A grey background indicates that citations were written by Māori.

Exact match(es)

ka cigar (n)

Ko te ritenga o nga huihui o nga pukapuka o te Kawanatanga mo nga utu o te tupeka, o te ka, i kawea mai e te kaipuke. (MM2 2a:13 1862,p.20)

Extended match(es)

aaka ark (= receptacle for covenant/religious law) (n)

Me hanga ano hoki e ratou he aaka, ki te hitimi he rakau (Pom.6 1879,p.374)

aaka ark (= ship) (n)

Ka ki atu te Atua ki a Noa, kia hanga ia i te aaka. (Kareti 6 1852,p.10)

No te otinga o te aaka, na, ka mea te Atua kia haere a Noa - ma ki roto ki te aaka. (Kareti 6 1852,p.10)

No te whitu o nga marama, kua eke te aaka ki runga i te tahi o nga maunga o Ararati. (Kareti 6 1852,p.11)

ahere kaitiaki guardian angel (n)

He Ahere Kaitiaki ano ki a tatou katoa? He Ahere ano, ko te ako tenei o te Hahi. (Pom.8 1847,p.182)

aka ark (= covenant) (n)

I reira te heneha koura, me te aka o te kawenata i wakakapia katoatia ki te koura. (Pai.3 1837,p.303)

No reira kua tu i reia ko nga Kerupima koura e rua, ko te aka, ko te tokotoko o Arona, ko nga turanga raiti. (Pom.1 1842,p.40)

A kawea ketia ana te aka ki te whare o Apere-eroma. (CM1 1847,p.39)

I roto i te whare o te tahi tangata i Kiriata-tearimi te aka e tu ana. (CM1 1847,p.38)

Ka tahi ka tikina mai te aka a Ihowa. (CM1 1847,p.28)

Kua riro te aka a te Atua. (CM1 1847,p.29)

Te rongonga ki te aka kua riro, ki ana tamariki kua mate, hinga tonu iho, mate tonu ake. (CM1 1847,p.29)

Whakamanamana tonu nga Pirihitini ki to ratou taonga ki te aka. (CM1 1847,p.29)

aka ark (= ship) (n)

Hanga te tahi aka mou ki te rakau kowa. (Syd.4 1833,p.9)

Me tuku ki te aka o te hahi o te Karaiti. (Syd.7 1833,p.35)

I ora tahi ratou me ia i roto i te aka. (CM1 1847,p.6)

Ehia nga marama i noho ai a Noa ma i te Aka?. (Kareti 3 1849,p.6)

He aha te Aka?. (Kareti 3 1849,p.5)

Ko te aka o te Hahi o te Karaiti. (Wilber.1 1850,p.22)

Ko te waipuke e korerotia nei, he Aka ano tona, ara, ko te Hahi a te Karaiti. (Martin 3 1863,p.87)

akate agate (n)

Ta ratou i tuku ai i o hokohokonga he emerara, he papura, he mea whakairo, he rinena pai, he peara, he akate. (Kareti 12 1856,p.391)

Akatopa October (n)

Akarana, Mane, Akatopa 2, 1843. (KNT 2:10 1843,p.39)

E mea mai i te Nuipepa o Akatopa, i te tahi tohu, kia matau ria ai ratou e te Pakeha. (KNT 2:9 1843,p.38)

aketikana archdeacon (n)

I eke mai ano hoki te Pihopa o Poneke, a Te Aperahama, i runga i tenei hipi, ko te Aketikana o Waitemata ia imua tata ake nei. (MM2 6:5 1859,p.7)

Amerikana American (n)

Kei hea te iwi o nga Amerikana?. (Pom.1 1842,p.14)

Ko nga Amerikana e noho i tawahi, i te wenua o Amerika. (Pom.1 1842,p.14)

anatikaraiti antichrist (n)

A me ta koutou i rongo ai, e haere mai ana a anatikaraiti, kua tokomaha nei ano nga anatokaraiti. (Pai.3 1837,p.327)

