me nga Apotoro i kiia nei ko ratou te turanga o te Hahi. (CM1 1847,p.9)
Te Atua raua ko tana Hahi. (CM1 1847,title page)
Tenei ano a hau te hiahia nei kia tomo atu ki roto ki te Hahi. (Col.1 1847)
Whakarongo katoa mai nga tangata o tenei Hahi, o tera Hahi, o tehea Hahi ranei. (Whiteley 1847,p.3)
He aha i tapu ai te Hahi?. (Kareti 1 1849,p.17)
Te Hahi Tapu puta noa i te ao. (Kareti 1 1849,p.16)
Ko te aka o te Hahi o te Karaiti. (Wilber.1 1850,p.22)
He maha nga tau i tika ai taua Hahi i runga i tana korero, i mau ai ki enei whakaaro e mau nei tatou. (Kareti 5 1851,p.8)
He pai ki a ia te kauwhau ki te hahi. (Kareti 7 1852,p.6)
Huihuia nga tangata o nga wahi katoa, he hahi. (MM2 7:15 1860,p.41)
Kaua e whakataimahatia te Hahi raua ko te Kawanatanga. (MM2 7:1-2 1860,p.13)
Whakarite ana e te tohunga tetahi kai whakaako o te Hahi hei karakia mo te turoro, i te ata, i te ahiahi. (MM2 2a:6 1862,p.11)
Ko te Hahi Karaitiana - no te ra i tukua mai ai te Wairua Tapu ka timata te tu. (Martin 3 1863,title page)
No tenei tau i timata ai te kohikohi a te hahi o Rangiriri. (Hoki 1:15 1863,p.1)
Hahi Epekoperiana Episcopalian Church (n)
Ka nui hoki taku hari mo to ratou aroha, mo to ratou ngakau tahi, ki nga tangata o te hahi Epekoperiana o Ingarani. (KNT 3:6 1844,p.30)
Hahi Katorika Catholic Church (n)
Ko etahi ture o te Hahi Katorika. (Pom.1 1842,p.22)
Ko te Hahi i huaina nuitia i te ao, ko te Hahi Tapu, Katorika, Apotorika, Romana, ara, i te potonga, ko te Hahi Katorika Romana. (Pom.1 1842,p.35)
Hahi Keritiano Christian Church (n)
Waihoki, ko te Hahi Keritiano i te whenua me te Ukaritia, he tohu no te kororia me te haringa o te rangi. (Pom.8 1847,p.291)
Hahi Kiriki Greek Church (n)
I roto i nga tangata whakapono kau o Takei i te hahi Kiriki. (MM2 1:3 1855,p.52)
Hahi o Ingarangi Church of England (n)
I kohia tenei moni mo te Huihuinga Mihinere o te Hahi o Ingarangi i Tawahi. (KNT 1:6 1842,p.25)
Ko te Hahi o Ingarangi i runga i tetahi tikanga, ko te Hahi o Roma i runga i etahi tikanga. (Kareti 1 1849,p.16)
Hahi o Ingarani Church of England (n)
Ko te pukapuka inoinga me nga karakia hakarameta, me era ritenga hoki o te Hahi o Ingarani. (Syd.7 1833,title page)
He mea ta i te perehi o nga mihanere o te Hahi o Ingarani. (Pai.18 1840, title page)
Ko tetahi ingoa ki tetahi hahi o ratou, ko nga Epikopariana, ko te Hahi o Ingarani ranei. (Pom.1 1842,p.18)
Ko te hahi o Ingarani ranei? Ko to te Weteriana ranei?. (Wes.2 1847,p.5)
He whakapuaki i nga tikanga o te katikihama o te Hahi o Ingarani. (Kareti 1 1849,title page)
He whakapuaki i nga tikanga o te katikihama o te Hahi o Ingarani (Te Rua o nga Wahi). (Kareti 2 1850,title page)
Hahi o Katarangi Church of Scotland (n)
He whakapuaki i nga tikanga o te katikihama o te Hahi o Ingarani (Te Rua o nga Wahi). (MM2 1:3 1855,p.25)
Hahi o Katirangi Church of Scotland (n)
He whakapuaki i nga tikanga o te katikihama o te Hahi o Ingarani (Te Rua o nga Wahi). (MM2 1:3 1855,p.53)
Hahi o Roma Church of Rome (n)
Waihoki ko te Hahi o Roma kua he ano. (Pai.9c 1841,p.133)
Ko te hahi o Roma he tino ritenga maori tona, ko te waina e tino whakakahoretia ana mo ona alonga. (Wes.2 1847,p.21)
Ko te Hahi o Ingarangi i runga i tetahi tikanga, ko te Hahi o Roma i runga i etahi tikanga. (Kareti 1 1849,p.16)
Kahore ano hoki te Hahi o Roma i tino he noa te whakaako. (Kareti 5 1851,p.8)
Hahi Paratitana Protestant Church (n)
Nga Kai kauwhau o nga Hahi Paratitana me nga whare Karakia i te Pa o Akarana me nga Wahi tutata. (MM2 1:3 1855,p.26)
Hahi Perehipiteriana Presbyterian Church (n)
I a te Tukana (no te Hahi Perehipiteriana) te korero pukapuka no Hakai Upoko 1. (KNT 3:6 1844,p.30)
Hahi Perotehana Protestant Church (n)
Ko te Hahi Perotehana te Hahi Poto me te Hahi Hou. (Pom.1 1842,p.18)
Hahi Rooma Church of Rome/Roman Church (n)
Ko nga tangata o te Hahi Rooma, e nui ke ake ana nga tangata o ratou e noho ana i roto i Ranana, i nga Katorika Romana, e noho ana i to ratou Pa i Rooma. (Wan.1 2:19 1875,p.209)
Hahi Wetereana Wesleyan Church (n)
Kia nui to tatou pai ki te Hahi Wetereana, i nui hoki to ratou pai kia tatou katoa. (KNT 3:6 1844,p.30)
Hahi Weteriana Wesleyan Church (n)
He Ware Karakia (mo nga Pakeha mo nga tangata Maori hoki, o te hahi Weteriana, ka hanga i Akarana). (KNT 1:8 1842,p.34)
Ka patai a More Watihora, he monita no te Hahi Weteriana. (MM2 6:18 1859,p.2)
Hahi Weteriana o Ingarani Wesleyan Church of England (n)
He mea ta i te perehi o te Hahi Weteriana o Ingarani. (Wes.91845,p.4)
haiana iron (n)
Hokoa etahi hiti mo te moenga, me tetahi haiana hei haiana o kakahu. (KNT 1:12a 1842,p.50)
haiana to iron (vt)
Hokoa etahi hiti mo te moenga, me tetahi haiana hei haiana o kakahu. (KNT 1:12a 1842,p.50)
haianatia to iron (vi)
Horoi ana e ia nga kakahu, a taka rawa ake ki te ra tapu, kua pai, kua haianatia, kua maroke nga kakahu. (KNT 1:9 1842,p.37)
Haihana Sergeant (n)
3 nga Apiha, 100 nga haihana me nga hoia o te 65 o nga hapu, me nga hanga o nga hoia. (MM2 5:2 1858,p.8)
Toko rua nga Apiha, toko rua nga Haihana, o enei tangata i kohurutia nei. (Govt.11 1863,p.2)
haika anchor (n)
Nga papa, nga haika, nga hera, nga aha ranei, o te kaipuke. (KNT 2:12 1843,p.47)
Ko te kaha koa hoki o nga Haika, kaore matou i wehi. (Govt.16 1852,p.4)
Ko te tangata ka whiu i te kararehe mate ki te wai i roto i nga rohe tukunga-haika. (Auck.6 1858,p.15)
haina hind (n)
Ko ia hei mea i oku waewae kia rire ki to te haina waewae, hei wakanoho i a hau ki runga ki oku wahi tiketike. (Pai.9 1840,p.12)
E kite ranei koe i te whanautanga o nga haina?. (Wes.10 1843,p.44)
Haina China (adj)
E riro whakauaua mai ana nga ti Haina inaianei, a, kahore hoki i maha nga ti e pehi nei ki era koroni. (MM2 4:14 1857,p.6)
Haina Chinese (adj)
I te ahiahi ka tahuna nga rama Haina, kia marama ai te whare mo te tunga kai. (MM2 4:12 1857,p.3)
Haini Chinese (n)
Ko te korero e meinga nei i tupu, mai i nga Haini, tenei iwi te Irahu, he mea tito noa na te tangata. (MM2 1:7 1855,p.16)
Hainii Chinese (n)
Kua roa noa atu nga Hainii e noho ana i taua motu, tinitini ana. (MM2 2a:13 1862,p.23)
haira sire? (n)
Na te tino Momo Arepa ko Arepa Haira. (Wan.1 2:19 1875,p.203)
Haironi Zidonian (n)
Kei reira nga ariki o te nota, ratou katoa, me nga Haironi katoa ano i heke atu nei i roto i te hunga i werohia i runga ano i to ratou wehi. (Kareti 12 1856,p.403)
Hairopenikia Syrophenician (n)
Te kotiro a te Hairopenikia:- tata ki Haira. (Kareti 9 1849,p.62)
Haitiana Haitian (n)
Whakaae ana nga Haitiana kia utu ki te Wiwi 150 miriona parangiki. (MM2 3a:6 1863,p.8)
Haitiana Scythian (n)
Kahore he Kariki i reira, he Hurai ranei, he kotinga, he kotinga kore ranei, he tau tangata ke, he Haitiana. (Pai.3 1837,p.274)
He tau tangata ke, he Haitiana, he pononga, he rangatira ranei. (Wes.2 1847,p.5)
Haiwaite Hivites (n)
Ki te wahi o nga Kenanaite, o nga Hitaite, o nga Amoraite, o nga Perihaite, o nga Haiwaite, o nga Hepuhaite. (Mang.1 1840,p.50)
haka jug (n)
hakapata sackbut (n)
Hei te taima e rongo ai koutou ki te tangi o te korenete, o te putorino, o te hapa, o te hakapata. (Pai.12 1840,p.11)
Ka rangona e koutou te tangihanga o te...hakapata. (Pai.12 1840,p.12)
hakaputa sackbut (n)
I te wa e rongo ai koutou i te tangi o te tetere o te putorino, o te hapa, o te hakaputa, o te hatere, o te taratimere, o nga mea tangi katoa. (Kareti 12 1856,p.453)
hakarameta sacrament (n)
E hia nga hakarameta i meinga ai e te Karaiti i tana hahi?. (Syd.7 1833,p.74)
Kia tika ai to ratou meatanga i au Hakarameta tapu. (Syd.7 1833,p.27)
Kia tika ai to ratou meatanga i au Hakarameta tapu. (Syd.7 1833,p.27)
Ko te pukapuka inoinga me nga karakia hakarameta. (Syd.7 1833,title page)
Ko te pukapuka inoinga me nga karakia hakarameta. (Syd.7 1833,title page)
Ki ta Paora ko te aha te kainga ana e tatou, ina kai hakarameta?. (Maun.7 1844,p.8)
E rua nga Hakarameta: ko te Iriiri, ko te Hapa tapu. (Maun.12(viii) 1846,p.3)
He mea whakarite mai nana nga Hakarameta. (Maun.12(viii) 1846,p.2)
I pai hoki a te Karaiti ki enei mea hei whakaatu mai i nga pai e riro mai i te tangata i roto i taua Hakarameta. (Maun.12(viii) 1846,p.5)
Kahore ano a Paora kia pa noa ki ena Hakarameta. (Maun.12(viii) 1846,p.6)
Me a tatou meatanga ano hoki i nga Hakarameta. (Maun.12(viii) 1846,p.1)
No te reo Ratini ano te take o tenei kupu o te Hakarameta. (Wes.2 1847,p.9)
Ehia nga Hakarameta?. (Kareti 2 1850,p.21)
Hei aha te Hakarameta o te Hapa a te Ariki?. (Kareti 2 1850,p.24)
Ko te Kupu a te Atua, ko te Inoi, ko nga Hakarameta tapu. (Wilber.1 1850,p.22)
Na wai nga Hakarameta?. (Kareti 2 1850,p.21)
Me e o tatou huihui mo te hakarameta, ka karangatia e te Minita, kei Whanganui te hui, hui katoa mai nga tangata o Otaki tae noa ki Porirua. (MM2 7:14 1860,p.60)
hakarameta sacramental (adj)
E noho ana ia ki te ritenga o nga tinana kua whakakororiatia, ki te ritenga Hakarameta. (Pom.6 1879,p.311)
hakarameta to receive the Sacrament (vi)
E noho ana Ngapuhi, e hui ana ki te Hakarameta. (MM2 3a:6 1863,p.18)
hakarameta to sanctify (vi)
Kaua e kotahitia tenei runanga, me kura tonu me hakarameta tonu. (MM2 7:14 1860,p.59)
hakarametaria sacramental (n)
He aha nga Hakarametaria? Ko etahi atu ritenga tapu o te Hahi Katorika, he mea hanga hei whakawehi atu i a Hatana, hei muru i nga hara iti, hei whakanui i te keratia o te Atua i roto i a tatou. (Pom.5 1893,p.146)
Haka reihi Hack Race (n)
Haka Reihi:- Kotahi maero e oma ai nga hoiho, e toru nga taiepa e peke ai nga hoiho. (Wan.1 2:31 1875,p.411)
Hakarene Hagarenes (n)
Ko o Moapa, me o nga Hakarene. (Pai.9 1840,p.69)
hakerameta Fr. sacrement (n)
Ka wakapai ia ki a ratou ma tana ako kotahi, ma ana hakerameta tahi. (Pom.1 1842,p.5)
Kia tangohia tikatia nga hakerameta o Hehu Kerito. (Pom.1 1842,p.41)
Kia tango ia i nga hakerameta e tika nei mona. (Pom.1 1842,p.36)
Ko te Hakerameta tuatahi ia e wakakahore ana i te hara orihinare me nga hara katoa o te tangata. (Pom.1 1842,p.43)
Ko te inoinga, ko nga hakerameta me nga mahinga pai. (Pom.1 1842,p.42)
Te Kowiremahio ko te Hakerameta e ho mai ana ki te keritiano i te Wairua Tapu. (Pom.1 1842,p.44)
hakete jacket (n)
4 Nga hakete hiraka. (KNT 3:6 1844,p.28)
haki jack (n)
Ko te haki i mua, tokorua nga tangata i maua ai te kara, i muri mai ko te Karaka raua ko te Potete. (KNT 3:1 1844,p.8)
Ko te aroha, ko te whakapono, ko te pai; ko taku tena e korero atu nei ki a koe. Ko aua mea e toru. Ko te kingi, ko te haki, ko te rori. (MM2 2a:5 1862,p.4)
Ko te rori nui o Waikato kaore i puru, ko te rori o Waipa kaore ano i puru, haere ana nga Pakeha me nga Maori; ko te ara o te Haki anake i puru. (MM2 2a:5 1862,p.15)
Haki Haggite(s) (n)
Na Haki, ko te hapu o nga Haki. (Maun.14b 1844,p.213)
Hakihona Saxon (n)
Tokomaha o aua Minita he Hakihona. (MM2 2:9 1856,p.6)
He Hakihona te ingoa o tenei iwi, i haere mai i Hamani, i whawhaitia hoki te Piritone e tenei iwi. (MM2 6:8 1859,p.3)
hakimana a single-barrelled fowling gun (?) (possibly a name derived from the make of the weapon) (n)
Kotahi tupera me te hakimana i riro i te tahae. (KNT 1:12a 1842,p.52)
Nga pu maori, (Hakimana etahi). (KNT 1:8 1842,p.34)
Tangohia ake, e rua nga Hakimana i au, e toru nga Pu maori i taku hoa i a Paraire. (Govt.16 1852,p.135)
Tenei te taonga e kukume ai tatou, he hakimana, hei hoa whawhai mo nga manu o te rangi. (MM2 7:17 1860,p.19)
Hakiona Saxon (adj)
Ko nga ture i waiho iho ki a ratou e nga Kingi o ratou Kingi Hakiona, whakanoatia iho. (MM2 2:9 1856,p.4)
Hakiona Saxon (n)
I roto i enei Hakiona he tini ke nga rangatira. (MM2 2:8 1856,p.5)
hakirehi Fr. sacrilège (adj)
Ko te tango kore i te komunio i te taima o te Pakate. - Ko te komunio hakirehi. (Pom.8 1847,p.444)
hakirehi Fr. sacrilège (n)
Ko nga tangata e komunio ana i runga i te hara moretare, e hara ana i te hakirehi mataku. (Pom.8 1847,p.xii)
