A grey background indicates that citations were written by Māori.
aka ark (= covenant) (n)
I reira te heneha koura, me te aka o te kawenata i wakakapia katoatia ki te koura. (Pai.3 1837,p.303)
No reira kua tu i reia ko nga Kerupima koura e rua, ko te aka, ko te tokotoko o Arona, ko nga turanga raiti. (Pom.1 1842,p.40)
A kawea ketia ana te aka ki te whare o Apere-eroma. (CM1 1847,p.39)
I roto i te whare o te tahi tangata i Kiriata-tearimi te aka e tu ana. (CM1 1847,p.38)
Ka tahi ka tikina mai te aka a Ihowa. (CM1 1847,p.28)
Kua riro te aka a te Atua. (CM1 1847,p.29)
Te rongonga ki te aka kua riro, ki ana tamariki kua mate, hinga tonu iho, mate tonu ake. (CM1 1847,p.29)
Whakamanamana tonu nga Pirihitini ki to ratou taonga ki te aka. (CM1 1847,p.29)
aka ark (= ship) (n)
Hanga te tahi aka mou ki te rakau kowa. (Syd.4 1833,p.9)
Me tuku ki te aka o te hahi o te Karaiti. (Syd.7 1833,p.35)
I ora tahi ratou me ia i roto i te aka. (CM1 1847,p.6)
Ehia nga marama i noho ai a Noa ma i te Aka?. (Kareti 3 1849,p.6)
He aha te Aka?. (Kareti 3 1849,p.5)
Ko te aka o te Hahi o te Karaiti. (Wilber.1 1850,p.22)
Ko te waipuke e korerotia nei, he Aka ano tona, ara, ko te Hahi a te Karaiti. (Martin 3 1863,p.87)
aaka ark (= receptacle for covenant/religious law) (n)
Me hanga ano hoki e ratou he aaka, ki te hitimi he rakau (Pom.6 1879,p.374)
aaka ark (= ship) (n)
Ka ki atu te Atua ki a Noa, kia hanga ia i te aaka. (Kareti 6 1852,p.10)
No te otinga o te aaka, na, ka mea te Atua kia haere a Noa - ma ki roto ki te aaka. (Kareti 6 1852,p.10)
No te whitu o nga marama, kua eke te aaka ki runga i te tahi o nga maunga o Ararati. (Kareti 6 1852,p.11)
akate agate (n)
Ta ratou i tuku ai i o hokohokonga he emerara, he papura, he mea whakairo, he rinena pai, he peara, he akate. (Kareti 12 1856,p.391)
Akatopa October (n)
Akarana, Mane, Akatopa 2, 1843. (KNT 2:10 1843,p.39)
E mea mai i te Nuipepa o Akatopa, i te tahi tohu, kia matau ria ai ratou e te Pakeha. (KNT 2:9 1843,p.38)
Areopaka Areopagus (= a Greek court) (n)
Me i reira ka tu a Paora i waenganui o Areopaka, ka mea, E nga tangata o Atene, e kite ana a hau e tino karakia ana koutou ki nga mea katoa. (Pai.3 1837,p.184)
Areopakati Areopagite (n)
Ko Raionihia te Areopakati te tahi, me te tahi wahine. (Syd.4 1833,p.118)
haka jug (n)
hakapata sackbut (n)
Hei te taima e rongo ai koutou ki te tangi o te korenete, o te putorino, o te hapa, o te hakapata. (Pai.12 1840,p.11)
Ka rangona e koutou te tangihanga o te...hakapata. (Pai.12 1840,p.12)
hakaputa sackbut (n)
I te wa e rongo ai koutou i te tangi o te tetere o te putorino, o te hapa, o te hakaputa, o te hatere, o te taratimere, o nga mea tangi katoa. (Kareti 12 1856,p.453)
hakarameta sacrament (n)
E hia nga hakarameta i meinga ai e te Karaiti i tana hahi?. (Syd.7 1833,p.74)
Kia tika ai to ratou meatanga i au Hakarameta tapu. (Syd.7 1833,p.27)
Kia tika ai to ratou meatanga i au Hakarameta tapu. (Syd.7 1833,p.27)
Ko te pukapuka inoinga me nga karakia hakarameta. (Syd.7 1833,title page)
Ko te pukapuka inoinga me nga karakia hakarameta. (Syd.7 1833,title page)
Ki ta Paora ko te aha te kainga ana e tatou, ina kai hakarameta?. (Maun.7 1844,p.8)
E rua nga Hakarameta: ko te Iriiri, ko te Hapa tapu. (Maun.12(viii) 1846,p.3)
He mea whakarite mai nana nga Hakarameta. (Maun.12(viii) 1846,p.2)
I pai hoki a te Karaiti ki enei mea hei whakaatu mai i nga pai e riro mai i te tangata i roto i taua Hakarameta. (Maun.12(viii) 1846,p.5)
Kahore ano a Paora kia pa noa ki ena Hakarameta. (Maun.12(viii) 1846,p.6)
Me a tatou meatanga ano hoki i nga Hakarameta. (Maun.12(viii) 1846,p.1)
No te reo Ratini ano te take o tenei kupu o te Hakarameta. (Wes.2 1847,p.9)
Ehia nga Hakarameta?. (Kareti 2 1850,p.21)
Hei aha te Hakarameta o te Hapa a te Ariki?. (Kareti 2 1850,p.24)
Ko te Kupu a te Atua, ko te Inoi, ko nga Hakarameta tapu. (Wilber.1 1850,p.22)
Na wai nga Hakarameta?. (Kareti 2 1850,p.21)
Me e o tatou huihui mo te hakarameta, ka karangatia e te Minita, kei Whanganui te hui, hui katoa mai nga tangata o Otaki tae noa ki Porirua. (MM2 7:14 1860,p.60)
hakarameta sacramental (adj)
E noho ana ia ki te ritenga o nga tinana kua whakakororiatia, ki te ritenga Hakarameta. (Pom.6 1879,p.311)
hakarameta to receive the Sacrament (vi)
E noho ana Ngapuhi, e hui ana ki te Hakarameta. (MM2 3a:6 1863,p.18)
hakarameta to sanctify (vi)
Kaua e kotahitia tenei runanga, me kura tonu me hakarameta tonu. (MM2 7:14 1860,p.59)
hakarametaria sacramental (n)
He aha nga Hakarametaria? Ko etahi atu ritenga tapu o te Hahi Katorika, he mea hanga hei whakawehi atu i a Hatana, hei muru i nga hara iti, hei whakanui i te keratia o te Atua i roto i a tatou. (Pom.5 1893,p.146)
Haka reihi Hack Race (n)
Haka Reihi:- Kotahi maero e oma ai nga hoiho, e toru nga taiepa e peke ai nga hoiho. (Wan.1 2:31 1875,p.411)
Hakarene Hagarenes (n)
Ko o Moapa, me o nga Hakarene. (Pai.9 1840,p.69)
Hamupaka Humpback (n)
Kua puta ta matou kupu i era Karere mo tetahi tu witi e ngakia nuitia ana e nga tangata Maori o Turanga, o hea, ko tona ingoa, he 'Hamupaka'. (MM2 6:5 1859,p.2)
hiraka silk (adj)
4 Nga hakete hiraka. (KNT 3:6 1844,p.28)
hiraka silk (n)
He ma taua kara, he hiraka. (Wilber.3 1845,p.2)
Te ti, te huka, te hiraka, me nga taonga ke atu. (MM2 2:11 1856,p.15)
hoa whakaako kura school-teaching assistant (n)
Kihai i taro kua riro te tahi o matou hei hoa whakaako kura mo te kai whakaako kura o te pa. (Kareti 7 1852,p.18)
huri-whakauru jury (n)
He Pakeha anake te Huri na ratou i whakawa taua whakawa. (MM2 7:15 1860,p.30)
Ikonakati Iconoclasts (n)
Ko Reo Ihoriana te kingi o Konotatinopore te rangatira o nga Ikonakati. (Pom.6 1879,p.446)
kai maka whika accountant (n)
Ko te ingoa o te Kai-tiaki, me te ingoa o te Kai-maka-whika me tuhi iho ki roto ki aua pukapuka homai. (Bud.1 1847,p.14)
Ko te Kai-maka-whika o Akarana me haere ki nga huihuinga katoa o nga Kai-tiaki. (Bud.1 1847,p.13)
kai wakapai hiriwa silver purifier (n)
Ka noho iho ia hei kai tahutahu hei kai wakapai hiriwa. (Pai.9b 1840,p.127b)
kai wakariterite ture ? (n)
Ka haere atu ki te kai wakariterite ture, kei a ia ano te tikanga, mana e wakarite. (KNT 2:1 1843,p.3)
kai wakatakoto ture ? (n)
Na te tino Kai Wakatakoto Ture. Na te Kawana i mea kia taia. (KNT 3:11 1844,p.58)
kai wakatangi hapa harpist (n)
A heoi ano rongonga i roto i a koe ki te reo o te ai wakatangi hapa, ki to te hunga muhika. (Pai.3 1837,p.351)
kai wakatangi hapa supper (n)
A no ka mutu te hapa ka tango ia i te kapa, a ka oti te wakawetai. (Syd.7 1833,p.32)
Ko te karakia mo te hapa o te Ariki. (Syd.7 1833,p.23)
I te mea ka taka koe i te tina i te hapa ranei, kaua e karangatia ou hoa. (Pai.2 1835,p.42)