Ko te Anatikaraiti. He Korerorero, na te Akonga raua ko tona Kai Wakaako. (Maun.13 1838,title)

Apiha Kai-tiaki Peace Officer (n)

Ko nga Katipa katoa me nga Apiha Kai-tiaki... (MM2 5:20 1858,p.3)

Apiha Katimauhe Customs (House) Officer (n)

He tini nga Utu-whaine, nga Whakautu, kua whakariteamo te kape i nga tikanga Ture-Katimauhe, i a nga Apiha-Katimauhe hoki e whakarite nei. (Auck.6 1858,p.27)

Apokaripa Apocrypha (n)

E mea ana te korero o tetahi pukapuka o te Apokaripa, ko Huriti taua pukapuka, - e mea ana taua pukapuka, i muri iho o Ihaiarana, ka ara tetahi Kingi nui. (MM2 2:10 1856,p.12)

apotorika apostolic (adj)

E te Nui, tohungia ki tou hahi katoa, ki tenei mahi apotorika. (Pom.1 1842,p.48)

Koia ka huaina te hahi ki ta te pakea korero tawito, ko te hahi apotorika, na, ko te hahi o nga apotoro: ka penei te tikanga o te kupu nei apotorika. (Pom.1 1842,p.9)

Ko te Hahi i huaina nuitia i te ao, ko te Hahi Tapu, Katorika, Apotorika, Romana. (Pom.1 1842,p.35)

Ko te Turanga o Hato Petera ki Anatioka me ana Mahi Apotorika. (Pom.9 1894,p.57)

apotorikatanga apostolicity (n)

E wha ana tohu nui, ko te Kotahitanga, ko te Tapunga, ko te Katorikatanga, ko te Apotorikatanga. (Pom.8 1847,p.219)

E wha ana tonu nui, ko te Ko tahitanga, ko te Tapunga, ko te Katorikatanga, ko te Apotorikatanga. (Pom.6 1879,p.277)

aramuka almug (a type of tree) (n)

He hita rakau, he kauri, he aramuka. (Pom.6 1879,p.401)

arekahere archangel (n)

He aha te ingoa o nga Kapa o te Hapu tuatoru? Ko nga Pirihipati, ko nga Arekahere, ko nga Ahere. (Pom.8 1847,p.182)

Hato Mikaere Arekahere. (Pom.6 1879,p.18)

He aha te ingoa o nga Kapa o te Hapu tuatoru? - Ko nga Pirihipati, ko nga Arekahere, ko nga Anahera. (Pom.6 1879,p.264)

Na Kaperiere te Arekahere, na Erihapeti nga kupu o te wahi tuatahi. (Pom.7 1889,p.135)

Hato Mikaere Arekahere. (Pom.5 1893,p.180)

Areopaka Areopagus (= a Greek court) (n)

Me i reira ka tu a Paora i waenganui o Areopaka, ka mea, E nga tangata o Atene, e kite ana a hau e tino karakia ana koutou ki nga mea katoa. (Pai.3 1837,p.184)

Areopakati Areopagite (n)

Ko Raionihia te Areopakati te tahi, me te tahi wahine. (Syd.4 1833,p.118)

Awharikana African (= a type of wheat) (n)

Ekore rawa matou e hoko i taua witi, tona ingoa e mohiotia ana ki Turanga, he Awharikana, ki era atu wahi, he Hamupake. (MM2 5:12 1858,p.2)

awhe kaihe half-caste (n)

Ko nga taonga tenei o Tare, awhe-kaihe, ka tukua e matou ki a Hone Wetere, Kai-whakawa. (MM2 6:13 1859,p.5)

awhe karaone half crown (n)

Ka kitea i reira kua tapoko te tahi wahi me te nui awhe karaone te wahi i tapoko, me te matotoru awhe karaone ano hoki te tapokoranga ki roto. (MM2 1:4 1855,p.8)

awhekaraune half crown (n)