Ko te tahae ki nga mea o te whare karakia e kore e rite ki te tahae maori, he hakirehi tera. (Pom.6 1879,p.324)
Hakirehi. Hara whakamataku, he whakanoatanga i nga mea tapu. (Pom.5 1893,p.210)
hakiriwhi Fr. sacrifice (n)
He hakiriwhi pono hoki te Ukaritia, kei reira a Hehu Kerito hei Ariki. (Pom.8 1847,p.xi)
E te Ariki, ho mai ki a matou te keratia kia tika tonu to matou kawenga i tenei hakiriwhi ki a koe aianei. (Pom.7 1889,p.17)
Hakiriwhi. Patunga tapu, whakahere ki te Atua. (Pom.5 1893,p.210)
hakiriwi Fr. sacrifice (n)
Ka kawea te hakiriwi e Hauro ano mo te Ariki nui i ngaro ra. (Pom.3 1860,p.81)
Kei timataia te tatauranga i mua kia kawea e ia tetahi hakiriwi ki te Atua. (Pom.3 1860,p.81)
Na tona matua wahine i kawe ia kia taua minita o te Atua, kia mahi ai ia mo te karakiatanga o nga hakiriwi. (Pom.3 1860,p.77)
Hakonai Saxon (n)
Ka nohoia Ingarangi e nga Hakonai, ka ara ta ratou tohu. (KNT 4:7 1845,p.28)
Hakoni Saxon (n)
Ka noho nga Hakoni ki Ingarangi; a, roa rawa iho na ka whakaekea mai ratou e nga Rani. (KNT 2:5 1843,p.18)
Hamahumi Zamzummin (n)
Huaina iho ratou e nga Amoni ko nga Hamahumi. (Pai.14a 1840,p.59)
hamanu ammunition (-pouch?) (n)
Ka ngatete ki a ia te hamanu, te penete wira, me te arai. (Wes.10 1843,p.44)
Haere ake kotahi te Hamanu Nui i nga paura, kotahi hoki te Hamanu i nga Hota, i nga Mata. (Govt.16 1852,p.11)
hamarara umbrella (n)
Ko te Hamarara kei marumaru moku i te ra. (Govt.16 1852,p.107)
Hamari Samaritan (n)
Ko tetahi Hamari e haere ana ki nga whenua, te taenga mai ki a ia, ka kite i a ia, ka aroha. (Pom.6 1879,p.206)
Hamaritai Samaritans (n)
Kaua ano hoki e tomo ki te tahi pa o nga Hamaritai. (Syd.4 1833,p.23)
Hamaritana Samaritans (n)
Kaua e haere ki te huarahi o nga tauiwi, kaua ano hoki e tomo ki tetahi pa o nga Hamaritana. (Pai.3 1837,p.14)
Hamaritani Samaritans (n)
Aua ra hoki e tomo atu ki nga pa o nga Hamaritani. (Pom.8 1847,p.47)
Hamati Hamathite(s) (n)
Me te Aarawari, me te Temari, me te Hamati. (CMS 2 1845,p.19)
hamene summons (adj)
Mana e tuku te pukapuka Hamene hei tiki i a Tamati kia haere mai kia korero tahi raua ko Hone ki tona aroaro. (Auck.6 1858,p.iii)
hamene summons (n)
Ma te Kai-whakarite-whakawa e tuku Hamene hei tiki i a Hemi. (Auck.6 1858,p.iii)
E mahara ana au ki te kawenga ake o Te Waiti i nga hamene ki Kaipara, i te marama o Aperira kua pahure ake nei. (MM2 2a:13 1862,p.8)
I haere mai a tumutumu he tangata maori ki te tiki hamene, mo hori-keti he hawhe-kaihe. (Hoki 6:15 1862,p.1)
hamene to summons (vt)
Ko te tikanga mo ratou,. (MM2 2a:7 1862,p.2)
hamene kirimina criminal summons (n)
Ka tukua e ia tana 'Hamene-Kirimina', hei tiki, hei tono ki te tangata i meinga ra nana i mea taua hara. (Auck.6 1858,p.v)
hamenetia to summons (vi)
Ka tae te Korona, ka kareretia atu, ka Hamenetia, etahi tangata o taua wahi hei Runanga Huuri, hei rapu i te take i mate ai taua tupapaku. (Auck.6 1858,p.vi)
hami psalm (n)
He hami Penitenia. (Pom.8 1847,p.1a)
He hami Penitenia, he inoinga kia tukua mai nga atawhai o te Atua. (Pom.8 1847,p.428)
Ko te Hami 109. (Pom.8 1847,p.414)
Hami. Tohungia ahau, e te Atua, rite tonu ki tou atawhai nui. (Pom.7 1889,p.29)
Ko te hami mo nga tupapaku. (Pom.7 1889,p.15)
Hami. Waiata tapu, penei me o Rawiri kingi. (Pom.5 1893,p.210)
hamu ham (n)
Hamu...0 1 0 te pauna. (MM2 1:1 1855,p.12)
hamu jam (n)
150 pauna hamu, 39 kaho pata. (MM2 2:9 1856,p.15)
Hamupaka Humpback (n)
Kua puta ta matou kupu i era Karere mo tetahi tu witi e ngakia nuitia ana e nga tangata Maori o Turanga, o hea, ko tona ingoa, he 'Hamupaka'. (MM2 6:5 1859,p.2)
Hamupake Humpback (n)
Ekore rawa matou e hoko i taua witi, tona ingoa e mohiotia ana ki Turanga, he Awharikana, ki era atu wahi, he Hamupake. (MM2 5:12 1858,p.2)
He whakatupato ki nga Maori mahi paamu, kei ngaki ratou i tenei witi kino, tona ingoa ki etahi wahi, he 'Hamupake'. (MM2 5:12 1858,p.1)
hamupeina champagne (n)
A haere ana a Tatana ki te rapu ia Manaena, me nga Pounamu Hamupeina Waipiro, he mea hoki he tino wai rawe rawa taua wai kia Manaena. (Wan.1 2:31 1875,p.404)
Ano ka hoatu te Waipiro Hamupeina, inu ana a Manaena, a kihai i roa, kua ahua pai ana whakaaro i nga korero a Tatana, a tuhituhia ana te Riiri o te hoko o te whenua. (Wan.1 2:31 1875,p.404)
hamupeke humpback (adj)
1 tana hinu hamupeke, 2 tana muka, 2 tana kapia. (MM2 5:13 1858,p.8)
Hamuri Hamulites (n)
Na Hamuru, ko te hapu o nga Hamuri. (Maun.14b 1844,p.214)
hana saint (n)
Ko Te Raire, te Minita o Hana Paora. (MM2 1:1 1855,p.2)
Ko te ra o te Epera, te ra o Hana Nikorahi i Tihema. (MM2 1:1 1855,p.17)
Hanakiti Sanskrit (adj)
Ko taua reo he Ingarihi, kaua te reo Hanakiti me te Arepa. (Wan.1 1:10 1874,p.58)
hanaraweiti hundredweight (n)
Mo te Riwai, he mea ano e 3 hereni, he mea ano e 4 hereni, mo te Hanaraweiti. (MM2 2:3 1856,p.13)
hanaraweti hundredweight (n)
Etoru hereni mo te hanaraweti ki Poihakena. (MM2 2:4 1856,p.13)
hanarete hundredweight (n)
20 Hanarete...1 Tana. (Purewa 1 1847,p.8)
hanareweti hundredweight (n)
10 tana Muka, 48 peke Aniana, 3 hanareweti Paukena. (MM2 1:6 1855,p.15)
hanehe harness (n)
Kia mohio ai nga tangata Maori, tenei te Hea Hoiho, te Paraire, te Hanehe Kaata, Hanehe Parau hoki. (MM2 2a:14 1862,p.20)
hanereta hundredweight (n)
Hopi, 40s. mo te hanereta. (MM2 2:4 1856,p.16)
hanereweiti hundredweight (n)
1 keki honi, 2 kaho hinu poaka, 8 hanereweiti pata. (MM2 4:3 1857,p.8)
hanereweti hundredweight (n)
45 hanereweti poaka tote, 58 poaka ora. (MM2 4:3 1857,p.8)
haniana onion (n)
Ki nga kukama, ki nga mereni, ki nga riki, ki nga haniana, me te karika. (Maun.14b 1844,p.172)
hanihi harness (n)
Kei a ia, i nga wa katoa nga Tera pai rawa, Hanihi, Wepu, Kipa, me era mea e kore e taea te tatau. (Wan.1 2:13 1875,p.111)
Hanoki Hanochites (n)
Ko Hanoka, nana te hapu o nga Hanoki. (Maun.14b 1844,p.213)
Hanuera January (n)
Hanuere January (n)
Ko Hanuere, e toru tekau ma tahi o ona ra. (Pai.18 1840,p.3)
Me kape e tuatahi, me te tuarua o nga Hatarei o Hanuere. (Bud.1 1847,p.13)
I te 29 o Hanuere ka tae mai matou ki Rangiuru. (MM2 2a:9 1862,p.11)
Hanueri January (n)
No te rima o nga ra o Hanueri i toro ai nga ware o nga kai kani rakau. (KNT 1:2 1842,p.8)
No te 25 o nga ra o Hanueri i tuhituhia ai te pukapuka panui a te Kawana. (MM2 7:14 1860,p.27)
Hanure January (n)
Ko te Reihi o Pe o Whairangi no te 8 o Hanure i tu ai. (MM2 3:1 1857,p.2)
haona horn (n)
Me hanga ano hoki ona haona ki nga koki e wha. (Maun.14 1844,p.17)
Ko tetahi piri nanenane i muri i a ia, e mau ana i ona haona i roto i te urupuia rakau. (CMS 2 1845,p.44)
Ko te tahi hipi tane e mau ana ona haona i roto i te urupuia rakau. (Kareti 6 1852,p.16)
haone horn (n)
Ko nga haone o te kau, he mea pai era hei koma mahunga tangata, hei kakau maripi. (Kareti 11 1851,p.11)
He kuri nui, ko ona haone he roroa. (Kareti 10 1856,p.5)
haora hour (n)
. ()
I te haora hoki e kore ai koutou e mahara ka haere mai ai te Tama o te tangata. (Pai.2 1835,p.38)
Ko te nuinga o te iwi i waho e inoi ana i te haora o te tahunga mea kakara. (Pai.2 1835,p.3)
Ka maka atu ia i taua haora ano ki roto ki te kapura arai rawa e ka ana. (Pai.12 1840,p.11)
Ka maka koutou i taua haora ano ki roto ki te kapura arai rawa e ka ana. (Pai.12 1840,p.12)
Ka tino miharo a Raniera, ko Petehaha hoki tona ingoa, i te haora kotahi. (Pai.12 1840,p.16)
Ko tenei hoki, ka mahara tatou ki e taima, ko te haora tenei e ara ai tatou i te moe. (Pai.18 1840,p.8)
Inoi koe mo matou, he hunga hara, aianei me ki te haora o to matou matenga rawa. Amene. (Pom.1 1842,p.46)
12 Haora...1 Ra mahi. (Purewa 1 1847,p.8)
60 Miniti...1 Haora. (Purewa 1 1847,p.8)
Me haere atu ki taua whare i nga Hatarei katoa i te haora te tekau ma rua. (Bud.1 1847,p.12)
Tena, e matau ranei tatou ki te haora, e puta ai te tahae?. (Bud.1 1847,p.6)
Ko tahi tonu te haora hei nohoanga iho ma matou ki te kai, ka hoki mai to matou papa ki te tina. (Kareti 7 1852,p.12)
Ite 6 o nga haora o te ata. (MM2 1:4 1855,p.5)
I te ahiahi, i te waru o nga haora, ka tutuki te tai. (MM2 3:2 1857,p.18)
Ekore nga kau e tae ki reira i te po, ta te mea ko te whitu pea tenei o nga Haora. (MM2 2a:6 1862,p.9)
E huihui tonu ana i nga ata katoa i te tekau o nga haora o te ata. (Hoki 1:15 1863,p.3)
No te 10 o nga haora, i u mai ai a te Kawana ki te Waapu. (Wan.1 1:10 1874,p.55)
haori hour (n)
I te ata o te Mane kua pahure ake nei i te hawhi o nga haori o te 7. (MM2 1:3 1855,p.36)
hapa harp (n)
Waiata ki a Ihowa ki te hapa, ki te hapa ki te rangi o te waiata. (Syd.2 1830,p.78)
Ko ia te tupuna o te iwi wakatangi i te hapa, i te okana. (Syd.4 1833,p.7)
Hei te taima e rongo ai koutou ki te tangi o te korenete, o te putorino, o te hapa. (Pai.12 1840,p.11)
Ka rangona e koutou te tangihanga o te...hapa. (Pai.12 1840,p.12)
He tamaiti mohio rawa a Rawiri ki te whakatangi hapa. (CM1 1847,p.32)
Ko ta Rawiri mahi he kumekume hapa i a ia e tiaki ana i nga hipi a tona papa. (CM1 1847,p.32)
Wero noa i a Rawiri i a ia e whakatangi hapa ana hei whakamarie mo tona ngakau. (CM1 1847,p.34)
hapa supper (n)
E rua nga Hakarameta: ko te Iriiri, ko te Hapa tapu. (Maun.12(viii) 1846,p.3)
Ko te Hapa Tapu. (Maun.12(iii) 1846,p.1)
Ko te waina, me te taro, o te Hapa Tapu he whiwhinga tahitanganga. (Maun.12(iii) 1846,p.6)
Otiia ehara te Hapa Tapu i te mea whakamahara kau. (Maun.12(iii) 1846,p.4)
Te Iriiri, me te Hapa Tapu, ki te Hahi. (Maun.12(iii) 1846,p.2)
hapa to sup (vi)
Taka he mea e hapa ai a hau. (Pai.2 1835,p.47)
hapaira sapphire (n)
Ko te wakapaparanga tuatahi he hahapa; ko te tuarua he hapaira; ko te tuatoru he karakeroni. (Pai.3 1837,p.355)
Ko te onika, ko te hapapa, ko te hapaira, ko te emerara, ko te kapakara, ko te koura. (Kareti 12 1856,p.393)
Hapanehe Japanese (n)
Ko nga Motu o Pauene i tangohia e nga Hapanehe mai raia, e toru tekau tau i ngiha ai te ahi o Ingarangi ki aua moutere. (MM2 2a:13 1862,p.7)
Hapani Javanese (n)
E mea ana te Paiaroha, ko nga Hapani i noho ki taua motu i mua ai. (MM2 1:7 1855,p.16)
hapapa jasper (n)
Ko te perira, ko te onika, ko te hapapa, ko te hapaira, ko te emerara, ko te hapakara. (Kareti 12 1856,p.393)
hapara shovel (n)
Ko nga Hapara, ko te Keri whenua hei tahi mo nga one one o taku kainga. (Govt.16 1852,p.36)
Ko tahi ano ta tatou pu, he hapara, kia puhia atu ki te whenua kia puta mai ai he oranga mo tatou katoa. (MM2 Misc. 1858,p.10)
Hapata Sebat (n)
I te rua tekau ma wha o nga ra o te tekau ma tahi o nga marama, ara, o te marama Hapata, i te rua o nga tau o Tariuha. (Kareti 12 1856,p.552)
'hapati sabbath (adj)
Kia ma'hara ki te ra 'hapati kia tapu. (Syd.1 1827,p.18)
Na reira i 'wakapaingia ai te ra 'hapati e Ihowa, a 'wakatapua ana. (Syd.1 1827,p.19)
'hapati sabbath (n)
Na ko te ra 'witu te 'hapati ki a Ihowa tou Atua. (Syd.1 1827,p.18)
hapati sabbath (adj)
He wahi tutata ki Iruharama, he haerenga hapati. (Syd.4 1833,p.92)
Ka tomo atu ia i te ra hapati ki te ware karakia. (Pai.2 1835,p.12)
Kia whakaakona ratou ki te pai o te ra hapati. (Kareti 7 1852,p.3)
hapati sabbath (n)
Na! ko te ra witu te hapati o Ihowa tou Atua. (Syd.2 1830,p.87)
I reira haere ana a Ihu i te hapati ra waenga witi. (Syd.4 1833,p.26)
Ka wakaako ia i a ratou i nga hapati. (Pai.2 1835,p.13)
Ka wakaako ia i te tahi o nga ware karakia i te hapati. (Pai.2 1835,p.39)
Ko te ture o te Atua nana i wakarite kia mahuetia te ra tapu tawito, ara, ko te hapati. (Pom.1 1842,p.29)
I whakatakotoria enei taro ko tahi tekau ma rua i tenei hapati i tenei hapati ki runga ki te tepara. (CM1 1847,p.14)
Ka taea te hapati ka tangohia, ka whakatakotoria e tahi mea hou. (CM1 1847,p.35)
Kia mahara koe ki te Ra Hapati, kia whakatapua. (Kareti 3 1849,p.7)
Tena ko te ra whitu he hapati no Ihowa no tou Atua. (Kareti 3 1849,p.7)