Mo te hapa o te Ariki. (Pai.9a 1840,p.1)
Hei aha te hapa tapu?. (Maun.7 1844,p.7)
He mea pai ranei kia noho atu nga tangata ki te hapa tapu?. (Maun.7 1844,p.8)
He aha nga pai o te Hapa a te Ariki ka riro nei i te tangata e kai tika ana?. (Kareti 2 1850,p.25)
He aha te tohu o waho i te Hapa a te Ariki?. (Kareti 2 1850,p.24)
Hei aha te Hakarameta o te Hapa a te Ariki?. (Kareti 2 1850,p.24)
Ko te aha atu kia rapua e te hunga e haere mai ana ki te Hapa a te Ariki?. (Kareti 2 1850,p.26)
No tehea takiwa i takoto ai te Hapa?. (Kareti 2 1850,p.24)
No reira matou i huihui atu ai ki te kai Hapa. (MM2 4:9 1857,p.8)
Kaua e tukua mai kia kai tahi i te Hapa. (Martin 3 1863,p.54)
kai whakaako hoiho horse trainer (n)
E rima nga kuri, he kuri whakaako, me nga kai whakaako hoiho. (MM2 5:7 1858,p.6)
kai whakaako kura schoolteacher (n)
Kia whai tikanga hoki mo tetahi kai whakaako kura, mo nga tamariki kia kura ai ratou i nga ra katoa. (Bud.1 1847,p.10)
Kihai i taro kua riro te tahi o matou hei hoa whakaako kura mo te kai whakaako kura o te pa. (Kareti 7 1852, p.18)
Ko nga minita ka tahi, ko nga takuta ka rua, a ko nga kai whakaako kura ka toru. (MM2 7:18 1860,p.45)
He utu i nga kai-whakaako kura. (Martin 2 1872,p.12)
kai whakaako ture law teacher (n)
Ka korerotia e ia te he o nga Parihi o nga kai whakaako ture. (Kareti 9 1849,p.62)
kai whakahaere kura school manager (n)
Uiuia marietia ana e Te Pihopa o Niu Tireni raua ko tetahi kai uiui i whakaritea e nga kai whakahaere kura. (MM2 3:4 1857,p.7)
kai whakahaere ture authority? (n)
I hurihuri a Waikato e noho mai nei i Whakatu, a, ko te tukunga iho, he whiu tonu atu i a Pepene kia mahia ia e nga Kai-whaka-haere ture. (MM2 2a:8 1862,p.4)
kai whakapai hiriwa silver purifier (n)
Ka noho ano ia, ka rite ki te kai tahi para ki te kai whakapai hiriwa. (Kareti 12 1856,p.574)
kai whakarite ture assessor (n)
Ma matou e korero atu ki te kai whakarite ture, kia ho mai e ia te utu e tika ana. (KNT 2:12 1843,p.48)
Ma nga Kai whakarite ture o te Kuini, o Te Kawana, e tino whakarite ena ture. (MM2 4:8 1857,p.4)
kai whakatakoto ture lawgiver (n)
Ko Mohi te kai-whakatakoto ture nui o te iwi o Iharaira. (MM2 1:2 1855,p.23)
kaiwhakatangi hâpa harp-player (n)
Piki atu ana a Nero ki te ahurewa o tana whare, ratou tahi ko ana hoa puremu me ana kaiwhakatangi hâpa. (Pom.9 1894,p.77)
kai whakatupu witi wheat grower (n)
Na te kore witi a tatou, na te pupuri ano ranei a nga kai whakatupu witi o Nui Tirani, kahore hoki he witi ma nga kai huri. (MM2 6:3 1859,p.7)
Kakaka Cossacks (n)
Ko te Hetemana o nga Kakaka. (MM2 1:3 1855,p.51)
kapakara carbuncle (n)
Mo te tahi rarangi ko te harariu, ko te topaha, ko te kapakara. (Maun.14 1844,p.20)
Ko te hapaira, ko te emerara, ko te kapakara, ko te koura. (Kareti 12 1856,p.393)
karaka clock (n)
Rere tonu atu ana matou, a - u noa atu ki te Warau i te 3 o te karaka. (KNT 2:4 1843,p.15)
Titiro ki ona kaipuke tima - ki ona kaata tima, ki ona Mira, ki ona Karaka. (Whiteley 1847,p.30)
Ko te pereti, ko te pounamu, ko te karaka, me te tini atu o te taonga ririki. (MM2 1:3 1855,p.34)
Karakahini Gergesene(s) (n)
I tera taha o te moana ko nga pari o Pahana, me te whenua o te Karakahini. (MM2 1:7 1855, p.27)
kingi-takaro King Movement (n)
Ko tenei Kingi-tanga he take raruraru. He kino tenei ka toia mai nei ki nga iwi Maori. (MM2 7:13 1860,p.36)
Mehemea i tika ka tu ahau ki te kingitanga. (MM2 7:14 1860,p.25)
He tukunga atu tenei na matou i o matou whenua ki raro i tou kingitanga. (Hoki 6:15 1862,p.4)
kingi-takaro play-king (n)
E koe, e te kingi, na, kua hoatu tetahi kingi-tanga e te Atua nui rawa ki a Nepukaneha tou matua. (Pai.12 1840,p.20)
E kore rawa nga tohunga katoa o toku kingi-tanga. (Pai.12 1840,p.16)
E wai rangatira ana ano te Nui Rawa ki roto i te kingitanga o nga tangata. (Pai.12 1840,p.15)
He kingitanga mutunga kore tana kingitanga, a ko tana mana no tenei wakatupuranga puta noa ki tera atu. (Pai.12 1840,p.14)
I pai ano a Raraiuha kia wakamea i nga piriniha kotahi rau e rua tekau ki runga ake i te kingitanga o Papurona. (Pai.12 1840,p.22)
Ka hoatu ki a ia te mana, me te kororia, me te kingitanga. (Pai.12 1840,p.26)
Ko ia ano te Atua ora, a, e pumau tonu ano ake ake ake, ko tona kingitanga e kore e wakangaromia. (Pai.12 1840,p.25)
Ko ia ano te meinga ko te rangatira tuatoru i te kingitanga nei. (Pai.12 1840,p.19)
Ko tana kingitanga he kingitanga mau tonu. (Pai.12 1840, p.27)
Kua taua e te Atua tou kingitanga, a kua wakamutua ano. (Pai.12 1840,p.21)
Me tana kingitanga no tenei wakatupuranga ki tera wakatupuranga atu. (Pai.12 1840,p.18)
Tae noa tana matauranga ki ta te Atua nui rawa wai rangatiratanga i roto i te kingitanga o te tangata. (Pai.12 1840,p.21)
Tenei ano he tangata, kei tou Kingitanga nei, a kei roto i a ia te wairua o nga atua tapu. (Pai.12 1840,p.19)
I whai kia whakataka a Rawiri kia riro mai ai te kingitanga i a ia. (CM1 1847,p.41)
Ka haea atu hoki te kingitanga i roto i tou ringa. (CM1 1847,p.37)
Ka riro mai tona kingitanga i tana tamaiti i a Horomona. (CM1 1847,p.42)
Ka takoto kau a Rawiri i te whawhai a ka pumau tona kingitanga. (CM1 1847,p.38)
Otiia e kore e tangohia katoatia atu e ahau te kingitanga. (CM1 1847,p.45)
Rere, he karauna mo ratou, he kingitanga, he Rangatiratanga ora tonu. (Whiteley 1847,p.47)
Tika tonu tana mahi i te timatatanga o tona kingitanga. (CM1 1847,p.42)
Ka kite koutou he tikanga kuare tenei kingi-takaro, he mahi tamariki hoki ia. (MM2 7:11-12 1860,p.6)
He ritenga pai ano a taua Iwi i kimi ai mo te Kingitanga o Potatau. (Hoki 12:8 1862,p.2)
I to koutou huihuinga ki a Kawana ka puta ta koutou kupu ki a ia, ka ki koutou ma Niu Tireni katoa te kingitanga. (MM2 2a:9 1862,p.16)
I kitea nuitia ano hoki tau takahanga i nga atua me nga ture o tenei kingitanga. (Martin 3 1863,p.30)
Ka pa ano he tukinotanga ki nga Karaitiana, i te kingitanga o Desiu. (Martin 3 1863,p.25)
Ka wehewehea e ia te kingitanga o Roma. (Martin 3 1863, p.35)
Nei nga korero mo nga nama, i nama ai nga Kingitanga o te ao nei. (Wan.1 2:21 1875,p.240)
Komiti Whakawa jury (n)
Ka taka nga ra e whakaritea mo nga komiti whakawa, ka huihui mai te tekau ma rua ratou ko te kai whakarite whakawa. (Martin 1 1845,p.20)
Ki te whakatika ake tetahi kai whakaatu i te whare o te Komiti Whakawa, na, ka tuhituhia ana kupu e te kai whakarite whakawa kia ata maharatia ai nga kupu e te kai whakarite whakawa ratou ko te tekau ma rua. (Martin 1 1845, p.15)
Me hoki mai koutou ina noho te komiti-whakawa nui. (Martin 1 1845,p.10)
Komiti Whakawa meeting (n)
Ka puritia a Tuhourangi e Ngati rangitihi ki te komiti. (MM2 4:9 1857,p.9)