E here ana ki te taringa etahi mea taimaha, penei te rahi me te awhekaraune. (MM2 1:7 1855,p.16)

Ehekaroni Eshkalonites (n)

Ko nga Kahati, ko nga Aharori, ko nga Ehekaroni. (Maun.16 1845,p.13.3)

eka acre (n)

He nui tenei he pauna hoki mo te eka i etahi wahi he iti iho i etahi. (KNT 3:4 1844,p.17)

Kotahi tekau ma toru nga eka te turanga o te whare pera. (Kareti 10 1856,p.10)

Kua pihitia e matou kia rua rau eka, kia rima rau eka, a tae noa ki te rua mano eka. (MM2 4:3 1857.p.3)

Ko te utu mo taku whenua kia rima hereni mo te eka. (MM2 7:13 1860,p.24)

Kua ekaekahia nga wahi o te taone, ki tena tangata tona kuata eka ki tena tangata tona kuata eka. (MM2 7:15 1860,p.20)

Ko te hoko o te whenua i roua, e hara i te mea utu a eka, i tukuanuitia, ko nga utu, he matau nei, he kohue nei, he naihi nei, he aha, heaha. (MM2 2a:2 1862,p.17)

Ko te nui o taua whenua, __ eka, nui ake iti iho ranei. (Martin 2 1872,p.8)

Ko te utu mo te eka, e rua kapa me te heipene. (Wan.1 1:3 1874,p.9)

eka to survey (from acre; lit. to make into acres, to 'acre') (vt)

Ko te whakaaro kia tae mai ra ano koe, hei whakamutunga mo enei korero, e korerotia nei; mo te pupuri whenua, mo te hoko whenua, mo te eka whenua hoki: kia penatia me ta te Kawanatanga e whakaritea nei. (MM2 4:13 1857,p.13)

ekaeka subdivision (from acre, thus 'many acres') (n)

Ko tenei, ma tatou ano e timata te ekaeka i a tatou whenua, kia waiho ai tatou hei tauira mo era atu iwi (MM2 7:15 1860,p.21)

ekaekahia to subdivide (from acre) (vi)

Kua ekaekahia nga wahi o te taone, ki tena tangata tona kuata ekaki tena tangata tona kuata eka. (MM2 7:15 1860,p.20)

ekaekaia to subdivide (from acre) (vi)

Kotahi tonu te mea i whakaaro ai au, ko te whenua kia ekaekaia, kia noho tena tangata tena tangata i tona wahi i tona wahi. (MM2 7:15 1860,p.16)

ekaina to survey (from acre; = to define) (vt)

E pai ana ahau kia ekaina o matou whenua. Ko to matou hiahia tenei. Kia takoto pai ai o matou whenua ta tenei, ta tenei, ta tenei. (MM2 7:14 1860,p.39)

E pai ana matou kia ekaina a matou pihi, kia riro mai ai te Karauna Karati mo tenei pihi ki ia tangata ki ia tangata. (MM2 7:14 1860,p.39)

ekara eagle (adj)

I maku ano hoki tona tinana i te tomairangi o te rangi, tupu ana tona mahunga ano he parirau ekara; rite tonu ano hoki ona maikuku ki nga matimati o nga manu. (Kareti 9 1849,p.38)

ekara eagle (n)

Ka hapainga mai e Ihowa ki a koe he iwi no tawiti, no te pito o te ao, ano he ekara e rere ana. (Pai.15a 1840,p.117)

E kore e kainga, me whakarihariha atu: ko te ekara, ko te iwiwawahi, ko te ahipare. (Maun.14a 1844,p.83)

ekomunikahio excommunication (Lat. excommunicatio) (n)

A ma tona kaha e aporuhio ana ahau i a koe i te herenga katoa o te ekomunikahio me te itereti. (Pom.8 1847,p.306)

ekomunikati excommunicant (Lat. excommunicatio) (n)