He aha te whakamaoritanga o te Hapati?. (Kareti 2 1850,p.8)
Ko tehea ra te Hapati o nga Hurai?. (Kareti 2 1850,p.8)
Ka mea ia kia tuhituhia he pukapuka mo nga pai o te Hapati. (Kareti 7 1852,p.3)
Hapeana Sabeans (n)
A ma ratou e hoko atu ki nga Hapeana ki te iwi i tawhiti. (Kareti 12 1856,p.503)
Na, ko te kokiritanga mai o nga Hapeana, kahakina atu ratou. (Pom.6 1879,p.423)
Hapeani Sabean (n)
Te tino huakanga mai o nga Hapeani, kahakina atu ana ratou. (Kareti 9 1849,p.7)
hapera chapel (n)
Mo nga Kura Whare Turoro mo nga Whare Karakia Hahi Hapera ranei mo etahi atu mahi e take ake ana i te aroha mo te whakanui i aua mahi. (Govt.17 1862,p.10)
hapi hops (n)
Kia koropupu ka maka ai ki roto kia 3/4 pauna taimaha hapi. Kaua e tino pauna rawa kei kawa te pia. (Martin 4 1869,p.21)
Mana e whakaatu te wahi whenua pai, me te whakapai hoki i te whenua hei tiringa mo te Hapi a tera tau. (Wan.1 1:10 1874,p.61)
Hapiana Sabeans (n)
Ka puta mai nga Hapiana, ka mau, haere ana. (Wes.10 1843,p.2)
hapira sapphire (n)
A kei raro iho i ona waewae me te mea ko te hapira i hanga hei whariki. (Maun.14 1844,p.10)
hapituare Fr. habituel (adj)
Ko te keratia hapituare, e huaina ana hoki ko te keratia whakatapu, a ko te keratia aketuare. (Pom.8 1847,p.273)
I pa ki a tatou i te Hara Orihinare (1) te ngaromanga o te Keratia Hapituare, me te ngaromanga o te rangi. (Pom.7 1889,p.129)
Hapituare. Tumau. (Pom.5 1893,p.210)
hapu hoia regiment (n)
Ko Kapene Meringi, o te 35 te hapu Hoia. (Wan.1 1:10 1874,p.56)
Harahi Zarhites (n)
Na Heraha, ko te hapu o nga Harahi. (Maun.14b 1844,p.213)
Harahora Harafora(?) (n)
No nga Harahora te hunga o nga wahi o uta rawa, na ratou ko nga Papua i noho haere enei motu whaka-te-marangai. (MM2 1:7 1855,p.16)
haramu helm (n)
Ko au ki to matou Haramu,ka rere nei matou e toru pea nga maero, ka manu i konei. (Govt.16 1852,p.12)
Harapora Harafora(?) (n)
Tera ano tetahi iwi kei te mano whenua, he Harapora te ingoa, hanga ai i o ratou whare ki runga ki te manga rakau. (MM2 2a:6 1862,p.15)
Hararei Saturday (n)
hararina Gk. sardinos (n)
A i rite te ahua ona e noho ana ki te kamaka hahapa ki te hararina. (Pai.3 1837,p.339)
harariu Lat. sardius (n)
Ko te tuarima he hararonika; ko te tuaono he harariu; ko te tuawitu he karihorita. (Pai.3 1837,p.355)
Ko te harariu, ko te topaha, ko te raimona, ko te perira, ko te onika, ko te hapapa, ko te hapaira, ko te emerara, ko te hapakara, ko te koura. (Kareti 12 1856,p.393)
hararonika sardonyx (n)
Ko te tuarima he hararonika; ko te tuaono he harariu; ko te tuawitu he karihorita. (Pai.3 1837,p.355)
hararuta arrowroot (n)
Ko nga rakau katene, ko te kokonata, ko te hararuta. (MM2 1:2 1855,p.22)
hararutu arrowroot (n)
Engari ko te hupa ko te paraoa kororirori, ko te hararutu, ko te waiu. (Martin 4 1869,p.10)
haratere psaltery (n)
Mau ana i nga himipora, me nga haratere, me nga hapa. (Mang.1 1840,p.67)
harepa harp (n)
Koia ka mea ratou ki a ia, kia karangatia e ia tetahi hunga matau ki te whakatangi ki a ia te mea e huaina ra ko te harepa. (Pom.3 1860,p.84)
Koia ra, no ka mau te wairua kino i a Hauro, tenei a Rawiri ka whakatangi i te harepa, a pahure iho te riri porangi o te kingi. (Pom.3 1860,p.84)
Harerei Saturday (n)
No te Harerei, no te 13 o nga ra o Hepetema. (Auck.8 1854,p.42)
Hareti Sardites (n)
Na Herete, ko te hapu o nga Hareti. (Maun.14b 1844,p.214)
hariata chariot (n)
I a ia e hoki ana, e noho ana ki runga ki tona hariata, korero ana i te pukapuka o te poropiti a Ihaia. (Syd.4 1833,p.103)
E iwa rau ana hariata, he mea whakanoho ki te rino. (CM1 1847,p.20)
Ko te poropiti i tangohia atu ki te rangi i runga i te hariata kapua. (Kareti 3 1849,p.15)
I tetahi rangi ka whakaomaoma hariata nga tangata o Teharonika. (Martin 3 1863,p.53)
Ko te haerenga ake o etahi rangatira i runga i te hariata, tangohia ake ana ki runga. (Martin 3 1863,p.14)
harika salix (adj)
I wakatarea e matou o matou hapa i runga i nga rakau harika i waenganui o taua wahi. (Pai.9 1840,p.115)
Harina Czarina (n)
Ko te kahu o te Harina, he hatini ma, he wa taimona kau a runga. (MM2 1:3 1855,p.51)
hariota chariot (n)
Ka haere nga hariota kawe i te tane marena me ona matua. (MM2 5:11 1858,p.2)
hariota tima steam chariot (n)
Ka haere nga hariota kawe i te tane marena me ona matua. (Whiteley 1847,p.34)
hariru greeting (n)
Ko taku hariru tena ki a koe, e te Pihopa. (MM2 2a:12 1862,p.9)
hariru to greet/to shake hands (vt)
Tukua iho ra, meinga ahau kia pono taua; kowai ra e hariru ai maua?. (Wes.10 1843,p.19)
Ka u a te Kawana, haere ana ia ki te hariru ki te korerorero ki nga tangata. (MM2 2a:2 1862,p.3)
hariruia hallelujah (interj)
Kia 'wakapai Hariruia H.H.H. kia 'wakapai. (Syd.1 1827,p.25)
Kia wakapai Hariruia H.H.H. kia wakapai. (Syd.2 1830,p.101)
haro hallo (n)
Ka pa te karanga a te kuki 'haro maori! kei hea te kaketu?' ka mea atu matou 'aua'. (KNT 1:8 1842,p.31)
Harukai Sadducees (n)
Haruki Sadducees (n)
Kia tupato ki te rewena o nga Parihi, o nga Haruki. (Syd.4 1833,p.33)
Kua mohio noa atu ia ki te riri a nga Parihi, a nga Haruki, a nga Karaipi ki nga Apotoro. (Pom.9 1894,p.64)
hata hart (n)
Me kai te tangata poke raua ko te tangata ma i tena mea, kia rite ki te aneterope me te hata e kainga ana. (Pai.14a 1840,p.88)
He hata kua tukua kia haere a Napatari: e homai ana e ia nga kupu papai. (CMS 2 1845,p.119)
hata holy (adj)
E hata Maria, te matua wahine o Hehu Kerito to tatou Atua. (Pom.1 1842,p.46)
E penei te kupu hata Treinita me tenei kupu maori, ko te kotahitokotorutanga tapu. (Pom.1 1842,p.32)
E te hata takakau o nga takakau, Inoi mo matou. (Pom.1 1842,p.52)
E te matua wahine hata rawa o Hehu Kerito to tatou Atua, tangohia matou i tou kaha. (Pom.1 1842,p.48)
Ko Hehu Kerito te hunga tuarua o te hata Terinita. (Pom.1 1842,p.4)
Ko to te hata Terinita hunga tuarua ia kua wakatangatatia nei hei wakaora i te ao. (Pom.1 1842,p.34)
E inoi ana ahau ki a koe, e te matua wahine hata rawa o te Atua. (Pom.6 1879,p.66)
hata saint (fem.) (n)
Hata Henowepa, takakau. (Pom.8 1847,p.6a)
hata shirt (n)
Apitikia mai hoki ko nga kakahu moku, ko nga Hata, ko nga Tarau, ko nga Tokena. (Govt.16 1852,p.154)
He Paraikete, he Hata, he Kiapa. (Auck.3 1864,p.43)
Hatarei Saturday (n)
Me haere atu ki taua whare i nga Hatarei katoa i te haora te tekau ma rua. (Bud.1 1847,p.12)
hate shirt (n)
I muri iho ka hoko matou i te hate pai, i te tarautete pai i te koti pai, i te hu pai, i te kiepa pai. (KNT 1:8 1842, p.33)
Ka titiro i nga hate, a poto katoa a matou peke te titiro, kore kau ake. (KNT 1:8 1842, p.32)
Ka mau ki te hate, ka wakapekea ki roto ki ona. (Will.1844,p.167)
Ara, i te pai o tona whare, i te pai o ona kakahu, he hate, he tarautete, he koti, kei nga tane e mau ana. (Bud.1 1847,p.9)
E whakamaroke ana au i te hate. (Kareti 4 1847,p.19)
Ko te hate kei raro i te koti. (Kareti 4 1847,p.31)
Kia puritia te paraikete, te hate, te tarautete, te koti, te huka, te tupeka, otira nga mea katoa. (MM2 7:18 1860, p.15)
Me tuku atu he tangata e au hei tiki atu i te patene o tana hate. (Wan.1 2:20 1875,p.223)
hatera hazel (n)
Ka tahi ka tikina e Hakopa e tahi rakau mana, he papirara mata, he hatera, me te hetenati. (CMS 2 1845,p.68)
hatere psaltery (n)
Hei te taima e rongo ai koutou ki te tangi o te korenete, o te putorino, o te hapa, o te hakapata, o te hatere. (Pai.12 1840,p.11)
Ka rangona e koutou te tangihanga o te...hatere. (Pai.12 1840,p.12)
Ko te aho tekau, ko te hatere, ko te hapa. (CM1 1847, p.32)
Haterei Saturday (n)
Ka kawe ka homai ki te Whare Mera ki Akarana i te 1 o nga haora, muriawatea, i te Haterei o taua wiki ano. (MM2 4:14 1857,p.3)
hatihi justice (n)
Kooti o nga Hatihi tokorua. (Auck.6 1858,p.8)
Me mahi ranei i runga i te tikanga whakawa-tata ki te aroaro o te Kai-whakarite-whakawa-tuturu o te Kai-whakarite-whakawa hatihi kotahi, tokohia ranei. (Auck.6 1858,p.1)
hatini satin (adj)
Ko te kakahu, he kahu hatini ma i roto, he kahu wereweti whero i waho. (MM2 1:2 1855,p.19)
hatini satin (n)
Ko te kakahu o te Eparehi, he hatini ma, he mea kotui ki te wereweti roa noa te remu, he eamine te hikuhiku. (MM2 1:2 1855,p.18)
Hatirei Saturday (n)
I Hatirei, i te takau ma tahi o Mei. (KNT 3:6 1844,p.25)
hatiwahio salvation (n)
Hatiwahio. Whakaritenga utu mo nga hara. (Pom.5 1893,p.210)
hatiwhahio salvation (n)
Kia whakaae te tangata ki te hatiwhahio ki te Atua me te whakaritenga. (Pom.8 1847, p.xiii)
E whakarite ana hoki i nga hatiwhahio katoa mo nga hara, e ho mai ana i nga wiritute. (Pom.6 1879,p.305)
Ma te aha e tangohia tikatia ai te Hakarameta o te Penitenia? - (1) Ma te Rapunga hara; (2) ma te Koterihio; (3) ma te Kowhehio; (4) ma te Hatiwhahio. (Pom.7 1889,p.136)
hatiwhahio salvatory (adj)
Me tango hoki te tangata ki nga mahi hatiwhahio. (Pom.8 1847,p.324)
hato holy (adj)
E haere mai ia i runga i nga kapua o te rangi me te kororia nui, me te kaha whakaharahara, ratou ko nga hato Ahere. (Pom.8 1847,p.210)
Ko te hato Wangeriona o Hehu Kerito, ki te ritenga o hato Matiu. (Pom.8 1847,p.1a)
Ko te Atua i ana hunga tokotoru, ara ko te hato Tokotorutanga. (Pom.6 1879,p.10)
hato holy (excl)
Hato, Hato, Hato te Ariki, te Atua o nga Taua. (Pom.8 1847,p.430)
Hato, Hato, Hato te Ariki, te Atua o nga Taua. (Pom.6 1879,p.50)
hato saint (masc.) (n)
Ae, inoi ra ki a Maria kia inoi ia, ratou ko nga hato katoa. (Pom.1 1842,p.26)
E o matou Ahere, me o matou hato Paterono, me nga hato katoa; kia wakapai koutou ki a matou. (Pom.1 1842, p.48)
E te rangatira o nga Hato katoa, Inoi mo matou. (Pom.1 1842,p.53)
Ki a Hehu Kerito, ki nga hato o mua, na, ki a Maria, ki nga apotoro. (Pom.1 1842,p.40)
hato to become a saint (vi)
Na te mea kua karangatia katoatia ratou e te Atua kia hato. (Pom.8 1847,p.223)
Ko ia te Hato o nga Hato; nana i karanga ki a ratou katoa kia Hato. (Pom.6 1879,p.253)
Haturei Saturday (n)
I te Ture tawhito ko te Haturei, ko te ra i okioki ai te Atua i ana mahi. (Pom.8 1847,p.238)
hau mati how much (phr)
Ka hemo koe i te kai ka haere koe ki roto ki tetahi whare pakeha, ka tono atu koe ki a ia, ka mea atu, 'hau mati te utu o tera mea'. (KNT 3:11 1844,p.58)
haura hour (n)
Kua taea hoki te tekau o nga haura. (Syd.1 1827,p.15)
A ki tenei haura pu ano e mate ana matou i te kai i te wai. (Syd.2 1830,p.47)
A meake ko te ono o nga haura. (Syd.2 1830,p.37)
A ora ana tana pononga i taua haura pu ano. (Syd.2 1830, p.24)
A ui atu ana ia ki a ratou, ki te haura i wakaoraora ai ia. (Syd.2 1830,p.40)
Kahore ano toku haura i taka noa mai. (Syd.2 1830, p.32)
Ka ora koe itou wakaponongatanga, a ora ake ana i taua haura te wahine. (Syd.2 1830,p.27)
Kua taea hoki te tekau o nga haura. (Syd.2 1830,p.31)
A he aha ta tatou ka tu wehi ai i nga haura katoa?. (Syd.7 1833,p.53)
Ka ho atu hoki ki a koutou a taua haura ano, te mea e korero ai koutou. (Syd.4 1833,p.24)
Kua pahure ke te haura. (Syd.4 1833,p.31)
Hauri Shaulites (n)
Na Hauru, ko te hapu o nga Hauri. (Maun.14b 1844,p.213)
hauta south (adj)
A pa rekareka ana te hau hauta. (Syd.4 1833,p.131)
A ka kite i te hau hauta e pupuhi ana, ka mea koutou, Meake ko te werawera. (Pai.2 1835,p.38)
hauta south (n)
Ko te kuini o te hauta e wakatika a te wakawakanga ki tenei wakapapanga. (Syd.4 1833,p.27)
Wakatika, haere ki te hauta, ki te ara e maro atu ana no Iruharama ki Keiha. (Syd.4 1833,p.103)
Ka haere mai ratou i te ita, i te weta, i te nota, i te hauta, ka noho i te rangatiratanga o te Atua. (Pai.2 1835,p.41)
Ka wakatika te kuini o te hauta i te wakawakanga ki nga tangata o tenei wakapaparanga. (Pai.2 1835,p.34)
No te nota ki te hauta, otiia ko ta matou whakawhirinakitanga kei a Ihowa. (Hoki 1:15 1863,p.2)
hauta weta south-west (n)
He kokorutanga ia no Kariti, e anga anga ana ki te hauta weta, me te nota weta. (Syd.4 1833,p.131)
hawe half (n)