Ko te tuatahi tenei o nga komiti whakakotahitanga. (MM2 4:9 1857,p.10)
E rua komititanga whakaaetanga, etoru rau i hui-hui ai ki te komiti. (MM2 Misc.1858,p.10)
Ka whakatika a Temuera Amohau, kai-whakaako o Ngati whakaue, ki te whakapuaki i nga take o te komiti. (MM2 7:4 1860,p.5)
He whakapai atu ki a koe, nau i karanga mai i nga tangata kia haere atu ki te komiti mo tenei kino e tu nei ki Taranaki. (MM2 8:1 1861,p.4)
Kooti Whakawa Court (n)
Ka meinga hei tika ki ta te Ture ma Te Kawana e whiriwhiri etahi Ateha (Kai-whakawa Maori) hei whakatu i etahi Kooti-whakawa. (MM2 5:21 1858,p.3)
Kooti Whakawa Maori Native Circuit Court (n)
Whakaritenga i nga Kooti Whakawa Maori. (MM2 5:19 1858,p.1)
maaka to mark (vi)
Ka timata te rohe o te whenua ki raro iti o te rere ki Opotoru, kua oti nei te maaka e nga kai ruri. (MM2 4:10 1857,p.7)
Maakati Maachathites (n)
Kei Haraka, kei Pahana katoa ano hoki, tae noa ki te rohe ki nga Kehuri, ki nga Maakati. (Maun.16 1845,p.12.5)
maakatia to mark (vt)
Ko te peke katau i maakatia ki te reta H, ko te kuha katai i hoki, te tiketike 14 ringa. (Wan.1 2:13 1875,p.119)
maka to mark (vi)
Ko nga poaka kua oti te maka, ko nga kau ko nga hoiho kua oti te parani. (MM2 7:14 1860,p.38)
Ko te tohu mo o tangata e mohiotia ai me maka, me whakapiri ki nga rae. (MM2 7:14 1860, p.34)
makaniki mechanic (n)
Ka huihui etahi o nga rangatira Pakeha o Akarana, me etahi ano hoki o nga rangatira Maori e patata ana ki te taone, ki te whare o nga Makaniki. (MM2 6:16 1859,p.4)
Makape Maccabees (n)
E whawhai ana nga Makape ki nga Hiriana. (Kareti 9 1849,p.49)
Ko nga Pukapuka e rua o nga Makape. (Pom.9 1894,p.108)
Makapei Maccabees (n)
Otira, ka nui te whawhai o nga Makapei mo to ratou kainga me to ratou karakia. (Pom.8 1847,p.197)
Makapi Maccabees (n)
Ko te Pukapuka tuatahi o nga Makapi. (Pai.9c 1841,p.129)
makarita Gk. margarites (n)
Aua e ho atu e koutou te mea tapu ki nga kuri, aua hoki e panga i o koutou makarita ki te aroaro o nga poaka. (Pom.8 1847,p.30)
Tenei ake e rite ana te rangatiratanga o te rangi ki te tangata hoko, e rapu ana i nga makarita pai. Ano ka kitea ko tahi makarita pai rawa, ka haere, ka hoko atu i nga mea katoa i a ia, a hoko ana i taua makarita. (Pom.6 1879, p.241)
makatia to mark (vt)
Ka haere whaka te hauauru a tae noa ki Kotekani, ki te Puriri i makatia, ka haere atu i reira te raina ruri a Te Karaka. (MM2 6:6 1859,p.4)
Ki taku whakaaro kia makatia te whenua. (MM2 7:14 1860,p.38)
merakara miracle (n)
Ina e kore e ahei i te tahi tangata te mea i anei merakara e meatia nei e koe, me kahore te Atua i a ia. (Syd.7 1833,p.41)
miraka milk (n)
Ko te tangata i whai miraka, he miraka taua, a ko te tangata i whai kaanga, he kaanga ana. (MM2 3:3 1857,p.11)
Ka nui te pai o te paraoa kororirori ki te miraka, ki te pai hoki te tunu. (Martin 4 1869,p.23)
mira kani rakau sawmill (n)
Ka tahuri nga Maori ki te mahi i tetahi mira kani rakau. (MM2 3a:6 1863,p.5)
monaka monk (n)
E nga hato Monaka me nga hato Eremita, inoi.... (Pom.8 1847,p.521)
naka'hi Hebr. nachash (n)
Na ko te naka'hi ano te mea tino tini'hanga rawa o nga kararehe katoa o te wenua. (Syd.1 1827,p.8)
Na te naka'hi ra hau i wakawai, a kai ana a hau. (Syd.1 1827,p.10)
nakahi Hebr. nachash (n)
A ki te mea e inoi ia ki te tahi ika e ho atu ra nei ki a ia he nakahi?. (Syd.2 1830,p.21)
A me Mohi i wakairi i te nakahi i te koraha. (Syd.2 1830, p.35)
E te wakatupuranga nakahi, na wai koutou i wakamahara kia rere i te riri e haere mai?. (Syd.2 1830,p.11)
Na te wairua kino ki te ahua o te nakahi i wakawai te tangata. (Syd.2 1830,p.90)
Kia rite ra koutou ki te nakahi te mahara, a kia kino kore me te kukupa. (Syd.4 1833,p.23)
E takahi koe ki te raiona ki te nakahi. (Wilber.2 1843, p.10)
Na te nakahi ra au i wakawai. (Will.1844,p.174)
Ka mea a Ihowa kia hanga e ia te tahi nakahi ki te parahi. (CM1 1847,p.15)
Tukua mai ana nga nakahi kino hei ngau i a ratou. (CM1 1847,p.15)
Ka pehea mai te Atua ki te nakahi mo tenei mahi?. (Kareti 3 1849,p.4)
Ko te nakahi i whakairia. (Kareti 1 1849,p.11)
Na Hatana i te ahua o te nakahi ia i whakawai. (Kareti 3 1849,p.4)
Ko te mea tenei e wehi ai au, ko te pu ko te paura. Wahia ki waho, heoiano, ka ora au, ko aku mea wehi enei. Ka mea aku whakaaro, me whakapuare te nakahi. (MM2 2a:5 1862,p.22)
E rite ana ano he nakahi, wehi ana nga wahi katoa o te motu nei i a ratou whaka-ratou ano. (MM2 3a:6 1863,p.15)
Kei te take he nakahi nui e takoto ana. (Martin 3 1863, p.19)
Ko te pane o taua nakahi kei runga i te ringaringa o te whakapakoko ra e takoto ana. (Martin 3 1863,p.58)
nakaki Hebr. nachash (n)
Kaua ano hoki e tohe ki a te Karaiti, me e tahi o ratou i tohe, a wakakahoretia ana e nga nakaki. (Syd.4 1833,p.161)
orakara oracle (n)
Wakarongo ki te reo o aku inoinga, (k)ua tangi atu a hau ki a koe, (k)ua hapai ake a hau i oku ringaringa kia anga ki tou orakara tapu. (Pai.9 1840,p.20)
paaka barque (n)
Te Hikineti, he paaka, 537 tana, Ruihi te Kapene. (MM2 4:4 1857,p.7)
paka barque (n)
Ko te paka, ko te Ahimoa, 512 tana, ko Kapene Rura. (MM2 2:3 1856,p.15)
pakarari burglary (n)
Hara-Pakarari. (Auck.6 1858, p.6)
Pakari Bachrites (n)
Na Pekere, ko te hapu o nga Pakari. (Maun.14b 1844,p.215)
Pakate Fr. Pâques (n)
Koe e tango i te nohi nohinga i tou kai hanga, i nga ra o te Pakate. (Pom.1 1842,p.48)
I te ra o te Pakate, i te ra tuatoru i muri iho i tona matenga rawa ka ara ake a Hehu Kerito i te mate ma tona kahanga. (Pom.8 1847,p.iv)
Ko te taima o te Pakate, te taima i mamae ai a Hehu Kerito. (Pom.3 1860,p.164)
Pakate. Ko te ra o te Aranga. (Pom.5 1893,p.212)
pakatori purgatory (n)
Te ako ra a Roma ki Pakatori, ki nga Murunga, ki te Koropikotanga me te Karakiatanga atu ki nga Wakapakoko me nga Manatunga. (Pai.9c 1841, p.133)
Me inoi hoki tatou mo nga wairua o te Pakatori. (Pom.5 1893,p.24)
paparakauhe public house (n)
Henare Haringatona, oatitia ana, (te rangatira o te Paparakauhe Ekitena). (MM2 1:4 1855, p.6)
He kuare hoki to te hunga na ratou nga paparakauhe, ara na koutou e nga rangatira o te ture. (MM2 3a:3 1863, p.16)
A ko te nui o nga whare Hoko waipiro o roto o taua pa, ki te mea, ka mahia kia tu rarangi aua Paparakauhe, penei e tae te roa ki te 73 maero. (Wan.1 2:19 1875,p.209)
paparakauta public house (n)
Ko te Hakaritanga o aua tangata i tu ki roto i te Paparakauta i Otaki. (Wan.1 2:35 1875,p.454)
paraka block (n)
He paraka ia, kei te taura ra, ko te rua o nga taura i ra rototia i te paraka, a ko te pito, e ia here ki te waka. (MM2 2a:11 1862,p.4)
pateriaka patriarchal (adj)
Tae noa ki te matenga rawa o Hohepa te tamariki pateraka no Hakopa. (Pom.3 1860, p.1)
Patriaka Patriarch (n)