Ko nga Heretiki, ko nga Himatiki, ko nga Ekomunikati me nga Apotata. (Pom.8 1847,p.222)

eukaritia Fr. eucharistie (= eucharist) (n)

He aha te Eukaritia?. (Pom.1 1842,p.44)

Ko te Iriiringa, ko te Kowiremahio, ko te Eukaritia, ko te ripenetatanga, ko te Eketema Ukehio, ko te Oretinahio, ko te marenatanga. (Pom.1 1842,p.43)

Hahi Katorika Catholic Church (n)

Ko etahi ture o te Hahi Katorika. (Pom.1 1842,p.22)

Ko te Hahi i huaina nuitia i te ao, ko te Hahi Tapu, Katorika, Apotorika, Romana, ara, i te potonga, ko te Hahi Katorika Romana. (Pom.1 1842,p.35)

Hahi o Katarangi Church of Scotland (n)

He whakapuaki i nga tikanga o te katikihama o te Hahi o Ingarani (Te Rua o nga Wahi). (MM2 1:3 1855,p.25)

Hahi o Katirangi Church of Scotland (n)

He whakapuaki i nga tikanga o te katikihama o te Hahi o Ingarani (Te Rua o nga Wahi). (MM2 1:3 1855,p.53)

haika anchor (n)

Nga papa, nga haika, nga hera, nga aha ranei, o te kaipuke. (KNT 2:12 1843,p.47)

Ko te kaha koa hoki o nga Haika, kaore matou i wehi. (Govt.16 1852,p.4)

Ko te tangata ka whiu i te kararehe mate ki te wai i roto i nga rohe tukunga-haika. (Auck.6 1858,p.15)

haka jug (n)

hakapata sackbut (n)

Hei te taima e rongo ai koutou ki te tangi o te korenete, o te putorino, o te hapa, o te hakapata. (Pai.12 1840,p.11)

Ka rangona e koutou te tangihanga o te...hakapata. (Pai.12 1840,p.12)

hakaputa sackbut (n)

I te wa e rongo ai koutou i te tangi o te tetere o te putorino, o te hapa, o te hakaputa, o te hatere, o te taratimere, o nga mea tangi katoa. (Kareti 12 1856,p.453)

hakarameta sacrament (n)

E hia nga hakarameta i meinga ai e te Karaiti i tana hahi?. (Syd.7 1833,p.74)

Kia tika ai to ratou meatanga i au Hakarameta tapu. (Syd.7 1833,p.27)

Kia tika ai to ratou meatanga i au Hakarameta tapu. (Syd.7 1833,p.27)

Ko te pukapuka inoinga me nga karakia hakarameta. (Syd.7 1833,title page)

Ko te pukapuka inoinga me nga karakia hakarameta. (Syd.7 1833,title page)

Ki ta Paora ko te aha te kainga ana e tatou, ina kai hakarameta?. (Maun.7 1844,p.8)

E rua nga Hakarameta: ko te Iriiri, ko te Hapa tapu. (Maun.12(viii) 1846,p.3)

He mea whakarite mai nana nga Hakarameta. (Maun.12(viii) 1846,p.2)

I pai hoki a te Karaiti ki enei mea hei whakaatu mai i nga pai e riro mai i te tangata i roto i taua Hakarameta. (Maun.12(viii) 1846,p.5)

Kahore ano a Paora kia pa noa ki ena Hakarameta. (Maun.12(viii) 1846,p.6)

Me a tatou meatanga ano hoki i nga Hakarameta. (Maun.12(viii) 1846,p.1)

No te reo Ratini ano te take o tenei kupu o te Hakarameta. (Wes.2 1847,p.9)

Ehia nga Hakarameta?. (Kareti 2 1850,p.21)

Hei aha te Hakarameta o te Hapa a te Ariki?. (Kareti 2 1850,p.24)

Ko te Kupu a te Atua, ko te Inoi, ko nga Hakarameta tapu. (Wilber.1 1850,p.22)

Na wai nga Hakarameta?. (Kareti 2 1850,p.21)