Ko te hawe o aku taonga ka ho atu e hau ki te hunga rawa kore. (Syd.7 1833,p.26)
Ka ho atu e hau te hawe o aku taonga ki te hunga rawa kore. (Pai.2 1835,p.52)
hawe haora half hour (n)
Ka wai rangimarietanga i te rangi kotahi hawe haora. (Pai.3 1837,p.342)
hawekaehe half caste (adj)
Ka tupu te whakaaro i konei kia whakaturia he kura mahi mona, mo nga tamariki hawekaehe. (MM2 2a:15 1862,p.6)
hawepene/hawe pene halfpenny (n)
E ono pauna, kotahi te kau ma wa nga hereni, ewaru pene, me te hawepene. (KNT 2:4 1843, p.16)
E ono pauna, tekau nga hereni, e rua nga pene, me te hawe pene. (KNT 2:8 1843,p.34)
hawe taima half time (n)
Ka wai rangimarietanga i te rangi kotahi hawe haora. (Pai.3 1837,p.346)
hawhana Hebr. shaphan (n)
Me te hawhana, no te mea e whakahoki ake ana ano ia i te kai, otiia e kore e tararua te matimati. (Maun.14a 1844, p.82)
hawhe half (adj)
Ka mau te tangata i tetahi wakakai koura, he hawhe hikera tona taimaha. (Mang.1 1840,p.22)
hawhe half (n)
"Kia rua nga whatianga me te hawhe tonaroa. (Maun.14 1844,p.11))
Kia rua nga whatianga me te hawhe tona roa. (Maun.14 1844,p.11)
Ka hoatu i tetahi hawhe ki te tahi wahine, i te tahi hawhe ki tetahi wahine. (CM1 1847,p.44)
Ka rima nga tau me te hawhe e tautohetohe ana. (CM1 1847,p.37)
I te hawhe kite 12, ka hoki ano ahau ki te whare. (MM2 1:4 1855,p.5)
Ko te rua tenei o aku marama e noho ana i te Hohipera me te hawhe. (MM2 5:22 1858,p.4)
Kua marama nga tikanga Pakeha i nga ra kua pahure nei. Na, kua tango matou ki tetahi hawhe. (MM2 7:13 1860,p.44)
hawhe haora half hour (n)
I te roanga o te po, ko nga hawhe haora, ka pa te ru. (MM2 1:3 1855,p.34)
hawhe kaihe half caste (adj)
Kua whakapumautia e nga tangata nona te whenua ki nga tamariki hawhe kaihe o Hone raua ko Peti Nikora. (MM2 7:4 1860,p.7)
No te hokinga mai o aua tamariki hawhe kaihe ki to ratou motu, na, ka kitea e ratou nga kino a o ratou matua Pakeha. (Hoki 3:24 1863,p.2)
hawhe kaihe half caste (n)
Ko te kupu 'Tangata Maori' e taupoki ki runga ki nga hawhe kaihe. (MM2 2:10 1856, p.7)
Ko te taha ki nga hawhe-kaihe, ta te mea he takawaenga ia no nga Maori no nga Pakeha. (MM2 7:17 1860,p.11)
Tenei ano toku kupu mo nga hawhekaihe. (MM2 7:15 1860,p.33)
He tini hoki nga pooti i hoe atu ai, he Maori he Hawhe-Kaihe te kai hoe. (MM2 2a:2 1862,p.3)
I haere mai a tumutumu he tangata maori ki te tiki hamene, mo hori-keti he hawhe-kaihe. (Hoki 6:15 1862,p.1)
Ka whakatika ake hoki nga hawhekaihe o tenei taha. (MM2 3a:5 1863,p.14)
Na, ko taua iwi ko te wiwi ka moe ki o ratou wahine taurekareka, puta ana he Hawhekaihe. (Hoki 3:24 1863,p.2)
hawhe karaone half crown (n)
Ka haere ahau ka tono ki te Maori ka homai tana hikipene, tana hereni, tana hawhe karaone. (MM2 7:15 1860,p.25)
E rima miriona mea, penei te ahua me te moni hawhe karaone te ahua. (Wan.1 3:32 1876,p.341)
hawhe pune half a spoon (n)
Mo te tamariki kaumätua, he hawhe pune. (Martin 4 1869,p.4)
hawhi half (n)
I te ata o te Mane kua pahure ake nei i te hawhi o nga haori o te 7. (MM2 1:3 1855,p.36)
hawini servant (n)
Ko nga tangata o toku whare, me aku hawini, e he ana ki a au: hei manuhiri a hau ki a ratou. (Wes.10 1843,p.21)
hemoroiha Fr. hémorroides (n)
Ko te Hemoroiha. (Pom.8 1847,p.40)
heneha censer (n)
I reira te heneha koura, me te aka o te kawenata i wakakapia katoatia ki te koura. (Pai.3 1837,p.303)
Hepuhaite Jebusites (n)
Ki te wahi o nga Kenanaite, o nga Hitaite, o nga Amoraite, o nga Perihaite, o nga Haiwaite, o nga Hepuhaite. (Mang.1 1840,p.50)
Hiha Caesar (n)
Ko wai nga Hiha? Ko nga Kingi nui o Roma, ko nga rangatira o te ao. (Mang.7 1840,p.8)
Ko wai nga Hiha? Ko nga Kingi nui o Roma. (Mang.5 1845,p.43)
hiriwha silver (adj)
Na te aha te koko hiriwha i kiia ai he Taonga neke ake i te karehu?. (MM2 4:6 1857,p.5)
Ko te tangata ka hanga ka whakaahua i tetahi Koini hei Moni-Koura, hei Moni-Hiriwha ranei. (Auck.6 1858,p.7)
hiriwha silver (n)
Otira, he aha ra te take i waiho ai te koura te hiriwha hei taonga neke ake i te rino?. (MM2 3:2 1857,p.3)
hoa whakaako kura school-teaching assistant (n)
Kihai i taro kua riro te tahi o matou hei hoa whakaako kura mo te kai whakaako kura o te pa. (Kareti 7 1852,p.18)
Hohaiati Society (n)
Weteriana Metoriti Hohaiati. (Mang.2 1836,title page)
Hohaiete Society (n)
Na te Hohaiete etahi o nga moni i ora ai ia, nana ano etahi. (MM2 1:3 1855,p.27)
Hohaieti Society (n)
Te Peritihi me te Poreni Paipera Hohaieti. (Lond.1 1842,title page)
Na nga pukapuka tuku atu o tenei Hohaieti i oho ai nga ngakau o nga Hurai. (MM2 1:1 1855,p.23)
E rite ana taku ki ta te Komiti o to tatou Hohaieti. (Hoki 1:15 1863,p.2)
Hohana Hosanna (interj)
Hohana ki te tama o Rawiri: Whakapaingia ia e haere mai ana ki te ingoa o te Ariki: hohana i runga rawa. (Pom.8 1847,p.114)
Hohana i runga rawa. (Pom.6 1879,p.37)
horohauta holocaust (n)
Ka wakaeke ai ki runga i tena mea i nga horohauta ma Ihowa ma to Atua. (Pai.15a 1840,p.112)
Huhaite Shuhite (n)
Ko Iraipaha te Timanaite, ko Pirirara te Huhaite, ko Howharate Neamataite, kua mea hoki ratou kia haere ki te tangi ki a ia. (Wes.10 1843,p.3)
Huhami Shuhamites (n)
Na Huhama, ko te hapu o nga Huhami. (Maun.14b 1844,p.215)
huri-whakauru jury (n)
He Pakeha anake te Huri na ratou i whakawa taua whakawa. (MM2 7:15 1860,p.30)
Huwhani Huphamites (n)
Na Huwhama, ko te hapu o nga Huwhani. (Maun.14b 1844,p.215)
Iahateeri Jahzeelites (n)
Na Iahateere, ko te hapu o nga Iahateeri. (Maun.14b 1844,p.216)
Iharaira Israelites (n)
Kua tatau ia ki nga Iharaira, a ka nui nga rawa no ratou i tangohia e ia. (Pom.3 1860,p.122)
I'haràira Israelites (n)
Iharaite Israelites (n)
Ka mahue a Ihipa i nga Iharaite. (Mang.1 1840,p.47)
No muri ano i a ratou, ka karangatia nga Iharaite, ko te hahi a Te Atua. (Wes.2 1847,p.6)
ikiha handkerchief (possibly a misprint for aikiha?) (n)
inihi tatau whare door hinge (n)
E rima te kau tana inihi tatau whare. (Wan.1 3:32 1876,p.341)
inihi tatau whare inch (n)
Ko te ahua o taua hoia koia tenei, e rima putu e ono inihi te roa, i tu a nui, i poto te kaki, i kino te ahua. (KNT 3:2 1844,p.12)
E rua putu e rua nga inihi, te roa o te poka. (Martin 1 1845,p.13)
12 Inihi...1 Putu. (Purewa 1 1847,p.8)
Ko te utu mo te panui, erua hereni mo te inihi kotahi e noho ai nga kupu o te Panui. (Wan.1 2:14 1875,p.125)
inkiha tie, cravat (etymology unknown) (n)
Itehari Izeharites (n)
Na Kohata hoki te hapu o nga Amarami, me te hapu o nga Itehari. (Maun.14b 1844, p.146)
Kahati Gazathites (n)
Ko nga Kahati, ko nga Aharori, ko nga Ehekaroni. (Maun.16 1845,p.13.3)
kai hanga hu shoemaker (n)
Kahore he kai hanga Hu, ko te korero ki au e mea ana. (Wan.1 2:14 1875,p.129)
kai hanga kooti coach-builder (n)
Na G. Pakina, Kai hanga Kooti, me te mahi Terei, kai rongoa Hoiho, me te mahi i nga rino katoa e mahi ai te Parakimete. (Wan.1 2:13 1875,p.111)
kai hanga mira millwright (n)
Tenei nga kai hanga rino, nga kai hanga Mira kei runga ake o Waipapa Akarana. (MM2 4:14 1857,endpaper)
kai hanga puutu bootmaker (n)
T.Wiremu, kai hanga puutu, me nga hu. (Wan.1 2:13 1875,p.110)
kai hanga puutu foot/feet (n)
kai hanga rihi lease (n)
Ko te tuhi tuhi tapepa i nga Rihi me te Mokete, me te hoko he ta ratou e mohio ai. (Wan.1 3:38 1876,p.391)
kai hanga rihi potter (n)
A ka runanga ratou ka hokoa ki aua mea te mara o te kai hanga rihi, hei tanumanga mo nga manuwiri. (Syd.4 1833, p.52)
E hara oti i te kai hanga rihi te wakaro mo te paru. (Syd.4 1833,p.144)
kai hanga tera saddler (n)
Patariki Kohikorewe, Kai hanga Tera, me nga hanga katoa mo nga Kiiki, me nga Kaata. (Wan.1 2:13 1875,p.111)
kai hanga wati watchmaker (n)
Hone Ropitini, Kai hanga wati, me nga hei koura. (Wan.1 2:13 1875,p.118)
kai hari mera postman (n)
Ma te kai-hari Mera e tiki nga Mera ki te Whare Mera ki Akarana, i te 2 o nga haora i te muri-awatea, i nga Mane katoa o ia wiki o ia wiki. (MM2 4:14 1857,p.3)
Te tikanga o te Mera ko te takai pukapuka i tukua ki te Whare-Mera, kawea ana e te Kai hari Mera ki te wahi i tuhia ai a waho mo reira aua pukapuka. (Auck.6 1858, p.55)
kai hoko akihana auctioneer (n)
He Panuianga na Wiremu Ropitini, Kai Hoko Akihana, mo nga kau, hoiho, me nga whenua noho o nga hipi. (Wan.1 2:31 1875,p.410)
kai hoko okiha oxen seller (n)
A kitea ana e ia i roto i te temepara nga kai hoko okiha, hipi, kukupa. (Syd.2 1830,p.33)
kai hoko whai-pukapuka license seller (n)
Haere noa atu te tangata ki nga kai hoko whai-pukapuka o te Kawanatanga hoko ai i te paura, i te hota, i nga tingara, hei mea pupuhi manu mana. (MM2 4:5 1857, p.2)
kai peita whare house painter (n)
He kai Peita whare, he kai mahi Karaihe ki nga Wini. (Wan.1 2:13 1875,p.121)
kai waha meera postman (n)
Ma te kai waha Meera e tiki nga Meera ki te Whare Meera i Poneke. (MM2 6:24 1859,p.8)
kai waha mera postman (n)
Ma te kai waha Mera e tiki nga Mera ki te Whare Mera i Poneke. (MM2 4:14 1857,p.4)
kai wakatangi hapa harpist (n)
A heoi ano rongonga i roto i a koe ki te reo o te ai wakatangi hapa, ki to te hunga muhika. (Pai.3 1837,p.351)
kai wakatangi hapa supper (n)
A no ka mutu te hapa ka tango ia i te kapa, a ka oti te wakawetai. (Syd.7 1833,p.32)
Ko te karakia mo te hapa o te Ariki. (Syd.7 1833,p.23)
I te mea ka taka koe i te tina i te hapa ranei, kaua e karangatia ou hoa. (Pai.2 1835,p.42)
Mo te hapa o te Ariki. (Pai.9a 1840,p.1)
Hei aha te hapa tapu?. (Maun.7 1844,p.7)
He mea pai ranei kia noho atu nga tangata ki te hapa tapu?. (Maun.7 1844,p.8)
He aha nga pai o te Hapa a te Ariki ka riro nei i te tangata e kai tika ana?. (Kareti 2 1850,p.25)
He aha te tohu o waho i te Hapa a te Ariki?. (Kareti 2 1850,p.24)
Hei aha te Hakarameta o te Hapa a te Ariki?. (Kareti 2 1850,p.24)
Ko te aha atu kia rapua e te hunga e haere mai ana ki te Hapa a te Ariki?. (Kareti 2 1850,p.26)
No tehea takiwa i takoto ai te Hapa?. (Kareti 2 1850,p.24)
No reira matou i huihui atu ai ki te kai Hapa. (MM2 4:9 1857,p.8)
Kaua e tukua mai kia kai tahi i te Hapa. (Martin 3 1863,p.54)
kai whakaako hoiho horse trainer (n)
E rima nga kuri, he kuri whakaako, me nga kai whakaako hoiho. (MM2 5:7 1858,p.6)
kai whakaako kura schoolteacher (n)
Kia whai tikanga hoki mo tetahi kai whakaako kura, mo nga tamariki kia kura ai ratou i nga ra katoa. (Bud.1 1847,p.10)
Kihai i taro kua riro te tahi o matou hei hoa whakaako kura mo te kai whakaako kura o te pa. (Kareti 7 1852, p.18)
Ko nga minita ka tahi, ko nga takuta ka rua, a ko nga kai whakaako kura ka toru. (MM2 7:18 1860,p.45)
He utu i nga kai-whakaako kura. (Martin 2 1872,p.12)
kai whakaako ture law teacher (n)
Ka korerotia e ia te he o nga Parihi o nga kai whakaako ture. (Kareti 9 1849,p.62)
kai whakahaere kura school manager (n)
Uiuia marietia ana e Te Pihopa o Niu Tireni raua ko tetahi kai uiui i whakaritea e nga kai whakahaere kura. (MM2 3:4 1857,p.7)
kai whakahaere ture authority? (n)
I hurihuri a Waikato e noho mai nei i Whakatu, a, ko te tukunga iho, he whiu tonu atu i a Pepene kia mahia ia e nga Kai-whaka-haere ture. (MM2 2a:8 1862,p.4)
kai whakapai hiriwa silver purifier (n)
Ka noho ano ia, ka rite ki te kai tahi para ki te kai whakapai hiriwa. (Kareti 12 1856,p.574)
kai whakarite ture assessor (n)
Ma matou e korero atu ki te kai whakarite ture, kia ho mai e ia te utu e tika ana. (KNT 2:12 1843,p.48)
Ma nga Kai whakarite ture o te Kuini, o Te Kawana, e tino whakarite ena ture. (MM2 4:8 1857,p.4)
kai whakatakoto ture lawgiver (n)
Ko Mohi te kai-whakatakoto ture nui o te iwi o Iharaira. (MM2 1:2 1855,p.23)
kaiwhakatangi hâpa harp-player (n)
Piki atu ana a Nero ki te ahurewa o tana whare, ratou tahi ko ana hoa puremu me ana kaiwhakatangi hâpa. (Pom.9 1894,p.77)
kai whakatupu witi wheat grower (n)
Na te kore witi a tatou, na te pupuri ano ranei a nga kai whakatupu witi o Nui Tirani, kahore hoki he witi ma nga kai huri. (MM2 6:3 1859,p.7)