Hei Upoko Runanga aua Patriaka mo ona whenua, mo ona whenua. (Martin 3 1863,p.84)
Ko enei Pihopa ka kiia he Patriaka. (Martin 3 1863,p.84)
peeke kakahu valise (n)
Nga Tera Hoiho, nga Wepu, nga Pa, nga Peeke Kakahu hei mau i runga i te Hoiho. (Wan.1 2:14 1875,p.135)
pene rakau pencil (n)
Kei maumau tuhituhi noa mai i te pene rakau, he hori, e tuhi i te mangumangu kia mau tonu ai nga kupu. (KNT 1:9 1842, p.38)
pene rakau penny (n)
E kore ratou e tu i nga taro o nga rau e rua o nga pene, kia tango ai ratou katoa i te tahi wahi. (Syd.4 1833,p.64)
Ka kite ia i te tahi o ona hoa pononga ano, i rau ona pene i a ia. (Syd.4 1833,p.37)
No te aha tenei hinu te hokoa ai ki nga pene e toru rau, ka ho atu ai ki nga tangata rawa kore?. (Syd.4 1833,p.76)
E ono pauna, tekau nga hereni, e rua nga pene. (KNT 2:8 1843,p.34)
12 Pene...1 Hereni. (Purewa 1 1847,p.8)
Ka karangatia ki te poaka nui ake erua pene me te hepene, na ka paunatia ka rite ano ki tona utu. (MM2 7:15 1860, p.50)
Ka mea atu au, Ekore koe e pai e 3 pene mo te kau kotahi?. (MM2 2a:6 1862,p.9)
E rima pene te utu mo te pepa kotahi. (Wan.1 1:5 1874,p.18)
pikaka pick-axe (n)
E mea ana nga tangata, ko nga kaheru, ko nga patiti, ko nga pikaka, ko nga poke, hei utu mo te whenua. (MM2 7:17 1860,p.33)
pine kakahu clothes pin (n)
A te kau tana o nga pine kakahu. (Wan.1 3:32 1876,p.341)
poaka pig (adj)
Ara, ko ona whare poaka! moenga poaka!. (Bud.1 1847,p.9)
Tuitui rawa te niho poaka hei hei mo te kaki. (MM2 2a:6 1862,p.15)
Tera Kiri poaka etahi waahi...2 5 0. (Wan.1 2:25 1875,p.308)
poaka pig (n)
I tawiti ke atu i a ratou te kahui poaka e kai ana. (Syd.2 1830,p.25)
Kaua ano hoki e akiritia o koutou peara ki te aroaro o te poaka. (Syd.2 1830,p.21)
Na koutou ano pea i ngare mai ki te whakangau i a matou poaka. (KNT 1:12a 1842,p.52)
E a ana ia i nga poaka. (Will.1844,p.1)
He apiti tenei mo te poaka. (Will.1844,p.5)
He mea oka te poaka. (Will.1844,p.82)
He mea taunaha nga poaka. (Will.1844,p.135)
He pataka poaka. (Will.1844,p.95)
He poaka hawareware. (Will.1844,p.16)
He poaka maka te poaka o te ngahere. (Will.1844,p.57)
He poaka wangai. (Will.1844,p.175)
He tourawi taku poaka. (Will.1844,p.149)
Horia te taringa o te poaka. (Will.1844,p.23)
Hou tonu ana te ketunga a te poaka. (Will.1844,p.24)
Hunuhunua te poaka. (Will.1844,p.26)
I na te puare o te taiepa nga poaka. (Will.1844,p.107)
Ka tae mai nei koe ka mutu pea te tahae i a matou poaka, i a matou riwai, i a matou kauri. (KNT 3:2 1844,p.11)
Kei hea te pa o te poaka nei?. (Will.1844,p.85)
Ko te toki a hau i nga poaka. (Will.1844,p.145)
Kua hama ke te kai i te poaka. (Will.1844,p.12)
Kua ketua taku mara e te poaka. (Will.1844,p.39)
Kua maru ke nga poaka te tukituki. (Will.1844,p.62)
Kua pareho aku kapana i te poaka. (Will.1844,p.xxviii)
Kua pau nga kai i te poaka. (Will.1844,p.96)
Kua riro ki te wakangau poaka. (Will.1844,p.164)
Me oka te poaka. (Will.1844,p.82)
Na wai te rahui poaka nei?. (Will.1844,p.112)
Ngongoro ana te ihu o te poaka. (Will.1844,p.79)
No wai te kahui poaka nei?. (Will.1844,p.31)
poaka = a pig. (Will.1844,p.101)
Ko ta te poaka he ketuketu ki te whenua. (Maun.12(ii) 1846,p.6)
E kotamutamu ana te poaka i te kaanga. (Kareti 4 1847, p.15)
Ko nga riwai, ko nga poaka, ko nga muka, ko nga rakau, ko nga aha, ko nga aha. (Whiteley 1847,p.16)
Pena me nga poaka e huihui noa ana!. (Whiteley 1847, p.4)
Riro kau ana tona oneone, riro kau ana ana muka, ana poaka. (Bud.1 1847,p.5)
Engari i mohio ratou ki te whangai poaka. (Kareti 5 1851,p.7)
Ara, i roto i a tatou, kai kiko kiko, paruparu penei me te poaka, te whanau hoki o te kino. (MM2 3:2 1857,p.11)
Kahore e wehingia te kau, te poaka. (MM2 3:1 1857, p.10)
Te poaka, me here, me kawe atu ki te wahi kai kore, kei kai i nga kai. (MM2 6:7 1859,p.4)
Mo te kau he hereni, mo te kaata he hereni, mo te poaka he hikipene. (MM2 2a:12 1862,p.9)
Ko Ngapuhi ki Mangonui, he kumara, he poaka, he ika, he paraoa. (Misc.8 1871)
poaka pork (n)
He whare hoko tenei i nga mea katoa, poaka, heihei, riwai, muka, ika, kakahu maori, puka, tanapu, me nga aha noa iho. (KNT 2:7 1843,p.26)
Pinohinohia ta tatou poaka. (Will.1844,p.100)
poaka = pork (Will.1844,p.101)
Putoto tonu te poaka nei. (Will.1844,p.111)
Tamoea to tatou poaka kia maoa ai. (Will.1844,p.127)
Ko te kaho poaka tote - na te tai, na te onepu, kua kino noa iho - kihai i taea te kai. (Govt.16 1852,p.49)
36 keke pata, 3 kaho tihi, (pata pakeke), 1 tana poaka, 25 poaka. (MM2 2:3 1856,p.15)
Ko nga poaka i tahuna ki roto ki te kaho, nga toimaha o aua poaka, 706 pauna. (MM2 5:9 1858,p.5)
Poaka mataitai. (Auck.3 1864,p.36)
Ka whaongia te pïwhi, te poaka ranei ki te kohua ka tahuna te ahi kia nui rawa, ka utaina te kohua ki te ahi. (Martin 4 1869,p.18)
poaka tote bacon/salt pork (n)
12 hanaraweiti poaka tote. (MM2 4:9 1857,p.15)
poraka block (n)
Ka haere atu i reira i runga i te rohe whaka-te-marangai o taua Poraka tutuki noa ki te awa o Mangoraka. (MM2 5:3 1858,p.4)
Ko etahi o nga toetoe o nga poraka hoki, tahuna ana e ratou ki te ahi. (Govt.9 1863,p.3)
Heoi te whenua i mahia i waho i te Ture ko te pito whakawaho, ko te Poraka o Manawatu. (Wan.1 2:20 1875,p.222)
poraka frock (adj)
1000 (iari) Pihi tarautete poraka 0 1 7. (MM2 5:6 1858,p.5)
poraka frock (coat) (n)
He potae kanapa tona, tarautete puru, kei roto he hate wero, kei waho he poraka, me te mangumangu ki nga ringaringa. (KNT 2:7 1843,p.28)
raka Aram. rhaka (adj)
A ko te tangata e mea atu ki tona 'hoa raka, e tu wehi i te hunga 'wakawa. (Syd.1 1827,p.22)
Ko ia e mea ana ki tona teina, raca: kia tu ia ki te runanga whakarite. (Pom.8 1847,p.19)
raka lock (n)
Nga Raka pouaka. (KNT 1:8 1842,p.34)
raka lock (= canal lock) (n)
Na kia tini nga tatau me nga raka hei arai i nga wai ka tika, kei kaha rawa te rerenga mai o te wai (MM2 2:11 1856,p.13)
rama hapakatanai Aram. lama sabachthani (= why hast thou forsaken me?) (phr)
rama hapakatani Aram. lama sabachthani (= why hast thou forsaken me?) (phr)
taaka stork (n)
Na, tokorua nga wahine e puta mai ana, i roto ano te hau i o raua parirau, o raua parirau ano hoki koia ano kei o te taaka. (Kareti 12 1856,p.557)
Taka Turk (n)
Koia te Kingi o Ruhia i mea ai kia tangohia nga whenua o ana hoa noho tata ki aia nga Taka. (MM2 1:6a 1855,p.1)
tapanakara tabernacle (n)
E korerotia ana e tatou te oko parahi i mahia i nga karakia o te tapanakara i hanga ki nga whakaataata wahine. (MM2 2a:13 1862,p.22)
tapenakara tabernacle (n)
A kua tangohia e koutou te tapenakara o Moroka, me te wetu o to koutou Atua a Remapana. (Pai.3 1837,p.168)
E moe ana tera a Hamuera i te taha o te tapenakara. (CM1 1847,p.28)
I reira te tapenakara e tu ana i taua wa. (CM1 1847, p.35)