Me e o tatou huihui mo te hakarameta, ka karangatia e te Minita, kei Whanganui te hui, hui katoa mai nga tangata o Otaki tae noa ki Porirua. (MM2 7:14 1860,p.60)

hakarameta sacramental (adj)

E noho ana ia ki te ritenga o nga tinana kua whakakororiatia, ki te ritenga Hakarameta. (Pom.6 1879,p.311)

hakarameta to receive the Sacrament (vi)

E noho ana Ngapuhi, e hui ana ki te Hakarameta. (MM2 3a:6 1863,p.18)

hakarameta to sanctify (vi)

Kaua e kotahitia tenei runanga, me kura tonu me hakarameta tonu. (MM2 7:14 1860,p.59)

hakarametaria sacramental (n)

He aha nga Hakarametaria? Ko etahi atu ritenga tapu o te Hahi Katorika, he mea hanga hei whakawehi atu i a Hatana, hei muru i nga hara iti, hei whakanui i te keratia o te Atua i roto i a tatou. (Pom.5 1893,p.146)

Haka reihi Hack Race (n)

Haka Reihi:- Kotahi maero e oma ai nga hoiho, e toru nga taiepa e peke ai nga hoiho. (Wan.1 2:31 1875,p.411)

Hakarene Hagarenes (n)

Ko o Moapa, me o nga Hakarene. (Pai.9 1840,p.69)

Hamupaka Humpback (n)

Kua puta ta matou kupu i era Karere mo tetahi tu witi e ngakia nuitia ana e nga tangata Maori o Turanga, o hea, ko tona ingoa, he 'Hamupaka'. (MM2 6:5 1859,p.2)

hararonika sardonyx (n)

Ko te tuarima he hararonika; ko te tuaono he harariu; ko te tuawitu he karihorita. (Pai.3 1837,p.355)

harika salix (adj)

I wakatarea e matou o matou hapa i runga i nga rakau harika i waenganui o taua wahi. (Pai.9 1840,p.115)

Harukai Sadducees (n)

hawekaehe half caste (adj)

Ka tupu te whakaaro i konei kia whakaturia he kura mahi mona, mo nga tamariki hawekaehe. (MM2 2a:15 1862,p.6)

hawhe kaihe half caste (adj)

Kua whakapumautia e nga tangata nona te whenua ki nga tamariki hawhe kaihe o Hone raua ko Peti Nikora. (MM2 7:4 1860,p.7)

No te hokinga mai o aua tamariki hawhe kaihe ki to ratou motu, na, ka kitea e ratou nga kino a o ratou matua Pakeha. (Hoki 3:24 1863,p.2)

hawhe kaihe half caste (n)

Ko te kupu 'Tangata Maori' e taupoki ki runga ki nga hawhe kaihe. (MM2 2:10 1856, p.7)

Ko te taha ki nga hawhe-kaihe, ta te mea he takawaenga ia no nga Maori no nga Pakeha. (MM2 7:17 1860,p.11)

Tenei ano toku kupu mo nga hawhekaihe. (MM2 7:15 1860,p.33)

He tini hoki nga pooti i hoe atu ai, he Maori he Hawhe-Kaihe te kai hoe. (MM2 2a:2 1862,p.3)

I haere mai a tumutumu he tangata maori ki te tiki hamene, mo hori-keti he hawhe-kaihe. (Hoki 6:15 1862,p.1)

Ka whakatika ake hoki nga hawhekaihe o tenei taha. (MM2 3a:5 1863,p.14)

Na, ko taua iwi ko te wiwi ka moe ki o ratou wahine taurekareka, puta ana he Hawhekaihe. (Hoki 3:24 1863,p.2)

hawhe karaone half crown (n)

Ka haere ahau ka tono ki te Maori ka homai tana hikipene, tana hereni, tana hawhe karaone. (MM2 7:15 1860,p.25)