kai whangai hipi shepherd (n)
He kai whangai hipi ano a Apera. (CMS 2 1845,p.7)
He kai whangai hipi nga tuakana o Hohepa. (Kareti 6 1852,p.21)
kai whawhaki karepe grape gatherer (n)
Ki te mea i haere mai nga kai whawhaki karepe ki a koe, e kore ranei e tahi karepe e whakatoea e ratou?. (Kareti 12 1856,p.518)
kai whiu hariata charioteer (n)
I tetahi rangi ka whakaomaoma hariata nga tangata o Teharonika. (MM2 1:1 1855,p.17)
kara haki colour (n)
Hanga ana eia mona te koti ka maha nga kara. (Mang.1 1840,p.29)
Na, ka hoatu he kakahu pai rawa mona. He koti whaka uruuru te kara. (Kareti 6 1852,p.20)
Kotahi te witi e ngakia ana e nga Maori, i tu-a-whero nei te kara, he Kamutana te ingoa o tenei witi ki nga Maori. (MM2 4:12 1857,p.6)
kara haki Union Jack (n)
Ka puhia te purepo o te Wiremu Watihana, o te kaipuke tunga kara. (MM2 7:5 1860,p.2)
karamuha calamus (n)
Me te karamuha reka, kia rua rau kia rima tekau hekere. (Maun.14 1844,p.28)
karihoparaha chrysoprasus (n)
Ko te tuaiwa he topaha; ko to ngahuru he karihoparaha; ko te tekau ma tahi he uakinitina. (Pai.3 1837,p.355)
katekihama Fr. catéchisme (= catechism) (n)
katikihama catechism (n)
He aha ta te Katikihama ingoa mo Hatana ko te tikanga kia wawai nei tatou ki a ia?. (Wilber.2 1843,p.13)
He whakapuaki i nga tikanga o te katikihama o te Hahi o Ingarani. (Kareti 1 1849,title page)
Ko nga katikihama etoru. (Kareti 3 1849,title page)
Ko te katikihama tuatahi. (Kareti 3 1849,p.3)
Ko te katikihama tuatahi. (Kareti 3 1849,p.11)
He whakapuaki i nga tikanga o te katikihama o te Hahi o Ingarani (Te Rua o nga Wahi). (Kareti 2 1850,title page)
Ka pehea te kupu o te Katikihama?. (Kareti 2 1850, p.26)
Kawha Kaffir (adj)
Kei reira hoki tetahi Rangatira Kawha e noho ana. (MM2 3:3 1857,p.11)
Kawha Kaffir (n)
Ka rite te whakaaro o te Kawana ki a haere ia kia kite i nga pakeha me nga Kawha hoki, a, haere ana maua. (MM2 3:2 1857,p.13)
Ka ui atu hoki ia ki a ratou mo nga Kawha, mo to reira iwi tupu ake, me he pewhea ra te kaha o tera iwi?. (MM2 3:2 1857,p.12)
Ko taua iwi, kua uru ki roto ki nga pakeha whawhai atu ai ki nga Kawha. (MM2 3:2 1857,p.14)
keha tonapi turnip (n)
11/2 hanaraweti keha tonapi, 600 wawa taiepa. (MM2 4:6 1857,p.7)
Kekahaite Girgashites (n)
Nga Perehaite, me nga Kekahaite, me nga Amoraite, me nga Hepuhaite hoki. (Mang.1 1840, p.59)
Kerahani Gergesenes (n)
A ka whiti ia ki tera taha o te roto ki te whenua o nga Kerahani. (Pom.8 1847,p.39)
Kohati Kohathites (n)
Ko nga hapu enei o nga Kohati. (Maun.14b 1844,p.146)
komihana commission (n)
I runga ranei i te kî a tetahi Komihana i whakaturia hei ata whiriwhiri i te tika i te he ranei o te hokonga whenua a Wairaweke ma i nga tangata maori. (Martin 2 1872,p.10)
I te wa i tu ai te Komihana i Ahuriri, he mea tiki e nga Maori he Roia ma ratou i Katapere. (Wan.1 2:35 1875,p.450)
I whakaturia ai tetahi Komihana hei uiui i nga tikanga o ana mahi hoko whenua i Heretaunga. (Wan.1 2:25 1875,p.305)
komihana commissioner (n)
Me whakaae atu tatou kia tukua atu ki nga Komihana nga wahi i a tatou, e mau nei i roto i te mapi nei. (MM2 7:15 1860,p.21)
Ma nga taane o nga wahine o aua whenua, ma nga kai tiaki ranei, ma nga tangata ranei o te Komiti i whakaturia e nga Komihana, a he mea yika kia tu he tangata i nga Komihana, te mana o ta ratou Hiiru. (Wan.1 2:14 1875,p.127)
Na te Tino Kawanatanga i whakatu nga Komihana kia haere ratou ki te hoko i nga whenua a te Maori. (Wan.1 2:20 1875,p.225)
Komiti Whakawa jury (n)
Ka taka nga ra e whakaritea mo nga komiti whakawa, ka huihui mai te tekau ma rua ratou ko te kai whakarite whakawa. (Martin 1 1845,p.20)
Ki te whakatika ake tetahi kai whakaatu i te whare o te Komiti Whakawa, na, ka tuhituhia ana kupu e te kai whakarite whakawa kia ata maharatia ai nga kupu e te kai whakarite whakawa ratou ko te tekau ma rua. (Martin 1 1845, p.15)
Me hoki mai koutou ina noho te komiti-whakawa nui. (Martin 1 1845,p.10)
Komiti Whakawa meeting (n)
Ka puritia a Tuhourangi e Ngati rangitihi ki te komiti. (MM2 4:9 1857,p.9)
Ko te tuatahi tenei o nga komiti whakakotahitanga. (MM2 4:9 1857,p.10)
E rua komititanga whakaaetanga, etoru rau i hui-hui ai ki te komiti. (MM2 Misc.1858,p.10)
Ka whakatika a Temuera Amohau, kai-whakaako o Ngati whakaue, ki te whakapuaki i nga take o te komiti. (MM2 7:4 1860,p.5)
He whakapai atu ki a koe, nau i karanga mai i nga tangata kia haere atu ki te komiti mo tenei kino e tu nei ki Taranaki. (MM2 8:1 1861,p.4)
Kooti Ateha Assessor's Court (n)
Ka meinga hei tika ki ta te Ture ma Te Kawana e whiri whiri etahi Ateha (Kai-whakawa Maori) hei whakatu i etahi Kooti-whakawa, ko te ingoa mo aua Kooti ko 'Te Kooti Ateha'. (MM2 5:21 1858,p.3)
Kooti Whakawa Court (n)
Ka meinga hei tika ki ta te Ture ma Te Kawana e whiriwhiri etahi Ateha (Kai-whakawa Maori) hei whakatu i etahi Kooti-whakawa. (MM2 5:21 1858,p.3)
Kooti Whakawa Maori Native Circuit Court (n)
Whakaritenga i nga Kooti Whakawa Maori. (MM2 5:19 1858,p.1)
kororohama chloroform (n)
Ko te tangata ka kape i ta te Ture, ka whangai i tetahi atu tangata ki te rongoa Kororohama, Ratanama ranei. (Auck.6 1858,p.11)
kowha gopher (adj)
Hanga tetahi aka mou ki te rakau kowha. (Mang.1 1840,p.9)
Maha March (n)
I te ra tuawa o Maha. (KNT 1:5 1842, p.19)
Maharata Maharatta (n)
Pera hoki me taua Mokuru Nui i rapu mai ki Ingarani hei whakaora i a ia, kei mate rawa ia i a Hinia ratou ko taua iwi, ko te Maharata. (MM2 5:13 1858,p.5)
Mahari Mahalites (n)
Na Merari te hapu o nga Mahari, me e hapu o nga Muhi. (Maun.14b 1844, p.146)
meha measure (n)
E rua e toru ra nei meha ki te tahi ki te tahi, ina ki. (Syd.2 1830,p.32)
Mehaia Messiah (n)
E matau ana a hau e haere mai ana te Mehaia, i huaina ko te Karaiti. (Syd.2 1830,p.38)
mehatia to be measured (vi)
E kore hoki e ho atu mehatia e te Atua te Wairua, ki a ia. (Syd.2 1830,p.37)
meiha major (n)
E mea ana a Meiha Pumapere kia wakamutua ta koutou haere ki runga ki tona oneone wakangau Poaka ai ma koutou. (KNT 1:6 1842,p.26)
Kua tae mai a Meiha Rapata ki konei. (Wan.1 2:27 1875,p.335)
metiha ? (n)
He aha te metiha? Ko te whakapuaki take kore i nga he, me nga hara ngaro o te whakaritenga. (Pom.8 1847,p.250)
Ko te whakapae teka ki te whakawakanga, ko te korero teka, ko te karamini, ko te metiha, ko te whakawa take kore. (Pom.8 1847,p.249)
Metiha. He korerotanga noatanga o nga he a etahi tangata. (Pom.5 1893,p.211)
Miha Lat. Missa (n)
Ko nga hoatutanga i nga Miha, i penei ano hoki te korero i reira, na te tohunga karakia te Karaiti i ho atu ai mo te hunga ora mo te hunga mate. (Pai.9c 1841,p.136)
E pai te karakia o te Rohario mo nga inoinga o te ahiahi, mo te Miha, mo nga turoro, mo te tanumanga hoki. (Pom.1 1842,p.55)
I te Miha, kia kawe te keritiano i a ia ano me Hehu Kerito. (Pom.1 1842,p.54)
Kia meatia e ratou, i to ratou kainga, nga inoinga e tika ana mo te Miha. (Pom.1 1842,p.55)
Kia wakaritea putia te karakia o te Miha i te ra tapu. (Pom.1 1842,p.41)
Koe e tu ki te miha i nga ra tapu me i nga hari tonoa. (Pom.1 1842,p.48)
Tenei ano tetahi ritenga o nga inoinga mo te Miha. (Pom.1 1842,p.54)
Mi'haia Messiah (n)
Kua kita e maua te Mi'haia ko te tikanga tenei ina maoritia ko te Karaiti. (Syd.1 1827, p.16)
Mihaia Messiah (n)
Kua kitea e maua te Mihaia, ko te tikanga tenei, ina maoritia ko te Karaiti. (Syd.2 1830, p.31)
A, ka taka nga wiki e ono tekau ma rua ka hatepea atu a te Mihaia ehara ano ia i te whakaaro ki a ia ake. (Kareti 12 1856,p.473)
mihanare missionary (adj)
Ko taua whenua i tukua mai i mua noa atu e nga tangata o Rangiaohia hei kainga mihanare. (Govt.9 1863,p.4)
mihanare missionary (n)
Kahore nga mihanare Pikapo nei i rongo ki aku korero. (KNT 4:3 1845,p.11)
Ki ana te Kawana, na nga Mihanare i kawe mai nga painga o te Whakapono mo te Maori. (MM2 6:6 1859,p.2)
Ka tae mai nga Mihanare i mua, ka riro te kainga i a ratou. (MM2 2a:2 1862,p.16)
mihanere missionary (n)
Ho mai he tika ki ou Mihanere. (Syd.2 1830,p.62)
Ka oti ano hoki te ho atu te kaha ki ana Mihanere. (Syd.2 1830,p.55)
Ka oti ano hoki te ho atu te kaha ki ana Mihanere. ((Syd.2 1830,p.55)
Kia pai koe kia wakamaramatia nga mihanere katoa ki te matauranga pono ki tau kupu. (Syd.2 1830,p.66)
Ma tua ka wakarongo ki te kupu o te Atua kua homai nei ki ona tangata ki te Mihanere. (Syd.6 1833,p.10)
He mea ta te perehi o nga mihanere. (Pai.12 1840,title page)
Ko wai to Mihanere?. (Will.1844,p.189)
Hore he ra tapu, hore he pukapuka, hore he whare karakia, hore he Mihanere!. (Wes.2 1847,p.32)
Ko nga Pakeha Mihanere hei whakatakoto tikanga mo te karakia. (Whiteley 1847,p.38)
Tohe ana nga Mihanere. (Whiteley 1847,p.13)
Whakaaro ana a Ingarani ki ona Mihanere kua tae ke mai. (Whiteley 1847,p.31)
Ka ora te ngakau o nga mihanere i ana kupu. (Kareti 5 1851,p.9)
Katahi ia ka ngare mihanere atu hei whakaako i te Sakona. (Kareti 5 1851,p.8)
Ko etahi tangata, he Mihanere, i haere noa atu ki roto i nga iwi noho ai. (Martin 3 1863,p.80)
mihaneretia to be evangelised (vi)
Ki te hunga wakapono katoa o ia wahi o ia wahi o te ao Maori nei kua mihaneretia. (Col.5 1850,title page)
Ko nga inoinga, ko nga wakawetainga, ko nga wakapainga no nga wenua katoa kua Mihaneretia. (Col.5 1850,title page)
Mihinare Hohaiite Missionary Society (n)
Kia hoatu etahi o a tatou rawa ki nga Mihinare Hohaiite, kia tonoa nga kai kauwhau ki nga topito o te ao. (KNT 2:11 1843,p.45)
mihipirihana misprision (n)
Mihipirihana o te Hara-wheroni. Ko te tangata ka mohio ki te meatanga o te hara-wheroni e tetahi tangata, huna iho e ia, engari, ehara rawa i te mea whakaae nana. (Auck.6 1858,p.13)
mira haro muka flax mill (n)
Haere ana etahi o matou i naia tata nei kia kite i tetahi mira haro muka e hanga ana e te Pakeha. (MM2 3:1 1857,p.10)
moni penehana pension (n)
I tango i roto i nga tau, ka maha, kua pahure ake nei, te moni-penehana i whakaritea mo ratou e te Kawanatanga. (MM2 2a:15 1862,p.8)
Morahati Morasthite (n)
Te kupu a Ihowa i puta mai ki a Mika Morahati i nga ra o enei kingi o Hura. (Kareti 12 1856,p.524)
nuihana nuisance (n)
Tera atu hoki nga mea pera, tona tini, e kiia ana he Kino-nuihana; - A, ko te tangata nana te Nuihana. (Auck.6 1858,p.24)
Ohana Hosanna (expr)
Ohana ki te Tama a Rawiri; E wakapaingia ana ia e haere mai ana i te ingoa o Ihowa; Ohana ki runga rawa. (Syd.4 1833,p.40)
okiha ox (adj)
Kia waiho atu nga hiako okiha, nga hiako kau o Tawahi. (KNT 3:8 1844,p.38)
okiha ox/oxen (n)
Aua hoki koe e hiahia...ki tona okiha, ki tona a'hi, ki te tahi o nga mea o tou 'hoa. (Syd.1 1827, p.19)
Aua koe e hiahia...ki tona okiha, ki tona ahi, ki te tahi o nga mea o tou hoa. (Syd.2 1830,p.88)
Aku okiha, aku kuao kua oti te patu. (Syd.4 1833,p.42)
E rima takirua aku okiha kua hokona e hau, ka haere a hau ki te wakamatau. (Pai.2 1835,p.42)
Ka kainga e ia te tarutaru ano he okiha. (Pai.12 1840, p.16)
Kua wangainga ia e ratou ki te tarutaru me he okiha. (Pai.12 1840,p.21)
Ko ana okiha, ko ana kaihe, ko ana hipi, ko ana aha, ko ana aha. (Kareti 6 1852,p.19)
Kaua e herea te mangai o te okiha e patu ana i te witi. (MM2 7:18 1860,p.33)
orinihare original (adj)
Ka whanau tatou katoa i te hara o to tatou tupuna tuatahi, a ka uru tatou ki te utu mo taua hara, ko te hara orinihare tona ingoa. (Pom.6 1879,p.11)
owhiha officer (n)
Me nga tuari o nga taonga, o nga mea katoa o te kingi, me ana tamariki, me nga owhiha, me nga tangata kaha. (Mang.1 1840,p.64)
Paiaroha Biadjo (n)
E whakahua ana etahi ki nga ingoa o nga hapu, ko nga Irahu ki te taha raro, ko nga Paiaroha ki te tongo; ko nga Oranga Rirongo ki te marangai-ma-raro. (MM2 1:7 1855,p.16)
Papitiha Baptist (n)
Ko te hahi o Ingarani, o te Weteriana, o nga Papitiha, o nga Karawini, o Ruta, o Morewia, me te tini noa atu e kore e taea te whakataki. (Wes.2 1847,p.10)