I roto ia i te tapenakara e tu ana. (CM1 1847,p.27)
I whakaturia ki waho o te tapenakara ki te taha ki te rawhiti. (CM1 1847,p.14)
Ka whakaarahia te tapenakara ki Maunga Hinai. (CM1 1847,p.13)
Ki roto ki te teneti i whakaarahia e ia hei tapenakara. (CM1 1847,p.39)
Ko te tapenakara, i Hiro e tu ana, i waenga nui pu o Kanaana. (CM1 1847,p.38)
Ko te tapenakara o Te Atua kei nga tangata. (Wes.2 1847, p.28)
Kua noho a Hapeta...ki ona teneti...ara, ki tana tapenakara, ki tana karakia. (CM1 1847,p.6)
Ka tika tonu atu matou apopo, ki te Tapenakara a Puangeone kia kite i nga teretere e haere atu ana ki Nui Tireni i tera wiki. (MM2 3a:7 1863,p.2)
taperanaka tabernacle (n)
Na, Moihi i hanga tetahi teneti papai, ko te taperanaka tona ingoa hei temepara karakia, ki te tikanga na te Atua i whakaatu. (Pom.3 1860,p.67)
taraka ? (n)
Te riro te mamae ki te pu o taku taraka, haere katoa ki te tau o taku ate ra. (MM2 7:14 1860,p.62)
taraka stork (n)
Kei reira nga manu hanga ai i a ratou owanga: ko nga kauri ia hei ware mo te taraka. (Pai.9 1840,p.86)
taraka tract (adj)
Na te Rerihia Taraka Hohaiete i taia. (Lond.3 1848,p.1)
tetaraka tetrarch (n)
I taua taima ka rongo a Herora tetaraka ki te rongo o Hehu. (Pom.8 1847,p.75)
toi-whakahoia to ride in military order (vi)
Ko te kai-arataki i a te Kawana, e wha rau (400) 'o nga Maori i runga i te hoiho, e toi-whakahoia ana'. (MM2 2a:7 1862,p.7)
Tuaka Turks (n)
Ko te kingi o nga Tuaka, nga Otumana, e noho mai nei i Kanatinopera. (MM2 1:1 1855,p.17)
Turaka Turk(s) (n)
Tohungia rapea nga Hurai katoa, nga Turaka, te hunga wakateka, me te hunga wehewehe. (Pai. 9b 1840,p.73b)
Inaianei kua heke te tupu o te Kariki. Kua riro atu to ratou whenua i te iwi ke, i te Turaka. (Kareti 10 1856, p.13)
unaka eunuch (n)
He tangata no Itiopia, he unaka, he rangatira no Kanarahi te kuini o te hunga o Itiopia. (Syd.4 1833,p.103)
Ko e tahi hoki i wanau unaka mai i te kopu o o ratou matua wahine. (Syd.4 1833,p.38)
Ka mea atu te kingi ki a Ahapenaha, te rangatira o nga unaka. (Pai.12 1840,p.3)
Ko te tangata, ka pa nei te hiahia ki te Atua ki tona ngakau, ka pena ia me te unaka. (Wes.2 1847,p.18)
unakatia to become a eunuch (vi)
E kore e uru ki roto ki te whakaminenga o Ihowa te tangata kua unakatia, kua romiromia, kua tapahia atu ranei tona mea ngaro. (Maun. 15 1845,p.23.1)
wakaanatema to anathematise (= curse) (vi)
A, ko enei e tu ki runga ki maunga Epara hei wakaanatema. (Pai.15a 1840,p.112)
wakaanatematanga anathema (= curse) (n)
A muri iho ka korerotia e ia nga kupu katoa o te ture, te wakapainga me te wakaanatematanga, rite tahi ki nga mea katoa ituhituhia ki te pukapuka o te ture. (Pai.16 1840,p.21)
wakahiri to seal (vi)
He mea wakahiri e te hiri nui ano o te koroni i te ware o te Kawana i Akarana. (KNT 3:4 1844,p.20)
wakahoiatia to become a soldier (vi)
I mea hoki au kia rongo ki te peheatanga o nga tamariki i wakahoiatia i te itinga. (Wilber.3 1845,p.16)
wakahonore honorary (adj)
Kia puta te waiata wakahonore o tona ingoa. (Pai.9 1840, p.50)
wakahonore honour (n)
Me ata wakaaro matou me nga tangata katoa ki tona nui, ka pono ai te rongo te wakahonore i a ia. (Pai.9b 1840,p.148b)
wakahonore to honour (vt)
A e kore ia e wakahonore i tana matua tane i tana matua wahine ra nei, e kore ia e wakawakia. (Syd.4 1833,p.32)
E aroha koia koe ki a ia e atawai, e wakahonore, e tiaki i a ia i te mate i te ora?. (Syd.7 1833,p.47)
Ko taku mahi tika ki te Atua koia tenei, kia mataku a hau, kia wakahonore i a ia. (Syd.7 1833,p.66)
Oti ra e wakahonore ana a hau i toku Matua; ko koutou ia e kore e wakahonore i a hau. (Syd.4 1833,p.70)
I hanga nei e ahau ki te kaha o taku mana hei ware mo te kingitanga nei, hei wakahonore hoki i taku nuinga. (Pai.12 1840,p.17)
Ka wakawetai ka wakahonore atu ahau ki a ia e ora tonu nei. (Pai.12 1840,p.16)
Aua e wakahonore ki aua mea hei Atua ke atu i mua i ahau. (Pom.1 1842,p.37)
Koe e wakahonore ki tou matua tane me tou matua wahine kia roa ai tou ora. (Pom.1 1842,p.36)
Nga inoinga o te Rohario ko nga inoinga ano hei wakahonore ki te ora o Hehu Kerito, ki te ora hoki o Maria. (Pom.1 1842,p.55)
Peneitia ra taku wakapainga kia wakahonore me wakarite ai ki tou ora i tenei wenua. (Pom.1 1842,p.46)
wakahonorekoretia to dishonour (vt)
Nga inoinga o te Rohario ko nga inoinga ano hei wakahonore ki te ora o Hehu Kerito, ki te ora hoki o Maria. (Pai.9 1840,p.75)
wakahonoretanga honour (n)
Ki te wakahonoretanga me te wakakinonga, ki te korero kino me te korero pai. (Pai.3 1837,p.244)
E inoi ana nga hunga o te Hahi Katorika Romana, i tetahi wakahonoretanga o te ngakau, ki nga hunga wakaharitia o te rangi hei hoa tapu o te Atua. (Pom.1 1842,p.42)
Ko te karanga wakahonoretanga te Ritania, e pai kia korerotia ranei, kia waiatatia ranei, i te mutunga o te karakia o te ahiahi. (Pom.1 1842,p.51)
wakahonoretia to honour (vt)
E meinga ana e tatou kia iti te honore, ka wakahonoretia nuitia enei. (Syd.4 1833,p.164)
Ka wakahonoretia matou e ratou ki nga honore maha. (Syd.4 1833,p.133)
Kia ko tahi mea e wakahonoretia, kia ko tahi mea e waka kinongia. (Syd.4 1833,p.144)
Waka honoretia tou matua tane, tou matua wahine. (Syd.4 1833, p.32)
Tangohia ra pea ia mo ta te Ariki ki te hari katoa, a kia wakahonoretia aua tangata penei. (Pai.1 1835,p.14)
Ka wakapaingia ka wakanuia ka wakahonoretia te kingi o te rangi e ahau. (Pai.12 1840,p.18)
E te takakau wakahonoretia, Inoi mo matou. (Pom.1 1842,p.52)
E tino pai kia wakahonoretia nuitia te Atua. (Pom.1 1842,p.54)
wakahurai July (vi)
Akarana, Paraire, Hurai 1, 1842. (KNT 1:7 1842,p.27)
Moe iho ao ake ko te tahi o nga ra o Hurai - ka hoki mai ano te mate. (Govt.16 1852,p.54)
No te 14 o nga ra o Hurai ka tae mai ahau ki te Hohipera. (MM2 5:22 1858,p.4)
wakahurai to become a Jew (vi)
E hara i te Hurai te tangata, e wakahurai ana ko waho kau. (Syd.4 1833,p.136)
Na! he Hurai te tangata e wakahurai ana ko roto. (Syd.4 1833,p.136)
wakakaraitianatia to become a Christian (vi)
Ka mea atu a Akaripa ki a Paora, Wahi iti ka wakakaraiti-anatia a hau e koe. (Syd.4 1833,p.130)
Ko te Kingi i wahi iti wakakaraitianatia. (Syd.7 1833,p.71)
wakakarauna crown (vi/vt)
wakakarauna Crown (vi/vt)
wakakarauna Crown Grant (vi/vt)
Me whakapuaki ahau i taku pouri, ara koia tenei ko nga whenua kahore i te karaunatia - kaore i te homai he karauna mo tena tangata mo tena tangata. (MM2 7:13 1860,p.22)
wakakarauna to crown (vi/vt)
Ko Koe hei wakakarauna i te tau ki tau painga. (Pai.18 1840,p.6)
Nau ano hoki ia i wakakarauna ki te kororia ki te honore. (Pai.9 1840,p.5)
wakakawenata to make a covenant (vt)
Huihuia mai ki a hau oku hunga tapu kia rapopoto; a ratou ra kua wakakawenata ki a hau ki te patunga tapu. (Pai.9 1840,p.40)