E rima miriona mea, penei te ahua me te moni hawhe karaone te ahua. (Wan.1 3:32 1876,p.341)

hekana second (n)

E rua meneti me nga hekana e wha tekau ma ono, i haere ai taua Reihi. (Wan.1 2:22 1875,p.250)

Hikaiona Higgaion (n)

Kua mahangatia te tangata hara ki nga mahi ano a ona ringaringa ake. Hikaiona. Hera. (Pai.9 1840,p.6)

hikamaina sycamine (adj)

Penei ka mea atu koutou ki tenei rakau hikamaina, Kia hutia koe. (Pai.2 1835,p.47)

hikamora sycamore (adj)

A oma ana ia ki mua, kake ana ki te tahi rakau hikamora, kia kite ai ia i a ia. (Pai.2 1835,p.51)

hinakoka synagogue (n)

A kopiko haere ana a Hehu ki Karirea katoa, whakaako ana i o ratou hinakoka, a kauwhau ana i te wangeriona o te rangatiratanga. (Pom.8 1847,p.15)

hiraka silk (adj)

4 Nga hakete hiraka. (KNT 3:6 1844,p.28)

hiraka silk (n)

He ma taua kara, he hiraka. (Wilber.3 1845,p.2)

Te ti, te huka, te hiraka, me nga taonga ke atu. (MM2 2:11 1856,p.15)

hirika silk (n)

Te taonga o te koura, o te hiriwa, o te kowatu utu nui, o te peara, o te rinena pai, o te papura, o te hirika, o te kahu wero, me te rakau tuina katoa. (Pai.3 1837,p.351)

hoa whakaako kura school-teaching assistant (n)

Kihai i taro kua riro te tahi o matou hei hoa whakaako kura mo te kai whakaako kura o te pa. (Kareti 7 1852,p.18)

hoiho to kata draught horse(cart horse) (n)

Hoiho to Kata...80 0 0 mo te kuri 1. (MM2 1:4 1855, p.16)

hoiho too kaata draught horse(cart horse) (n)

He Hoiho too kaata. (Wan.1 2:27 1875,p.341)

horokauta holocaust (n)

A ka mea atu a Mohi, Me homai ano e koe ki a matou nga patunga tapu, me nga horokauta, hei mahinga ma matou ki a Ihowa, ki to matou Atua. (Pai.14 1840,p.27)

Me kawe mai ano hoki ki reira a koutou horokauta, me a koutou patunga tapu. (Pai.14a 1840,p.86)

huka sugar (n)

E hoko ana ki te huka, ki te ti, te paraoa, te tupeka. (KNT 2:4 1843,p.14)

Kahore hoki he huka, he ti, he kai ngawari. (Whiteley 1847,p.42)

Mauria mai te huka. (Kareti 4 1847,p.21)

Me tauhiuhi ki te honi, ki te huka ranei i kohuatia ki te wai kia kuteretere. (Cotton 1849,p.21)

4 tana paraoa tuatahi, 2 tana huka. (MM2 5:9 1858, p.5)

Kia puritia te paraikete, te hate, te tarautete, te koti, te huka, te tupeka, otira nga mea katoa. (MM2 7:18 1860, p.15)

Heoi ano te mahi a nga Pakeha he tuku i te kai ma te Maori, i te rohi, i te ti, i te huka, i te paraoa. (Misc.8 1871)

Te kai hoko o nga Ti me nga Huka. (Wan.1 2:13 1875,p.110)

hûka hook (n)

Haehaea ana o ratou tinana ki nga hûka rino, he mea mura tonu. (Pom.9 1894,p.120)

huka kene sugar cane (adj)

Ka whakanuia e te wiwi ana pamu kawhi, me ana pamu huka kene. (Hoki 3:24 1863,p.2)

huka kene sugar cane (n)

Ko te kai, he tarutaru, he raihi, he huka kene, me era atu mea pera. (MM2 2a:15 1862,p.26)

huka-keni sugar cane (n)