pararaiha paradise (n)
Hei aianei koe noho ai ki hau i pararaiha. (Pai.2 1835,p.64)
Hei aianei koe noho ai ki a au i pararaiha. (Maun.12(v) 1846,p.1)
He okiokinga i pararaiha, me nga kororia o te rangi. (Wilber.1 1850,p.26)
pariha parish (n)
He wero tenei naku i a koutou kia tahuri ki te kohi moni hei tahua apiti i nga moni o o koutou Pariha, mo etahi mahi hoki a te Hahi. (Misc.5 1899)
Pari'hai Pharisees (n)
Parihai Pharisees (n)
He aha hoki matou ko nga Parihai ka hono ai te noho puku, tena ko au akonga hore rawa kia noho puku?. (Syd.2 1830,p.26)
I reira ano te tahi tangata o nga Parihai, ko Nikorima tona ingoa. (Syd.2 1830,p.34)
paronema harakoha Gk. phronema sarkos (n)
Na konei te hiahia o te kikokiko (e huaina nei ki to te reo Kariki, ko paronema harakoha), a e waka maoritia ana e etahi he matauranga, e etahi atu he maori tanga, e etahi atu ano he hiahia nona, a e etahi atu he tohenga na te kikokiko. (Pai.9c 1841,p.129)
pauna-taimaha pound (n)
Ka hokona i te taiepa o te Pauna i te 2 o Oketopa, ki te mea ia e kore e tikina mai. (Wan.1 2:21 1875,p.243)
pauna-taimaha poundweight (n)
Kei he ta koutou whakahaere ina whakarite i te whakawa, i te ruri ranei, i te pauna-taimaha ranei, i te mehua ranei. (Maun.14a 1844,p.109)
pehana basin (n)
Me i reira ringihia ana he wai ki te pehana, ka timata ia te horoi i nga waewae o nga akonga. (Pai.3 1837,p.144)
pehane basin (n)
Me i reira ringihia ana he wai ki te pehane, anga ana ia ka horoi i nga waewae o ana akonga. (Syd.4 1833,p.78)
Pehato Lat. Beatus (n)
Waiata mo Tanera Ko te maretire hou Te Pehato tuatahi O enei moutere. (Pom.6 1879,p.3)
peihana basin (n)
A tangohia he paihere hihopa, ka tuku ki te toto i roto i te peihana. (Pai.14 1840,p.31)
Ki tonu te peihana i te wai. (CM1 1847,p.21)
He aha tena e tu na? He peihana. (MM2 7:18 1860, p.7)
Ko te wahi huka i roto i te peihana iti nei, tokorima i kai ki te kei. (MM2 3a:6 1863,p.17)
pekaha bekah (n)
Ko tahi te pekaha a te tangata, ara, ko tahi te hawhe hekere. (Maun.14 1844,p.50)
pepa whare pepper (n)
200 peke tote, 23 kaho hinu, 30 peke pepa. (MM2 7:3 1860,p.8)
pepa whare wallpaper (n)
He Peita ma, He Hinu, he Pepa-whare, kei a raua mo te utu iti. (Wan.1 2:13 1875,p.121)
Perehaite Perizzite(s) (n)
E noho ana hoki i reira te Kenanaite me te Perehaite i te po koia. (Mang.1 1840,p.14)
perewhahio Lat. præfatio(?) (n)
He aha te perewhahio? Ko enei kupu: E to matou Matua i te rangi. (Pom.8 1847,p.340)
Ko te Perewhahio. (Me panui). (Pom.7 1889,p.22)
Perewhahio. Inoinga whakauru ki te wahi tapu o te Miha. (Pom.5 1893,p.212)
Perihaite Perizzites (n)
Ki te wahi o nga Kenanaite, o nga Hitaite, o nga Amoraite, o nga Perihaite, o nga Haiwaite, o nga Hepuhaite. (Mang.1 1840,p.50)
Perotehana Protestant (adj)
Na Matene Ruta, na Merakitana, na Hone Kawini, na Hone Weteri, me era tu kaihapai o te kara Perotehana. (Pom.9 1894,p.108)
Perotehana Protestant (n)
Nga kai hanga o nga Hahi Hou i huaina ai ko nga Perotehana. (Pom.1 1842,p.17)
Petakoha Pentecost (n)
Ka noho a hau ki Epeha, taea noatia te Petakoha. (Syd.4 1833,p.169)
Petekoha Pentecost (n)
I porangi hoki me kore ia e tae atu ki Iruharama i te ra o te Petekoha. (Syd.4 1833,p.121)
Te inoi mo te Ra Tapu o te Petekoha. (Kareti 1 1849, p.16)
Petikoha Pentecost (n)
A ka tino taka mai te ra o Petikoha, e noho tahi ana ratou, me te wakaro tahi. (Syd.4 1833, p.92)
Ko te Ratapu i tukua mai ai te Wairua Tapu, ara, ko to te Petikoha. (Pai.18 1840,p.7)
Ka pena ia me te mano i te ra o Petikoha. (Wes.2 1847, p.24)
Pera hoki me nga tangata whakapono i te ra o Petikoha. (Wes.2 1847,p.20)
piha pitcher (n)
Ka inoi atu ahau ki tetahi kotiro kia tukua iho tana piha kia inu ahau. (Mang.1 1840,p.22)
piha patu hipi sheep butcher (n)
A he tini ano aua hipi hei mahi ma nga Piha patu Hipi ano hoki. (Wan.1 2:13 1875,p.118)
pihareina beachranger (n)
Kia penei te aro tutakinga oku ki te Pakeha no Ingarangi, ka kiia rawatia ahau he Pihareina, he Parau ranei no roto no te ngahere. (Govt.16 1852,p.85)
Ko te tino pouritanga i pouri iho ai toku ngakau, ka whakaaro iho hoki ahau, ma te Pihareina, ma te kararehe ranei, ma te hemo kai ranei au e patu. (Govt.16 1852,p.40)
piriniha prince (n)
Te Kawana o nga piriniha. (Syd.2 1830,p.82)
A patua ana te piriniha o te ora, i wakaarahia nei e te Atua i te mate. (Syd.4 1833,p.95)
Kia huihui katoa mai nga piriniha ratou ko nga kawana, ko nga rangatira hoia. (Pai.12 1840,p.10)
Kia inu ai te kingi ratou ko ana piriniha. (Pai.12 1840, p.18)
Ko nga pirinih, Ko nga kawana, ko nga rangatira hoia, me nga tangata hoki a te kingi. (Pai.12 1840,p.13)
Me etahi hoki o te uri o te kingi, o to nga piriniha ano hoki. (Pai.12 1840,p.3)
E rapu ana ia i te hoari a tona Piriniha. (Wilber.2 1843, p.6)
Ka karanga ratou ki te ingoa o to ratou Piriniha. (Wilber.2 1843,p.3)
Ka wakaaro meake hemo i a ia nga hoia katoa o te Piriniha. (Wilber.2 1843,p.9)
Kihai weau ka tapoko te Kuini ki roto ki te ware, he mea arahi ano e tana tahu e Te Piriniha Arepata. (KNT 3:3 1844,p.16)
piriniha princely (adj)
Ka whakakakahuria ki te kahu piriniha. (MM2 1:3 1855,p.46)
pitihana petition (n)
Ko nga tangata nana taua Pitihana e 700, ko nga tino kupu tena o taua Pire. (Wan.1 1:3 1874,p.11)
Kahore hoki he Pitihana e tukua ki nga Whare Paremata o nga Porowini, he mea tuku mai ki te Kawanatanga. (Wan.1 2:20 1875,p.225)
pitihana to petition (vt)
He tokomaha nga Maori e tukua ana kia haere ki tawahi ara ki Ingarangi, me tetahi Roia hei hoa mo ratou, hei pitihana ki te Paremata. (Wan.1 2:13 1875,p.112)
pokiha fox (adj)
Ko te potae, he huru pokiha. (MM2 1:1 1855,p.16)
pokiha fox (n)
Haere, mea atu ki taua pokiha, Na, ka pei rewera a hau. (Pai.2 1835,p.41)
He rua a nga pokiha, he owanga a nga manu o te rangi. (Pai.2 1835,p.29)
Rite tonu o poropiti, e Iharaira, ki nga pokiha i nga koraha. (Kareti 12 1856,p.353)
Potekoha Fr. Pentecôte (n)
Ko te Potekoha. (Pom.6 1879,p.4)
puha butcher (n)
Puhaite Buzite(s) (n)
Mei reira ka toro te ngakau o Iraihu, te tamaiti o Parakera te Puhaite. (Wes.10 1843,p.35)
puruhate blueshirt (n)
He puruhate tona, he mea poke ki te toto. (Hoki 6:15 1862,p.5)
putihana petition (n)
E hoa me uhono ake te Putihana nei ki raro o enei. (Wan.1 3:38 1876,p.395)
putu Puruiha Blucher Boots (n)
Putu Puruiha. 0 12 0 mo nga putu kotahi pea. (MM2 1:4 1855,p.16)
raitihauihi lighthouse (n)
E pehea ana te whakaaro a te Kawanatanga kia utua a Korako Karetai mo nga kohatu i riro i te whenua a Korako Karetai hei hanga i te whare Raitihauihi mo te waha pu o Otakou. (Wan.1 3:32 1876,p.341)
rama hapakatanai Aram. lama sabachthani (= why hast thou forsaken me?) (phr)
rama hapakatani Aram. lama sabachthani (= why hast thou forsaken me?) (phr)
rama hapatani Aram. lama sabachthani (phr)
A i te iwa pea o nga haora ka karanga a Hehu ki te reo nui, ka mea: Eri, Eri, rama hapatani? ara: E taku Atua, e taku Atua, he aha i whakarere ai koe i au?. (Pom.8 1847,p.166)
ripenehari dispensary (n)
Ko te Ripenehari - he whare mo nga turoro, hei whare tiaki, mo te tini-noa iho o nga mate e pa mai ana ki enei tinana ngoikore otatou. (KNT 1:12a 1842,p.50)
roha rose (n)
E te Roha mihiteria, i. m. m.. (Pom.8 1847,p.xlii)
E te Roha tapu, i. m. m.. (Pom.6 1879,p.29)
E te Roha tapu, inoi mo matou. (Pom.5 1893,p.22)
Rohario Lat. Rosarium (n)
E pai ana hoki nga inoinga o te Rohario mo te Miha. (Pom.1 1842,p.54)
E pai te karakia o te Rohario mo nga inoinga o te ahiahi, mo te Miha, mo nga turoro, mo te tanumanga hoki. (Pom.1 1842,p.55)
Na, te Rohario ko tetahi mea pire ano hei wakamahara ki te kai inoi i te tikanga o nga inoinga e meatia ana e te Hahi ki a Maria, ki te Atua hoki. (Pom.1 1842,p.55)
Nga inoinga o te Rohario ko nga inoinga ano hei wakahonore ki te ora o Hehu Kerito, ki te ora hoki o Maria. (Pom.1 1842,p.55)
He mea pehea te whakahonore ki a Maria ma te Rohario? He mea whakaaro i roto i nga tekautanga ko tahi tekau ma rima, ki nga mihiteria i tino pa ai a Maria. (Pom.8 1847,p.380)
E pai ana kia korerotia te inoinga o te Rohario me nga inoinga e matauria ana. (Pom.6 1879,p.42)
Ka mutu te Rohario, he mea pai kia korerotia nga inoinga i raro ake nei. (Pom.7 1889,p.80)
Ruhana Russian (n)
E tohunga ana nga Ruhana ki te whakaaro, kihai nga Hurai i rite ki a ratou te tohunga. (MM2 1:3 1855,p.30)
Ruihana Russians (n)
I hui mai ai nga Ruihana o nga wahi katoa kia kite ite nehunga o te Kingi. (MM2 1:6a 1855, p.1)
Tahani Tahanites (n)
Na Tahana, ko te hapu o nga Tahani. (Maun.14b 1844,p.215)
Tahareeri Jahleelites (n)
Na Tahareere, ko te hapu o nga Tahareeri. (Maun.14b 1844,p.214)
taihana dozen (n)
750 pauna poaka tote, 20 taihana ika pawhara. (MM2 5:5 1858,p.8)
tatiha tortoise (n)
Ko te witere, ko te kiore, me te tatiha, me nga mea e rite ana ki a ia. (Maun.14a 1844, p.84)
teihana station (n)
Na Hori Rawe, o te teihana o Konana raua ko Hira. (Wan.1 2:13 1875,p.119)
Ka hoki mai, te taenga atu ki te Teihana, kaore tahi he moni hei utu tikiti. (Wan.1 3:37 1876,p.388)
tekihana section (n)
Hokona ana e Porutu, rangatira no Ngatiawa i Poneke, kotahi tekihana whenua, 100 nga eka, he mea hoko nana i te Pakeha. (MM2 6:11 1859,p.1)
E kia ana kua kore e hokona nga Tekihana 447, 448, 450, 451, me te 452 o te whenua i Okotuku. (Wan.1 2:21 1875,p.239)
tima haere uta railway (n)
Ka haere a Pirinihi Pererika Wiremu me tona wahine marena hou ki Winiha, i ma runga i te tima haere uta. (MM2 5:11 1858,p.4)
Katahi ahau ka haere ki Winiha, i haere i runga i te tima haere uta. (MM2 7:1-2 1860,p.9)
tima hari meera mail steamer (n)
Ko te Pirinihi Arapata, ko te tima hari meera, 703 tana, Kapene Poutene. (MM2 7:9-10 1860,p.14)
tirihana treason (n)
Ko te tangata ka whakauru hei hoa ki tetahi tangata e mau ana te pupuri e te Ture mo te Hara-tirihana, mo te Hara-wheroni ranei. (Auck.6 1858, p.12)
toi-whakahoia to ride in military order (vi)
Ko te kai-arataki i a te Kawana, e wha rau (400) 'o nga Maori i runga i te hoiho, e toi-whakahoia ana'. (MM2 2a:7 1862,p.7)
topaha topaz (n)
Ko te tuawaru he perira; ko te tuaiwa he topaha; ko to ngahuru he karihoparaha. (Pai.3 1837, p.355)
Ko te harariu, ko te topaha, ko te raimona, ko te perira, ko te onika, ko te hapapa. (Kareti 12 1856,p.393)
tuihana institution (n)
Tera hoki te Mira-paraoa, me te Whare Karakia me te Kura nui. I whakaturia tenei Tuihana e Kawana Kerei mo nga Pingo (nga tangata Maori) e noho ana i taua takiwa. (MM2 8:23 1861,p.9)
Ko te kapa taane ki tetahi taha o te ara, ko te wahine ki tetahi taha, hui katoa ki nga tamariki o te Tuihana. (MM2 2a:2 1862,p.8)
tuihana institutional (adj)
Tenei hoki tetahi ka mau tonu nei i a matou, hei whakamaharatanga ki a koe, a mate noa, ara, te Kura Tuihana. (MM2 8:23 1861,p.10)
unihaona unicorn (n)
Na Ihowa ratou i whakaputa mai i Ihipa; rite tonu tona kaha ki to te unihaona. (Maun14b 1844,p.208)
wakiha wax (adj)
Haehaea ana tetahi kanara wakiha hei ritenga mo nga haora. (MM2 6:8 1859,p.3)
wakiha wax (n)
Haere ana ratou, tiakina ana te ana, he mea wakapiri rawa te kowatu ki te wakiha, me te kai tiaki ano. (Syd.4 1833,p.54)
wakiha pi beeswax (n)
Ka ho atu e ratou ki a ia te tahi wahi ika tunu, me te tahi wakiha pi. (Pai.2 1835,p.67)
Weteriana Metoha Wesleyan Methodist (n)
Pukapuka o nga Weteriana Metoha. (MM2 1:7 1855,p.28)
whaine fine (n)
Ko te Whaine me te Whareherehere hoki. (Auck.6 1858,p.1)
Ko te whakawa i nga Hara katoa e tika te whakawa e taua Kooti, tona whiu he whaine neke ake i te Rima Pauna. (MM2 5:19 1858,p.4)
whaine to fine (vt)
Ka ahei ano ma te Kooti taua tangata mahi he e tuku, me Warati ano, ki te whakaherehere mo tetahi takiwa, kaua ia e neke ake i nga ra e whitu, e whaine ranei taua tangata mahi he. (MM2 5:21 1858,p.2)
whainetia to be fined (vi)