wakakeritiano to become a Christian (vi)
Kua wakawanautia ai i roto i te Hahi Matua, kua iriiria ratou, kua wakakeritiano hei tamariki mona. (Pom.1 1842,p.17)
wakakingi royal (adj)
Otira he wakatupuranga wiriwiri koutou, he tohungatanga wakakingi, he iwi tapu, he hunga kua riro i te Atua. (Pai.3 1837,p.317)
wakakingi to make into king (vt)
Ko te tangata katoa e wakakingi ana i a ia e korero kino ana ki a Hiha. (Syd.4 1833,p.87)
wakakingitia to reign as king? (vi)
Ko taku pai ra ia wakakingitia koutou, kia wakakingitia tahitia ai matou me koutou. (Syd.2 1830,p.47)
Ka hopu i a ia kia wakakingitia ia. (Syd.4 1833,p.64)
wakakomite to 'committee' (vt)
Meake maua ko te Potete e haere atu ki Kaipara, hei wakakomite kia ratou, ko reira tino kitea ai te take o tenei mahi. (KNT 1:3 1842,p.10)
wakakomiti to discuss (vt)
Ko ahau ano tetahi o nga tangata i wakakomiti ki te tinana o Tamati Puru. (KNT 1:4 1842,p.16)
wakakororia glorious (adj)
Ina hoki mai ia me tona Nuinga wakakororia ki te wakawa i te hunga ora i te hunga mate. (Pai.9b 1840,p.25b)
wakakororia to glorify (vi/vt)
Ka wakapai atu matou ki a koe, ka karakia, ka wakakororia matou. (Syd.7 1833,p.34)
Oti ra ka oti a Ihu te wakakororia, no reira ratou i mahara ai ka oti enei mea te tuhituhi ki a ia. (Syd.4 1833,p.77)
ka haere ki tona ware, ka wakakororia i te Atua. (Pai.2 1835,p.15)
Ka wakakororia ka wakapai atu ki te Atua. (Pai.2 1835, p.7)
Ka karakia, ka wakakororia matou, ka wakawetai atu matou ki a koe mo tou kororia nui. (Pai.9a 1840,p.1)
wakakororiatia to glorify (vi)
Ka miharo a wakakororiatia ana te Atua i ho atu ai tenei kaha ki te tangata. (Syd.2 1830,p.26)
Kia wakakororiatia te Matua, te Tamaiti, me te Wairua Tapu. (Syd.2 1830,p.56)
Kia wakakororiatia koe e Ihowa i runga rawa. (Syd.7 1833,p.31)
Kua tae mai te haura e wakakororiatia ai te Tamaiti a te tangata. (Syd.4 1833,p.77)
Wakakororiatia ana te Atua o Iharaira. (Syd.4 1833, p.33)
Na, wakaako ana ia i roto i o ratou ware karakia, ka wakakororiatia e ratou katoa. (Pai.2 1835,p.12)
Kahore ano ia kia wakakororiatia e koe. (Pai.12 1840, p.21)
Kia wakakororiatia koe, e Ihowa, i runga rawa. (Pai.9a 1840,p.1)
Kua wakakororiatia te Hahi Matua i reira. (Pom.1 1842, p.24)
wakamarena to be married (vi)
A e mea ana a hau ki a ratou kua oti te wakamarena, heoi e hara i a hau, ko te Ariki ia, Aua te wahine e haere ke i tona tahu. (Syd.4 1833,p.158)
wakaminita ministering (adj)
Ko te mahi wakaminita ra nei, kia tohe ia ki te wakaminita. (Syd.4 1833,p.147)
wakaminita to minister (vi/vt)
Ko te mahi wakaminita ra nei, kia tohe ia ki te wakaminita. (Syd.4 1833,p.147)
Kua wakaminita tonu ratou ki te hunga tapu. (Syd.4 1833,p.170)
wakaminitatanga minister (n)
Te Pere, Te Minita, ara, Te Tumuaki mo nga Mahi Maori. (Govt.11 1863,p.1)
Ka tuku tahi atu ai ki te Minita mo te taha maori. (Martin 2 1872,p.11)
Kia tu he Kaunehera maori mo nga Porowini katoa hei whakahaere i raro i te Paremata Nui o Aotea, kaore i whakaaetia e aua Minita. (Wan.1 1:3 1874,p.9)
wakaminitatanga ministration (n)
Ko te wakaminitatanga o te Iriiringa mo te Tamariki, kia meatia nuitia i te Hahi. (Pai.9b 1840, p.163b)
wakanakahi to become a serpent (vi)
A maka atu ana e ia ki te wenua, a wakanakahi iho; te tino rerenga a Mohi i tona aroaro. (Pai.14 1840, p.9)
wakanakahitia to become a serpent (vi)
Tangohia to tokotoko, maka iho ki te aroaro o Parao, a ka wakanakahitia. (Pai.14 1840,p.17)
wakaoati to adjure (vt)
He poropiti ano hoki ia, a mahara ana ano i wakaoati te Atua ki a ia te oati. (Syd.4 1833,p.94)
Muri iho, ka arumia atu e Kawiti ki Akarana, ka oatitia a korua kupu: tau kupu oati rawa ki a Kawiti: ta Kawiti, oati rawa ki a koe. (Syd.4 1833,p.51)
wakaoatitia to swear (vi)
Ka wakaoatitia te 'Tekau ma rua', ka noho, ka wakarongo, ko ratou hei mea, e hara ana te tangata, e hara kore ana ranei. (KNT 1:4 1842,p.13)
wakaparahi to become brass (vi)
A, ka wakaparahi to rangi i runga i to mahunga, ka wakarino hoki te wenua i raro i a koe. (Pai.15a 1840, p.115)
wakapoaka ? (n)
I mea mai etahi tangata o reira ki au 'e kai ana te poaka i a ratou wakapoaka, me te ika, e kai ana i a ratou wakaika'. (KNT 1:7 1842,p.28)
wakarewena to leaven (vt)
Ko te rewena nohinohi hei wakarewena i te pokepokenga katoa. (Pai.3 1837,p.257)
wakatenota to go north (vi)
Ka roa nei ta koutou taiawiotanga i tenei maunga: tahuri atu koutou wakatenota. (Pai.14a 1840,p.57)
wakaunaka to be made a eunuch (vi)
He unaka ano he mea wakaunaka e te tangata. (Syd.4 1833,p.38)
He unaka ano, na ratou ano ratou i wakaunaka mo ta te rangatiratanga o te rangi. (Syd.4 1833,p.38)
wakawainatia to be made into wine (vt)
A no ka wakamatau te rangatira o te hakari ki te wai, i wakawainatia, kihai ia i mohio ki tona pukenga ake. (Syd.2 1830,p.32)
whakahapati to keep the sabbath (vi)
Me whakahapati ta koutou hapati i te iwa o te marama i te ahiahi. (Maun.14a 1844,p.119)
whakahoia to be a soldier (vi)
He ahakoa ra, i mea taku ngakau, kia taia tenei pukapuka, kei rapurapu koutou i te tikanga o te hanga e whakahoia nei, e hanga nei i te pa. (Govt.6 1845)
I mea hoki au kia rongo ki te peheatanga o nga tamariki i wakahoiatia i te itinga. (Govt.6 1845)
whakahoiatanga enlistment/calling up (n)
E rongo ana matou kua rapurapu te whakaaro o nga hoa tangata maori ki te whakahoiatanga o te pakeha i Akarana nei, ara, ki te whakaturanga o te Miritia, ki to te pakeha reo. (MM2 3:3 1857,p.4)
whakahoiatia to enlist (vt)
Tangohia ana ko etahi o nga Hiniru o nga Mahometana, whakahoiatia ana hei hoia, whakaritea ana etahi apiha Pakeha hei rangatira. (MM2 5:13 1858,p.5)
whakahonore honorary (adj)
Kia tohe te upoko kia mau tonu ki a ia tona tunga; he wahi honore hoki. (Col.3 1848,p.3)
whakahonore honour (n)
Whaka ritea e koe te Ra tapu ma te karakia me te whakahonore ki te Atua. (Pom.8 1847,p.xx)
Na, tenei ahau a Nepukaneha te whakamoemiti nei te whaka nui nei, te whakahonore nei i te kingi o te rangi. (Kareti 9 1849,p.38)
Kia mahi ki a koe a mua tonu atu i runga i te tapu, i te pai, hei whakahonoretanga mou. (Misc.10 1850,p.21)
Ko te whakahonore i tana Ingoa tapu. (Kareti 2 1850, p.8)
A, hei tohu ano hoki mo ta tatou whakahonore ki a Te Kuini me Te Kawanatanga ano hoki. (MM2 5:5 1858,p.2)
Kahore he whakahonoretanga na ratou ki o ratou matua. (Pom.3 1860,p.11)
Kia au, he whakahonore tenei i te taha ki te Maori, he patipati ki te taha ki te Kuini. (MM2 7:17 1860,p.21)
whakahonore honourable? (adj)
E hia nga ritenga whakahonore ki te Atua? E rua; ko te ritenga o roto me te ritenga o waho. (Pom.8 1847,p.232)
Ka whakaritea nga tikanga whakahonore ki te Kawana i te ekenga ki te kaipuke. (MM2 4:10 1857,p.4)