Ko te kawhi, ko te huka-keni, ko nga rakau katene. (MM2 1:2 1855,p.22)

Erangi kei nga wahi maroke, ko te kawhi, ko te huka-keni, ko nga rakau katene, ko te kokonata, ko te araruta. (Kareti 10 1856,p.6)

huka pia sugar beer (n)

Hei te hanganga o te rewena ka riringi mai ai kia kotahi panikena o taua huka pia ki roto ki te rewena kia hohoro ai te pupuhi ake o te rewena. (Martin 4 1869,p.22)

humeka shoemaker (n)

Kia whiwhi hoki matou ki tetahi parakimeta, hei whakaora i te pakarutanga o a matou kaata me nga parau, ki tetahi humeka hei kai mahi mo a matou hu. (MM2 7:19 1860,p.15)

huri-whakauru jury (n)

He Pakeha anake te Huri na ratou i whakawa taua whakawa. (MM2 7:15 1860,p.30)

ikaranahio incarnation (n)

Ko te huihuinga tenei o te Atuatanga ki te tangatatanga i te hunga o te Tamaiti o te Atua e huaina ana ko te mihiteria o te Ikaranahio. (Pom.8 1847,p.iii)

Te Ikaranahio o te tamaiti o te Atua. (Pom.8 1847,p.9a)

Ikaranahio. Whakatangatatanga o Hehu Karaiti. (Pom.5 1893,p.210)

Ikonakati Iconoclasts (n)

Ko Reo Ihoriana te kingi o Konotatinopore te rangatira o nga Ikonakati. (Pom.6 1879,p.446)

Ikonokati Iconoclasts (n)

Ka huihuia a nga Pihopa katoa ki Nihee ki te whakarite whakawa i nga Ikonokati. (Pom.6 1879,p.446)

ioka yoke (n)

E ngawari ana hoki taku ioka, a ko taku wahanga e mama ana. (Pai.3 1837,p.17)

Kua mau nei te ioka ki nga kaki o nga tangata Maori o Niu Tirani. (MM2 5:11 1858,p.6)

iokatia to be yoked (vi)

Kia tikina e ratou te tahi kuao kau mau, ki te wahine, ki te mea whero, ki te mea kahore ona koha, one he, kahore ano hoki i iokatia. (Maun.14b 1844, p.195)

Ipekakuana waina Ipecacuanha (wine) (n)

Engari me hoatu etahi pata o te Ipekakuana waina i te po, hei patu i te ka o te kiri. (Martin 4 1869,p.6)

kaana corn (n)

Kua pau ki te ahi me nga kaana, me nga rakau waina, me nga rakau oriwa hoki. (Pom.3 1860, p.74)

kaanga corn (n)

Kua wakakapia nga raorao ki te kaanga. (Pai.18 1840,p.6)

I mua ka wakato te tangata maori i te riwai, i te kai, i te kaanga. (KNT 1:7 1842,p.29)

Otira kia ngakia to koutou whenua kia hoko ai i nga riwai, i nga kaanga, i nga aha, i nga aha noa, e tupu nei i te whenua. (KNT 1:6 1842,p.24)

E kohua ana au i te kaanga. (Kareti 4 1847,p.17)

E kotamutamu ana te poaka i te kaanga. (Kareti 4 1847, p.15)

Ko nga kaanga kei roto i te kete. (Kareti 4 1847,p.30)

Ka haere mai te hoiho ki te kai i te pu witi, riwai ranei, kaanga ranei, paukena ranei. (MM2 4:8 1857,p.4)

Ko te tangata i whai miraka, he miraka taua, a ko te tangata i whai kaanga, he kaanga ana. (MM2 3:3 1857, p.11)

Kahore he atawhai ki tona iwi e ruha kau nei i te mahinga witi, taewa, kaanga, me te tini noa atu o nga mahi. (MM2 Misc.1858,p.9)

He riwai, he kaanga, nga kai katoa. (MM2 6:7 1859, p.4)