Ka turi tetahi tangata i hamenetia kia haere mai hei tangata mo te Huuri, ka noho atu, ka Whainetia ia. (Auck.6 1858,p.vii)
whairu file (n)
Ko taua tao he rakau noa nei me te whairu he mea kaupapa ki te pito o taua rakau. (Misc.6 1862,p.3)
whakahapati to keep the sabbath (vi)
Me whakahapati ta koutou hapati i te iwa o te marama i te ahiahi. (Maun.14a 1844,p.119)
whakahoia to be a soldier (vi)
He ahakoa ra, i mea taku ngakau, kia taia tenei pukapuka, kei rapurapu koutou i te tikanga o te hanga e whakahoia nei, e hanga nei i te pa. (Govt.6 1845)
I mea hoki au kia rongo ki te peheatanga o nga tamariki i wakahoiatia i te itinga. (Govt.6 1845)
whakahoiatanga enlistment/calling up (n)
E rongo ana matou kua rapurapu te whakaaro o nga hoa tangata maori ki te whakahoiatanga o te pakeha i Akarana nei, ara, ki te whakaturanga o te Miritia, ki to te pakeha reo. (MM2 3:3 1857,p.4)
whakahoiatia to enlist (vt)
Tangohia ana ko etahi o nga Hiniru o nga Mahometana, whakahoiatia ana hei hoia, whakaritea ana etahi apiha Pakeha hei rangatira. (MM2 5:13 1858,p.5)
whakahonore honorary (adj)
Kia tohe te upoko kia mau tonu ki a ia tona tunga; he wahi honore hoki. (Col.3 1848,p.3)
whakahonore honour (n)
Whaka ritea e koe te Ra tapu ma te karakia me te whakahonore ki te Atua. (Pom.8 1847,p.xx)
Na, tenei ahau a Nepukaneha te whakamoemiti nei te whaka nui nei, te whakahonore nei i te kingi o te rangi. (Kareti 9 1849,p.38)
Kia mahi ki a koe a mua tonu atu i runga i te tapu, i te pai, hei whakahonoretanga mou. (Misc.10 1850,p.21)
Ko te whakahonore i tana Ingoa tapu. (Kareti 2 1850, p.8)
A, hei tohu ano hoki mo ta tatou whakahonore ki a Te Kuini me Te Kawanatanga ano hoki. (MM2 5:5 1858,p.2)
Kahore he whakahonoretanga na ratou ki o ratou matua. (Pom.3 1860,p.11)
Kia au, he whakahonore tenei i te taha ki te Maori, he patipati ki te taha ki te Kuini. (MM2 7:17 1860,p.21)
whakahonore honourable? (adj)
E hia nga ritenga whakahonore ki te Atua? E rua; ko te ritenga o roto me te ritenga o waho. (Pom.8 1847,p.232)
Ka whakaritea nga tikanga whakahonore ki te Kawana i te ekenga ki te kaipuke. (MM2 4:10 1857,p.4)
Ko ana kai-whakahonore mo maua he taro, he tuna, he kumara, he mereni. Otira me tona atawhai nui ki a matou no te Awa-o-te-Atua, tae noa ki Maketu. (MM2 2a:11 1862,p.13)
E koropiko ana ahau me te whakaaro whakahonore e whakatupuria ana e te whakaponotanga. (Pom.6 1879, p.71)
Ho mai te keratia, e inoi rangimarie ana matou ki a koe, kia noho whakahonore matou. (Pom.6 1879,p.32)
E takoto ana koia etahi kupu a nga Karaipiture hei whakatika i enei ritenga whakahonore a te Hahi Katorika?. (Pom.5 1893,p.171)
whakahonore to honour (vt)
Katahi maua ka hui ki roto ki te whare ki te whakahonore ki a ia ki a te Kawana. (KNT 3:1 1844,p.8)
Me whakahonore hoki te mata o te koroheke, me wehi ano hoki ki tou Atua. (Maun.14a 1844,p.109)
Ka whakahonore ratou i te tangata maori, no te mea, e noho ana i raro i te taumarumarunga o te kara o Te Kuini. (KNT 4:6 1845,p.24)
E whakahonore ana te hunga nei i ahau ki nga ngutu. (Wes.2 1847,p.21)
Kia whakahonore kia rongo nga tangata ki nga rangatira. (Kareti 2 1850,p.9)
Kia whakahonore nga tamariki ki o ratou matua. (Kareti 2 1850,p.9)
Ko taku pai tera kia whakahonore au ki a Kuini, ki a Kawana hoki. (MM2 7:18 1860,p.9)
Ko te mea pai, ko te ture ki runga, ko taua ki raro; ko ta maua mahi i raro i a ia, he whakahonore ki ona kai hapai. (MM2 2a:15 1862,p.17)
Ka maunu o maua potae ka whakahonore ki te kingi. (Hoki 3:24 1863,p.2)
Me whakahonore te kingi. (Martin 3 1863,p.54)
whakahonoretia honour (n)
Ko Ihu Karaiti hoki to matou Ariki, ko ia, ko koe, ko te Wairua Tapu ano hoki te whakahonoretia, te whakamoe-mititia, a, ake ake ake. (Misc.10 1850,p.32)
whakahonoretia to honour (vt)
Whakahonoretia nga tangata katoa; arohaina nga hoa wakapono; E wehi i te Atua; Whakahonoretia te kingi. (KNT 2:5 1843,p.20)
Kaua e whakaaro ki te kanohi o te rawakore, kaua hoki e whakahonoretia te kanohi o te nui. (Maun.14a 1844, p.108)
Hua noa a Hamana ko ia te kiia ana kia whakahonoretia e te kingi. (Kareti 9 1849,p.46)
Whakahonoretia tou papa me tou whaea. (Kareti 3 1849, p.7)
Ko nga ture kia marama ki nga whenua katoa, kia whaka honoretia e te katoa. (MM2 7:13 1860,p.28)
Ko nga tangata e rongo ana ki au kupu, whakahonoretia. (Martin 3 1863,p.49)
whaka-Ingarihi Englishness? (n)
Ko tatou whaka-Ingarihi, e tini haere ana, e whai rawa haere ana, e matau haere ana. (MM2 1:2 1855,p.2)
whakakaraitiana to become a Christian (vi)
Ka tumau ratou i to ratou wahi whakamate, ka hapa i te whakapono tino tika, e whaka-karaitiana ai te tangata. (Wes.1 1846,p.10)
Mei penei ta koutou hiahia, e mea ana koia koutou, ko nga whakaaro kau, ko nga hiahia kau ki te pai, hei whaka-karaitiana i te tangata. (Wes.1 1846,p.11)
whakakaraitianatia to become a Christian (vi)
Ko te Kingi i wahi iti whakakaraitianatia. (Mang.5 1845,p.44)
whaka-Kariki Grecian? (adj)
A maia rawa ia te kauwhau i runga i te ingoa o te Ariki o Hehu, korero ana totohe ana ki nga tangata whaka-Kariki. (Pom. 6 1879,p.237)
whakakatipa to make (into) a constable (vi)
Ma nga Kai-whakarite-whakawa te whakaaro ki te whakakatipa i etahi tangata noa, kaua hei katipa tuturu, engari mo taua takiwa kau, mo taua wahi kau. (Auck.6 1858,p.49)
whakakatipatia to be made a constable (vi)
He ingoa tenei mo te tangata e whakaturia ana e te Kai-whakarite-whakawa, hei Katipa mo tetahi takiwa kau, whakakatipatia ana e nga Kai-whakarite-whakawa Hatihi tokorua, tokohia atu ranei. (Auck.6 1858,p.49)
whakakawana governmental (adj)
He Kawana matau ia ki nga tini mahi whakakawana. (KNT 4:11 1845,p.41)
whakakawenatatia to publish (vt)
E hoa e te Kawana, ki te tae atu ki a koe tenei reta a matou, whakakawenatatia ki te nupepa, kia kitea ai e tera, e matou hoki, e nga tangata o Te Waipounamu. (MM2 2a:15 1862, p.16)
whakakingi king-making? (n)
E rongo na koe i a te Maori mahi i te whakakingi, me etahi atu o ona ritenga. (MM2 4:13 1857,p.12)
whakakingi King Movement (adj)
Kihai a Potatau i pai ki tenei tikanga Kingi. (MM2 7:15 1860,p.28)
Kahore he ritenga Kingi i uru ki roto i tenei korero a mutu noa. (MM2 2a:11 1862,p.9)
Te timatanga o te mahi Kingi na Matene-tewhiwhi he rangatira; taus koroke, no ngati Raukawa no ngati toa, no ngati Whakaue. (Hoki 6:15 1862,p.1)
Te tukunga mai o ana pakeha kai whakawa ki waenga nui o nga iwi kingi. (Hoki 6:15 1862,p.1)
E nga tangata Maori, nga tangata Kingi o Nui Tireni, - e hapai ana koutou i runga i te ngakau hari, tenei mea te kupu whakarite. (MM2 3a:6 1863,p.8)
Ko nga whenua i karangatia ai me tuku ki raro i te mana kingi kua ekengia ano e te totohetanga. (Hoki 3:24 1863,p.3)
whakakingi royal (adj)
He whaka-tupuranga whiriwhiri koutou, he tohungatanga whakakingi, he iwi tapu, he hunga kua riro i te Atua. (Maun.12(ii) 1846,p.2)
Homai ana ano e ia ki a ia he kororia whakakingi, kahore nei he rite i nga kingi katoa o Iharaira i mua i a ia. (Pom.6 1879,p.399)
whakakingi to make into king (vt)
I te wahi ano o te kingi nana nei ia i whakakingi, nana nei te oati i whakahaweatia e ia. (Kareti 12 1856,p.365)
Ko te tangata katoa e whakakingi ana i a ia ano e korero kino ana ki a Hiha, Kahore tana i a Hiha. (Pom.6 1879,p.175)
whaka Kingitanga to become a King Movement supporter (n)
He mea hoki kua hoariritia ia ki a Te Kuini i runga i tana whaka Kingitanga i a ia. (MM2 4:9 1857, p.4)
whakakingitia to be made king (vt)
Na, whakakingitia ana, ko Haora. (MM2 7:11-12 1860, p.2)
A, whakakingitia ana a Ahatia e nga tangata o Hiruharama i muri i a ia. (Pom.6 1879,p.408)
whakakororia glorious (adj)
E hari ana koutou ki te hari whakakororia e kore e taea te korero. (Wes.2 1847.p.26)
Haere mai me te hari whakakororia e kore e taea te korero ki nga tikanga maori. (MM2 5:4 1858,p.17)
whakakororia glory (n)
Me hanga ano e koe etahi kakahu tapu mo Arona mo tou tuakana, hei whakakororia, hei ahua pai. (Maun.14 1844,p.18)
Engari ki tana, me kati tonu, kia waiho ai ia hei whaka-kororiatanga mo te ingoa o te Karaiti. (Martin 3 1863, p.11)
whakakororia to glorify (vt)
Me whakakororia ano hoki ahau ki te aroaro o te iwi katoa. (Maun.14a 1844,p.80)
Heoi, ka matau tatou e whakanuia, e whakakororiatia te hahi. (Wes.2 1847,p.29)
Ko koe, e Maria, kia whakakororiatia i te rangi me te whenua. (Pom.8 1847,p.491)
Kowai e kore e mataku i a koe, e whakakororia hoki i tou ingoa e te Ariki?. (Wes.2 1847,p.30)
Kia whakakororiatia tona ingoa i nga wahi katoa. (Kareti 2 1850,p.17)
E whakakororia ana au ki te Kawana. (MM2 7:15 1860, p.53)
He iwi iti matou, koia matou i whakapai ai, i whaka kororia ai ki a koe. (MM2 7:15 1860,p.54)
I tau Tamaiti i a Isu Karaiti e ora tonu nei i te rangi, i te Wairua Tapu, e whakakororiatia tahitia ake ake. (Martin 3 1863,p.15)
whakakororia transfiguration (n)
Kororia o Hehu Karaiti. (Pom.6 1879,p.7)
whakakuinitanga queen (bee) (n)
Ki te mea e anga ana whakawaho te rere o nga pi, kei waho te kuini. (Cotton 1849,p.15)
Ki te mea kei roto te kuini, e kore e roa ka huihui atu te katoa ki roto ki te whare. (Cotton 1849,p.15)
Me titiro, me kahore e kitea te kuini. (Cotton 1849,p.12)
Otira, kia ata hanga, kei mate te kuini. (Cotton 1849, p.18)
whakakuinitanga queen's reign (n)
Kia tika te whakahaere i runga i te ture, i runga ra i te whakakuinitanga, me noho au ki reira. (MM2 7:13 1860, p.17)
whakakuinitanga quince (n)
44 puhera ooti, 15 puhera Kuini, 43 hanaraweti riwai. (MM2 5:7 1858,p.7)
whakamarenatia to be married (vi)
Ka pai ia koia kia whakamarenatia toku tamahine ki a koe. (Pom.3 1860,p.116)
whakamaretiretia to be martyred (vi)
Mo te aha e whakahonore ana te Hahi ki a hato Petera raua ko hato Pauro i te ra ko tahi? Mo te mea kua whakamaretiretia raua mo Hehu Kerito i te ra ko tahi. (Pom.8 1847,p.373)
whaka-Marikena ? (n)
Ko te whainga a Marikena ki a ratou whaka-Marikena, e mumura haere ana, te ai he wahi mariri, ko te mea, e anga ana te papa ki nga ope o te taha o te Tuaraki. (MM2 2a:13 1862,p.7)
whakaminitatia to be ordained (vi)
Kua wakaminita tonu ratou ki te hunga tapu. (MM2 7:17 1860,p.23)
Etoru nga tau i muri iho i tona taenga atu, ka whaka-minitatia ia. (Martin 3 1863,p.73)
Kihaii roa iho tona nohoanga ka whakaminitatia. (Martin 3 1863,p.61)
Ko etahi o ratou i whakaminitatia hei minita mo ratou ki reira ano. (Martin 3 1863,p.61)
whakanakahi to become a serpent (vt)
Maka iho ana hoki nga tohunga Maori o ratou tokotoko, a whakanakahi ana. (Pom.6 1879,p.368)
whakaoati oath (n)
Ka mea ki a ia, Ko te Atua ora taku whakaoati mou, Na, korero mai ki a matou, ko koe ranei a te Karaiti te Tama a te Atua?. (Pom. 6 1879,p.161)
whakaoati swearing (in) (adj)
Ki te hara hoki te tahi, ki te rongo hoki ki te reo whakaoati, a ka meinga hei kai whakaatu i tona kitenga ranei, i tona mohio tanga ranei. (Maun.14a 1844,p.66)
I muri iho o te 12 o nga haora ka timata te karakia whakaoati, i te marae o te whare o te Kawanatanga. (Wan.1 1:10 1874,p.56)
whakaoati to be sworn (vi)
He mea whakaoati ano te Hatihi, ina whakaturia, kia tika, kia pono tana mahi. (Auck.6 1858,p.48)
whakaoati to swear (an oath) (vt)
Ka whakaoati te tohunga i a ia. (Maun.14b 1844,p.154)
A me whakaoati koe e ahau ki a Ihowa, ki te Atua o te rangi ki te Atua hoki o te whenua. (CMS 2 1845,p.47)
Ka whakatika ake te kai tuhituhi whakawa, a ka whakaoati i ia tangata i ia tangata o te tekau ma rua. (Martin 1 1845,p.11)
Kia pono te oati, aua e whakaoati ki Te Atua anake, engari ki Te Kuini. (MM2 7:11-12 1860,p.14)
whakaoatitanga oath (n)
Ka whitu ano nga whakoatitanga, tuturu ana kia kaua nga piihi o tona rohe e hokoa e Retia ranei. (Auck.6 1858,p.62)
whakaoatitia to swear (vi)
Na ka whakaoatitia nga tamariki a Iharaira e Hohepa. (CMS 2 1845,p.122)
Ka whaka-oatitia ratou kia waiho i runga i te tika anake a ratou whakaritenga. (Auck.6 1858,p.ii)