Ko ana kai-whakahonore mo maua he taro, he tuna, he kumara, he mereni. Otira me tona atawhai nui ki a matou no te Awa-o-te-Atua, tae noa ki Maketu. (MM2 2a:11 1862,p.13)
E koropiko ana ahau me te whakaaro whakahonore e whakatupuria ana e te whakaponotanga. (Pom.6 1879, p.71)
Ho mai te keratia, e inoi rangimarie ana matou ki a koe, kia noho whakahonore matou. (Pom.6 1879,p.32)
E takoto ana koia etahi kupu a nga Karaipiture hei whakatika i enei ritenga whakahonore a te Hahi Katorika?. (Pom.5 1893,p.171)
whakahonore to honour (vt)
Katahi maua ka hui ki roto ki te whare ki te whakahonore ki a ia ki a te Kawana. (KNT 3:1 1844,p.8)
Me whakahonore hoki te mata o te koroheke, me wehi ano hoki ki tou Atua. (Maun.14a 1844,p.109)
Ka whakahonore ratou i te tangata maori, no te mea, e noho ana i raro i te taumarumarunga o te kara o Te Kuini. (KNT 4:6 1845,p.24)
E whakahonore ana te hunga nei i ahau ki nga ngutu. (Wes.2 1847,p.21)
Kia whakahonore kia rongo nga tangata ki nga rangatira. (Kareti 2 1850,p.9)
Kia whakahonore nga tamariki ki o ratou matua. (Kareti 2 1850,p.9)
Ko taku pai tera kia whakahonore au ki a Kuini, ki a Kawana hoki. (MM2 7:18 1860,p.9)
Ko te mea pai, ko te ture ki runga, ko taua ki raro; ko ta maua mahi i raro i a ia, he whakahonore ki ona kai hapai. (MM2 2a:15 1862,p.17)
Ka maunu o maua potae ka whakahonore ki te kingi. (Hoki 3:24 1863,p.2)
Me whakahonore te kingi. (Martin 3 1863,p.54)
whakahonoretia honour (n)
Ko Ihu Karaiti hoki to matou Ariki, ko ia, ko koe, ko te Wairua Tapu ano hoki te whakahonoretia, te whakamoe-mititia, a, ake ake ake. (Misc.10 1850,p.32)
whakahonoretia to honour (vt)
Whakahonoretia nga tangata katoa; arohaina nga hoa wakapono; E wehi i te Atua; Whakahonoretia te kingi. (KNT 2:5 1843,p.20)
Kaua e whakaaro ki te kanohi o te rawakore, kaua hoki e whakahonoretia te kanohi o te nui. (Maun.14a 1844, p.108)
Hua noa a Hamana ko ia te kiia ana kia whakahonoretia e te kingi. (Kareti 9 1849,p.46)
Whakahonoretia tou papa me tou whaea. (Kareti 3 1849, p.7)
Ko nga ture kia marama ki nga whenua katoa, kia whaka honoretia e te katoa. (MM2 7:13 1860,p.28)
Ko nga tangata e rongo ana ki au kupu, whakahonoretia. (Martin 3 1863,p.49)
whaka-Ingarihi Englishness? (n)
Ko tatou whaka-Ingarihi, e tini haere ana, e whai rawa haere ana, e matau haere ana. (MM2 1:2 1855,p.2)
whakakaraitiana to become a Christian (vi)
Ka tumau ratou i to ratou wahi whakamate, ka hapa i te whakapono tino tika, e whaka-karaitiana ai te tangata. (Wes.1 1846,p.10)
Mei penei ta koutou hiahia, e mea ana koia koutou, ko nga whakaaro kau, ko nga hiahia kau ki te pai, hei whaka-karaitiana i te tangata. (Wes.1 1846,p.11)
whakakaraitianatia to become a Christian (vi)
Ko te Kingi i wahi iti whakakaraitianatia. (Mang.5 1845,p.44)
whaka-Kariki Grecian? (adj)
A maia rawa ia te kauwhau i runga i te ingoa o te Ariki o Hehu, korero ana totohe ana ki nga tangata whaka-Kariki. (Pom. 6 1879,p.237)
whakakatipa to make (into) a constable (vi)
Ma nga Kai-whakarite-whakawa te whakaaro ki te whakakatipa i etahi tangata noa, kaua hei katipa tuturu, engari mo taua takiwa kau, mo taua wahi kau. (Auck.6 1858,p.49)
whakakatipatia to be made a constable (vi)
He ingoa tenei mo te tangata e whakaturia ana e te Kai-whakarite-whakawa, hei Katipa mo tetahi takiwa kau, whakakatipatia ana e nga Kai-whakarite-whakawa Hatihi tokorua, tokohia atu ranei. (Auck.6 1858,p.49)
whakakawana governmental (adj)
He Kawana matau ia ki nga tini mahi whakakawana. (KNT 4:11 1845,p.41)
whakakawenatatia to publish (vt)
E hoa e te Kawana, ki te tae atu ki a koe tenei reta a matou, whakakawenatatia ki te nupepa, kia kitea ai e tera, e matou hoki, e nga tangata o Te Waipounamu. (MM2 2a:15 1862, p.16)
whakakingi king-making? (n)
E rongo na koe i a te Maori mahi i te whakakingi, me etahi atu o ona ritenga. (MM2 4:13 1857,p.12)
whakakingi King Movement (adj)
Kihai a Potatau i pai ki tenei tikanga Kingi. (MM2 7:15 1860,p.28)
Kahore he ritenga Kingi i uru ki roto i tenei korero a mutu noa. (MM2 2a:11 1862,p.9)
Te timatanga o te mahi Kingi na Matene-tewhiwhi he rangatira; taus koroke, no ngati Raukawa no ngati toa, no ngati Whakaue. (Hoki 6:15 1862,p.1)
Te tukunga mai o ana pakeha kai whakawa ki waenga nui o nga iwi kingi. (Hoki 6:15 1862,p.1)
E nga tangata Maori, nga tangata Kingi o Nui Tireni, - e hapai ana koutou i runga i te ngakau hari, tenei mea te kupu whakarite. (MM2 3a:6 1863,p.8)
Ko nga whenua i karangatia ai me tuku ki raro i te mana kingi kua ekengia ano e te totohetanga. (Hoki 3:24 1863,p.3)
whakakingi royal (adj)
He whaka-tupuranga whiriwhiri koutou, he tohungatanga whakakingi, he iwi tapu, he hunga kua riro i te Atua. (Maun.12(ii) 1846,p.2)
Homai ana ano e ia ki a ia he kororia whakakingi, kahore nei he rite i nga kingi katoa o Iharaira i mua i a ia. (Pom.6 1879,p.399)
whakakingi to make into king (vt)
I te wahi ano o te kingi nana nei ia i whakakingi, nana nei te oati i whakahaweatia e ia. (Kareti 12 1856,p.365)
Ko te tangata katoa e whakakingi ana i a ia ano e korero kino ana ki a Hiha, Kahore tana i a Hiha. (Pom.6 1879,p.175)
whaka Kingitanga to become a King Movement supporter (n)
He mea hoki kua hoariritia ia ki a Te Kuini i runga i tana whaka Kingitanga i a ia. (MM2 4:9 1857, p.4)
whakakingitia to be made king (vt)
Na, whakakingitia ana, ko Haora. (MM2 7:11-12 1860, p.2)
A, whakakingitia ana a Ahatia e nga tangata o Hiruharama i muri i a ia. (Pom.6 1879,p.408)
whakakororia glorious (adj)
E hari ana koutou ki te hari whakakororia e kore e taea te korero. (Wes.2 1847.p.26)
Haere mai me te hari whakakororia e kore e taea te korero ki nga tikanga maori. (MM2 5:4 1858,p.17)
whakakororia glory (n)
Me hanga ano e koe etahi kakahu tapu mo Arona mo tou tuakana, hei whakakororia, hei ahua pai. (Maun.14 1844,p.18)
Engari ki tana, me kati tonu, kia waiho ai ia hei whaka-kororiatanga mo te ingoa o te Karaiti. (Martin 3 1863, p.11)
whakakororia to glorify (vt)
Me whakakororia ano hoki ahau ki te aroaro o te iwi katoa. (Maun.14a 1844,p.80)
Heoi, ka matau tatou e whakanuia, e whakakororiatia te hahi. (Wes.2 1847,p.29)
Ko koe, e Maria, kia whakakororiatia i te rangi me te whenua. (Pom.8 1847,p.491)
Kowai e kore e mataku i a koe, e whakakororia hoki i tou ingoa e te Ariki?. (Wes.2 1847,p.30)
Kia whakakororiatia tona ingoa i nga wahi katoa. (Kareti 2 1850,p.17)
E whakakororia ana au ki te Kawana. (MM2 7:15 1860, p.53)
He iwi iti matou, koia matou i whakapai ai, i whaka kororia ai ki a koe. (MM2 7:15 1860,p.54)
I tau Tamaiti i a Isu Karaiti e ora tonu nei i te rangi, i te Wairua Tapu, e whakakororiatia tahitia ake ake. (Martin 3 1863,p.15)
whakakororia transfiguration (n)
Kororia o Hehu Karaiti. (Pom.6 1879,p.7)
whakakuinitanga queen (bee) (n)
Ki te mea e anga ana whakawaho te rere o nga pi, kei waho te kuini. (Cotton 1849,p.15)
Ki te mea kei roto te kuini, e kore e roa ka huihui atu te katoa ki roto ki te whare. (Cotton 1849,p.15)
Me titiro, me kahore e kitea te kuini. (Cotton 1849,p.12)
Otira, kia ata hanga, kei mate te kuini. (Cotton 1849, p.18)
whakakuinitanga queen's reign (n)
Kia tika te whakahaere i runga i te ture, i runga ra i te whakakuinitanga, me noho au ki reira. (MM2 7:13 1860, p.17)
whakakuinitanga quince (n)
44 puhera ooti, 15 puhera Kuini, 43 hanaraweti riwai. (MM2 5:7 1858,p.7)
whakamarenatia to be married (vi)
Ka pai ia koia kia whakamarenatia toku tamahine ki a koe. (Pom.3 1860,p.116)
whakamaretiretia to be martyred (vi)
Mo te aha e whakahonore ana te Hahi ki a hato Petera raua ko hato Pauro i te ra ko tahi? Mo te mea kua whakamaretiretia raua mo Hehu Kerito i te ra ko tahi. (Pom.8 1847,p.373)
whaka-Marikena ? (n)
Ko te whainga a Marikena ki a ratou whaka-Marikena, e mumura haere ana, te ai he wahi mariri, ko te mea, e anga ana te papa ki nga ope o te taha o te Tuaraki. (MM2 2a:13 1862,p.7)
whakaminitatia to be ordained (vi)
Kua wakaminita tonu ratou ki te hunga tapu. (MM2 7:17 1860,p.23)
Etoru nga tau i muri iho i tona taenga atu, ka whaka-minitatia ia. (Martin 3 1863,p.73)
Kihaii roa iho tona nohoanga ka whakaminitatia. (Martin 3 1863,p.61)
Ko etahi o ratou i whakaminitatia hei minita mo ratou ki reira ano. (Martin 3 1863,p.61)
whakanakahi to become a serpent (vt)
Maka iho ana hoki nga tohunga Maori o ratou tokotoko, a whakanakahi ana. (Pom.6 1879,p.368)
whakaoati oath (n)
Ka mea ki a ia, Ko te Atua ora taku whakaoati mou, Na, korero mai ki a matou, ko koe ranei a te Karaiti te Tama a te Atua?. (Pom. 6 1879,p.161)
whakaoati swearing (in) (adj)
Ki te hara hoki te tahi, ki te rongo hoki ki te reo whakaoati, a ka meinga hei kai whakaatu i tona kitenga ranei, i tona mohio tanga ranei. (Maun.14a 1844,p.66)
I muri iho o te 12 o nga haora ka timata te karakia whakaoati, i te marae o te whare o te Kawanatanga. (Wan.1 1:10 1874,p.56)
whakaoati to be sworn (vi)
He mea whakaoati ano te Hatihi, ina whakaturia, kia tika, kia pono tana mahi. (Auck.6 1858,p.48)
whakaoati to swear (an oath) (vt)
Ka whakaoati te tohunga i a ia. (Maun.14b 1844,p.154)
A me whakaoati koe e ahau ki a Ihowa, ki te Atua o te rangi ki te Atua hoki o te whenua. (CMS 2 1845,p.47)
Ka whakatika ake te kai tuhituhi whakawa, a ka whakaoati i ia tangata i ia tangata o te tekau ma rua. (Martin 1 1845,p.11)
Kia pono te oati, aua e whakaoati ki Te Atua anake, engari ki Te Kuini. (MM2 7:11-12 1860,p.14)
whakaoatitanga oath (n)
Ka whitu ano nga whakoatitanga, tuturu ana kia kaua nga piihi o tona rohe e hokoa e Retia ranei. (Auck.6 1858,p.62)
whakaoatitia to swear (vi)
Na ka whakaoatitia nga tamariki a Iharaira e Hohepa. (CMS 2 1845,p.122)
Ka whaka-oatitia ratou kia waiho i runga i te tika anake a ratou whakaritenga. (Auck.6 1858,p.ii)
whakaparahi brush (vi)
He moenga, he tepu, he nohoanga, he karaihe, he manara, he parahi mahunga, he heru, he taora horoi, he hopi. (MM2 6:20 1859,p.5)
whakaparahi to become brass (vi)
Ka meinga to koutou rangi kia whakarino, to koutou whenua hoki kia whakaparahi. (Maun.14a 1844,p.129)
whakapihopa bishopric?/bishophood? (n)
I takoto hoki he tikanga na te Hahi, hei mea e kore ai e tino roa te whakariterite i nga tautohetohenga a nga Hahi, a nga Pihopa ki a ratou whakaPihopa. (Martin 3 1863,p.84)
whakaporopiti to prophesy (vt)
Ko nga tangata i akona e te Atua hei whakaporopiti i nga mea e puta mai a mua atu. (Kareti 3 1849,p.15)
whakaripenetatia to repent (vt)
Ka whakaripenetatia tetahi o nga tahae tokorua, a ka tuku ia i tona wairua ki nga ringaringa o tona Matua. (Pom.6 1879, p.83)
whaka riwai ? (n)
E ngakia tonutia ana ki aia whaka riwai, hei purapura. (MM2 2:4 1856, p.2)
whakataone settlement as town (n)
I te 29 o Hanuere, ko te ra hoki tenei i timata ai te whakataone a Akarana e te Pakeha. (MM2 3:1 1857, p.3)
whaka-te-nota to go north (vi)
Ka haere te rohe ki runga, whaka-Repiri i te raorao o Akoro, a anga atu whaka-te-nota ki te ritenga o Kirikara. (Maun. 16 1845,p.15.7)
Katahi ahau ka kawea e ia ki te kuwaha o te keti o te whare o Ihowa, e anga ana whaka-te-nota. (Kareti 12 1856,p.345)
whakawaina to become a vine (vi)
Na, ka whakawaina, ka tupu ona manga, ka totoro ona peka. (Kareti 12 1856,p.364)
whakawaina wine (vi)
E kore ano hoki e ringihia te waina hou ki roto ki nga ipu tawito. (Syd.2 1830,p.27)
Ka mea atu te matua wahine o Ihu ki a ia, kahore o ratou waina. (Syd.2 1830,p.32)
Tena, kua tohungia e koe te waina pai mo konei. (Syd.2 1830,p.33)
E kore ia e inu i te waina i te mea wakahaurangi. (Pai.2 1835,p.3)
Ka inu hoki i te waina ki te aroaro o taua mano. (Pai.12 1840,p.18)
Me tetahi waina hoki no nga waina e inumia nei e ia. (Pai. 12 1840,p.3)
Kia wakamutua te kai wai piro, rama ranei, waina ranei, pia ranei, aha ranei. (KNT 1:9 1842,p.36)
Ko Hehu Kerito katoa ia e kore e kitea i te ata o te taro me te waina kua kahore. (Pom.1 1842,p.44)
Ma nga minita anake te waina?. (Maun.7 1844,p.8)
Taua taro taua waina na, ka kiia ko te aha?. (Maun.7 1844,p.8)
He oranga mo te tinana te taro maori me te waina maori. (Maun.12(iii) 1846,p.5)
I whakaako ai i te Hahi o Koriniti ko te waina me te taro, o te Hapa Tapu he whiwhinga tahitanganga. (Maun.12(iii) 1846,p.6)
Ka kainga tenei taro, ka inumia tenei waina. (Maun.12(iii) 1846,p.7)
He waina i ringitia me te tahi wahi ki runga ki te rae o te patunga tapu. (CM1 1847,p.14)
Kahore ahau i inu i te waina. (CM1 1847,p.28)
Kia tupato, kaua e inumia he waina. (CM1 1847,p.23)
Ko te hahi o Roma he tino ritenga maori tona, ko te waina e tino whakakahoretia ana mo ona akonga. (Wes.2 1847, p.21)
He taro he waina. (Kareti 2 1850,p.24)
Kahore, he taro tonu te taro, he waina tonu te waina. (Kareti 2 1850,p.24)
Tera ranei ka whakariroia ketia te taro me te waina i muri iho o te whakatapunga?. (Kareti 2 1850,p.24)
He inu waina he inu pia, he tini noa iho no nga kai o tenei Kirihimete. (MM2 7:1-2 1860,p.10)
I ngaki a Noa i te mara waina, ka kai ano i tana waina haurangi iho. (MM2 7:15 1860,p.56)
Kia hoatu ki a koe ia tau, ia tau, kia toru tekau mano puhera witi, kia ono tekau mano mehua waina. (Martin 3 1863,p.49)
whakawainatia to be made into wine (vt)
Ka whakamatautau te rangatira o te hakari i te wai i whakawainatia, a kihai i mohio no hea ranei. (Pom.6 1879,p.139)
whare paparakauhe public house (n)
A kahore he whare Paparakauhe o Nepia, i kore e he te Ture waipiro i aia. (Wan.1 2:31 1875,p.406)