whakaparahi brush (vi)
He moenga, he tepu, he nohoanga, he karaihe, he manara, he parahi mahunga, he heru, he taora horoi, he hopi. (MM2 6:20 1859,p.5)
whakaparahi to become brass (vi)
Ka meinga to koutou rangi kia whakarino, to koutou whenua hoki kia whakaparahi. (Maun.14a 1844,p.129)
whakapihopa bishopric?/bishophood? (n)
I takoto hoki he tikanga na te Hahi, hei mea e kore ai e tino roa te whakariterite i nga tautohetohenga a nga Hahi, a nga Pihopa ki a ratou whakaPihopa. (Martin 3 1863,p.84)
whakaporopiti to prophesy (vt)
Ko nga tangata i akona e te Atua hei whakaporopiti i nga mea e puta mai a mua atu. (Kareti 3 1849,p.15)
whakaripenetatia to repent (vt)
Ka whakaripenetatia tetahi o nga tahae tokorua, a ka tuku ia i tona wairua ki nga ringaringa o tona Matua. (Pom.6 1879, p.83)
whaka riwai ? (n)
E ngakia tonutia ana ki aia whaka riwai, hei purapura. (MM2 2:4 1856, p.2)
whakataone settlement as town (n)
I te 29 o Hanuere, ko te ra hoki tenei i timata ai te whakataone a Akarana e te Pakeha. (MM2 3:1 1857, p.3)
whaka-te-nota to go north (vi)
Ka haere te rohe ki runga, whaka-Repiri i te raorao o Akoro, a anga atu whaka-te-nota ki te ritenga o Kirikara. (Maun. 16 1845,p.15.7)
Katahi ahau ka kawea e ia ki te kuwaha o te keti o te whare o Ihowa, e anga ana whaka-te-nota. (Kareti 12 1856,p.345)
whakawaina to become a vine (vi)
Na, ka whakawaina, ka tupu ona manga, ka totoro ona peka. (Kareti 12 1856,p.364)
whakawaina wine (vi)
E kore ano hoki e ringihia te waina hou ki roto ki nga ipu tawito. (Syd.2 1830,p.27)
Ka mea atu te matua wahine o Ihu ki a ia, kahore o ratou waina. (Syd.2 1830,p.32)
Tena, kua tohungia e koe te waina pai mo konei. (Syd.2 1830,p.33)
E kore ia e inu i te waina i te mea wakahaurangi. (Pai.2 1835,p.3)
Ka inu hoki i te waina ki te aroaro o taua mano. (Pai.12 1840,p.18)
Me tetahi waina hoki no nga waina e inumia nei e ia. (Pai. 12 1840,p.3)
Kia wakamutua te kai wai piro, rama ranei, waina ranei, pia ranei, aha ranei. (KNT 1:9 1842,p.36)
Ko Hehu Kerito katoa ia e kore e kitea i te ata o te taro me te waina kua kahore. (Pom.1 1842,p.44)
Ma nga minita anake te waina?. (Maun.7 1844,p.8)
Taua taro taua waina na, ka kiia ko te aha?. (Maun.7 1844,p.8)
He oranga mo te tinana te taro maori me te waina maori. (Maun.12(iii) 1846,p.5)
I whakaako ai i te Hahi o Koriniti ko te waina me te taro, o te Hapa Tapu he whiwhinga tahitanganga. (Maun.12(iii) 1846,p.6)
Ka kainga tenei taro, ka inumia tenei waina. (Maun.12(iii) 1846,p.7)
He waina i ringitia me te tahi wahi ki runga ki te rae o te patunga tapu. (CM1 1847,p.14)
Kahore ahau i inu i te waina. (CM1 1847,p.28)
Kia tupato, kaua e inumia he waina. (CM1 1847,p.23)
Ko te hahi o Roma he tino ritenga maori tona, ko te waina e tino whakakahoretia ana mo ona akonga. (Wes.2 1847, p.21)
He taro he waina. (Kareti 2 1850,p.24)
Kahore, he taro tonu te taro, he waina tonu te waina. (Kareti 2 1850,p.24)
Tera ranei ka whakariroia ketia te taro me te waina i muri iho o te whakatapunga?. (Kareti 2 1850,p.24)
He inu waina he inu pia, he tini noa iho no nga kai o tenei Kirihimete. (MM2 7:1-2 1860,p.10)
I ngaki a Noa i te mara waina, ka kai ano i tana waina haurangi iho. (MM2 7:15 1860,p.56)
Kia hoatu ki a koe ia tau, ia tau, kia toru tekau mano puhera witi, kia ono tekau mano mehua waina. (Martin 3 1863,p.49)
whakawainatia to be made into wine (vt)
Ka whakamatautau te rangatira o te hakari i te wai i whakawainatia, a kihai i mohio no hea ranei. (Pom.6 1879,p.139)
whakoatitanga promise (n)
Ka whitu ano nga whakoatitanga, tuturu ana kia kaua nga piihi o tona rohe e hokoa e Retia ranei. (Wan.1 1:3 1874,p.9)
whakuinitia to become queen (vt)
Erua te kau tau kua pahemo ake nei ka hemo taua Kingi a Ratama. Muri iho i a ia ka Kuinitia ko tona tuahine. (MM2 2a:9 1862,p.22)
whakuinitia to become subject to the queen (vt)
Ko tenei Kingitanga he take raruraru. He kino tenei ka toia mai nei ki nga iwi Maori. Koia au ka mea ai kia whakuinitia enei iwi erua. (MM2 7:13 1860, p.36)
whare hanga kooti coach-building works (n)
Whare hanga Kooti, Nepia. (Wan.1 2:13 1875,p.111)
whare hanga kooti course (n)
Kotahi maero te roa o te Kooti, he whenua tika. (MM2 1:2 1855,p.2)
whare hanga kooti court (n)
Ka meinga e ia kia kawea ki te Whareherehere, ki reira noho ai taea noatia tetahi ra nohoanga whakawa o taua Kooti. (Auck.6 1858,p.v)
I hïritia hoki ki te hïri o taua Kooti i te ra __ o __ 187_. (Martin 2 1872,p.9)
Ka tika ki ta te Ture, ma tetahi, ma etahi rane o taua hunga e tono ki te Kooti kia whakawakia taua mea. (Wan.1 1:3 1874,p.10)
whare hohipera hospital (n)
Ko te hanganga o te whare hohipera tuatahi. (Pom.6 1879, p.447)
whare hoiho stable (n)
Karapotia ana nga toa rakau katoa me nga whare hoiho. (MM2 1:1 1855,p.2)
Ko te kuri i roto i te whare hoiho. (MM2 3:3 1857, p.13)
Engari, me he mea kei roto i te taiepa o te kainga o tetahi tangata, kei roto ranei i tana whare hoiho. (Auck.6 1858, p.39)
whare hoko pia peerage (n)
E kiia ana he rongo nui to Roori Nomanapi, ki te pai o ana whakahaere, he Mema ano ia no Kapare; i roto i te Paremata o tawahi, i mua atu o tona tuunga ki te pia. (Wan.1 1:10 1874,p.56)
whare hoko pia pier (n)
Te taenga ki te Pia, waapu nei, kei reira e rarangi ana te matua hoia, no te pu 58, hei whakahonore ki te Kawana. (MM2 4:10 1857,p.4)
whare hoko pia tavern (n)
Kahore kau he whare hokohoko, heoi nei ko nga whare hoko pia anake. (MM2 6:8 1859,p.4)
whare huinga moni treasury (n)
Ko te tino Rangatira o te whare huinga moni o te Koroni. (KNT 3:6 1844,p.25)
whare-ki jail (n)
Ka meinga kia ahei ma te Kawana e whakarite he kai-tiaki, i tenei wa i tenei wa, hei tiaki i aua Whare-ki, i nga tangata e puritia ana ki reira. (MM2 5:22 1858,p.2)
whare kura school (n)
Kia hanga he whare kura ki Akarana, me era kainga atu. (KNT 2:8 1843,p.32)
No te rua o ona tau i noho ai ia i Ingarani ka timata te hanga whare-kura. (Kareti 8 1850,p.10)
Tu ana nga Whare Karakia - me nga Whare Kura. (Wton.3 1853,p.15)
whare kuru 'very good' (expr)
E hoa, e te Makarini. Tena koe. Whare kuru mai koe. Kahore he rerenga ketanga, ko te rangi ano tena o te korero, ko te aroha, ko te pumau ki te ture Kuini. (MM2 7:17 1860,p.11)
whare mapi map office (n)
Kei te mohio nga tangata ki nga peeki, hangaia ana e te Pakeha ki roto ki taua Mapi, i tika. (MM2 4:10 1857,p.6)
whare meera post office (n)
Ma te kai waha Meera e tiki nga Meera ki te Whare Meera i Poneke. (MM2 6:24 1859,p.8)
whare-mera medal (n)
He aha te ture mo nga Pire, mo nga Ripeka, mo nga mera mo nga pukapuka, nga whakaahua me era atu mea katoa i whakatapua e e Hahi? Kia nui te atawhai a nga Maori ki aua taonga tapu; kei morimoria kinotia, kei takahia noatia iho. (Pom.5 1893,p.145)
whare-mera post office (n)
Ma te kai-hari Mera e tiki nga Mera ki te Whare Mera ki Akarana. (MM2 4:14 1857,p.3)
Whare-Mera. (Pukapuka tuhituhi). (Auck.6 1858, p.25)
whare miari 'honey-house' (= beehive, from variant of Fr. miel meaning 'honey') (n)
Ko nga mangere anake e kore e tahuri ki te mahi i roto i te whare miari, e arai ana ratou i te kai mahi, e whakapirau ana i te whare, e whaka kurupopo ana. (MM2 2a:15 1862,p.26)
whare monaki monastery (n)
Tenei ano a Arihena kei tetahi whare monaki o Ihipa e noho ana. (Pom.9 1894,p.182)
whare-moni bank (n)
Kotahi ano tamaiti i whara, tama a Kapetana, te kai tiaki o te whare moni. (MM2 1:3 1855,p.35)
whare nohoanga kingi palace (n)
Kua tu te whare nui ara he arihi (whare nohoanga Kingi) i Tongatapu. (Wan.1 2:14 1875,p.129)
Ko te whare nohoanga Kingi, a tae noa ki te pukakitanga o te Awa. (Wan.1 3:34 1876,p.364)
whare paparakauhe public house (n)
A kahore he whare Paparakauhe o Nepia, i kore e he te Ture waipiro i aia. (Wan.1 2:31 1875,p.406)
whare paraikimite forge (n)
Ko te utu tenei e ho atu nei ki te kai hopu i nga tangata i tahaetia nga mea o te whare paraikimite ki Waipapa. (KNT 1:12a 1842,p.52)
whare parakimete forge (n)
Na te kura ake ano te whare parakimete, he mea tuku mai na Kawana Ta Hori Kerei, no nga wa o mua. (MM2 3a:4 1863,p.15)
Whare Paremata basement? (n)
Ka tangohia nga papa o te paremata, kawea ake ana ki te papa takatakahi. (MM2 1:2 1855,p.4)
Whare Paremata Parliament (n)
Ka tukua atu ki nga Mema o te Whare Paremata. (Wan.1 3:38 1876,p.395)
whare peka rohi bakery (n)
Ae ra, e hohoro ana ano pea a Te Ao-o-te-rangi ki te kai i te taro, e meinga ana he aro nui tana ki nga whare peka rohi. (MM2 1:3 1855,p.55)
whare pere belfry (n)
Kua tu ke he whare karakia, he kohatu etahi, ko etahi he mea hanga ki te rakau no te ngahere; me nga tipera (whare pere) e tohu ake ana ki te rangi. (MM2 6:8 1859,p.2)
whare pere pail (n)
A ka mea atu te wahine ki a ia e te Ariki kahore au pere. (Syd.2 1830,p.37)
Koutuutua he wai ki roto ki te pere. (Will.1844,p.51)
Me utuutu ki te pere. (Will.1844,p.185)
Kahore he horoi, kahore he pere, kahore he taapu, kahore he ipu. (Whiteley 1847,p.42)
whare perehi press office (n)
Me matua utu ki a Te Wirihana, ki te Whare perehi o te 'New Zealander', nupepa. (MM2 5:7 1858,endpaper)
whare poohi Post Office (n)
A e homai ana nga reta Maori i reira i aua whare Poohi kia kite aua Maori, hua noa aua kai tiaki Potapeta e kore e mahia (?-)karautia aua tangata e tono ra i te reta. (Wan.1 2:21 1875,p.238)
whare pooti polling booth (n)
A ko taua mahi pooti a te iwi nui katoa, me pooti pu ano i nga Whare Pooti i aua kaainga no ratou nga ingoa e mau i runga ake nei. (Wan.1 2:35 1875,p.455)
whare pooti vote (n)
Hei whakapumautanga ki ta te wai o nga waka te Pooti e whakamana e tenei Komiti. (Wan.1 1:5 1874,p.18)
whare potawhe Post Office (n)
He haere na etahi Maori ki nga whare Potawhe ui ai i nga reta i reira. (Wan.1 2:21 1875,p.238)
whare pukapuka post office (n)
Pukapuka Maori i roto i te Whare Pukapuka. (MM2 2:11 1856,p.13)
wharera follower? (n)
Ko te whaiwhai i era Ariki i o ratou ritenga tapu, ko te inoi mo te iwi, ko te panui i nga tuhituhinga, ko te tini o nga mahi wharera. (Pom.9 1894,p.46)
Na, ka tikina ki muri te Pirihi me ana wharera, a ka haere mai ki runga ki te tiata. (Pom.9 1894,p.150)
whare rerewei railway station (n)
E tukua atu ana e ia ki te hunga hoko, ki nga whare Rerewei, a koia hei utu i te kawenga ki reira. (Wan.1 2:13 1875,p.110)
whare tahu moni mint (n)
Ko te mahi o taku rangatira, he arahi tonu i ai kia kite i nga mahi nui a te Pakeha, i nga whare tahu moni, i nga whare hanga pu, i nga mahi nui katoa. (MM2 7:1-2 1860,p.10)
whare ta nupepa newspaper printing office (n)
Kotahi Nupepa e uta i te wiki i te whare Ta Nupepa o te Wananga, Nepia. (Wan.1 2:13 1875,p.112)
whare ta pukapuka printery (n)
Taria mai he kapia hoko, ki te whare ta pukapuka o Te Kawana tanga i Akarana. (KNT 4:6 1845,p.24)
whare terekarawhe telegraph office (n)
Kei runga i taua whenua te Taone o Hehitinga me nga whare Toa Rerewe, me nga whare Terekarawhe, me nga whare katoa mo nga mahi ma te iwi. (Wan.1 2:31 1875,p.404)
whare tiaki moni treasury (n)
Ko te pouaka rino o nga whare tiaki moni, me nga pukapuka e takoto kino noa iho ana. (MM2 1:3 1855,p.34)
whare toa rerewe railway station (n)
Ara nga Rerewei o Nepia ki Waipukurau, whai hoki kei runga i taua whenua te Taone o Hehitinga me nga whare Toa Rerewe, me nga whare Terekarawhe, me nga whare katoa mo nga mahi ma te iwi. (Wan.1 2:31 1875,p.404)
whare witi barn (i.e. 'wheat-house') (n)
Kua takoto kau nga whare kai, kua pakarukaru nga whare witi. (Kareti 12 1856,p.499)
whare-witi barn (i.e. 'wheat-house') (n)
Wharihi Pharisees (n)
Ko ia te take i haetia ia, e nga Hereripa, e nga kaumatua ako o nga Hurai, a e nga Wharihi i whakahe ki nga tangata ma te ahua teka o te ora pai, o te ora karakia. (Pom.3 1860,p.163)
wokiha fox (n)
He rua ta te wokiha, he owanga ta te manu o te rangi. (Syd.2 1830,p.24)