Ko te utu o te puhera kaanga, e toru hereni. (MM2 7:18 1860,p.49)

Ko te kai i nga kai pirau, i te kaanga - wai ranei, i te kotero ranei, i te aha ranei. (Govt.1 1861,p.3)

Me te heihei e hopuhopu ana i te kaanga, ka whiwhi etahi, kahore etahi i whiwhi. (Wan.1 1:3 1874,p.9)

kaari garden (adj)

100 puhera ooti, 10 puhera hua Kaari, 10 tana riwai. (MM2 5:12 1858,p.8)

kaari garden (n)

Na te Atua ano tenei kaari, a pai tou mana kia haere mai ki ro kaari kato ai i te puawai e pai nei ia. (Col.4 1847,p.5)

Ka piri raua ki roto ki nga rakau o te kaari. (Kareti 6 1852,p.6)

Na, i whakanohoia raua ki te kaari, ki Erena. (Kareti 6 1852,p.5)

Kia pai to whakatuputupu i nga tarutaru i roto i to kaari kia pai, me au e whakatupu ana i taku kaari. (MM2 7:15 1860,p.14)

Waihotia e koe e haere pai ana te kahui hipi nei, me te kaari i whakatupuria e koe, waiho e koe e tupu pai ana. (MM2 2a:5 1862,p.6)

Pupuhi mai ki taku kaari, kia puta atu ai nga kinaki kakara. (Wan.1 1:3 1874,p.8)

kaata cart (adj)

Hanga he ara kaata ki nga awa katoa, ki Waihou, ki Waikato, ki Te Awa-a-te-Atua. (MM2 4:1 1857,p.5)

Kua riro mai nga kohatu me nga rino mo te Mira, i runga i nga kaata wira i hanga nei na te Maori. (MM2 4:6 1857, p.4)

Kia mohio ai nga tangata Maori, tenei te Hea Hoiho, te Paraire, te Hanehe Kaata, Hanehe Parau hoki. (MM2 2a:14 1862,p.20)

kaata cart (n)

E ono nga kaata whai taupoki, ko tahi tekau ma rua nga kau. (Maun.14b 1844,p.158)

Kawea atu etahi kaata ma koutou i e whenua o Ihipa mo a koutou tamariki. (CMS 2 1845,p.109)

Me te whai ano nga kau e to ana i te kaata. (CM1 1847, p.38)

Titiro ki ona kaipuke tima - ki ona kaata tima. (Whiteley 1847,p.30)

Whakanohoia ana ki runga ki te kaata. (CM1 1847,p.38)

No te kitenga i nga kaata a Hohepa hei tiki mai i a ia, katahi ka whakaae he tika. (Kareti 6 1852,p.29)

Ko te pikaunga tino taumaha kua mama i te kaata. (MM2 3:4 1857,p.5)

Muri iho ka tangohia e ratou te kaata. (MM2 7:17 1860, p.16)

Ka utaina mai ki te kaata, ka kawea mai ki tona kainga ki Moutoti. (MM2 2a:12 1862,p.9)

Ko te wehi tenei kei haere te kaata ke, te kaata wehi. (MM2 2a:5 1862,p.14)

I te whakapai hoki e tetahi rori hei haerenga mo nga kaata, kei pakaru i nga haere ki Nepia. (Wan.1 1:5 1874,p.18)

kaatatia to cart (vt)

Kahore e kaatatia te utanga o nga taonga ki tenei whare, ki tenei whare. Erangi he poti nga kaata. (Kareti 10 1856,p.17)

kaata tima steam cart (n)

I te whakapai hoki e tetahi rori hei haerenga mo nga kaata, kei pakaru i nga haere ki Nepia. (MM2 1:4 1855,p.14)

Ehara i te tima kaipuke nei. Engari he kaata tima, ko nga haerenga o ona wira kei runga i nga rino. (Kareti 10 1856,p.16)

Kahati Gazathites (n)

Ko nga Kahati, ko nga Aharori, ko nga Ehekaroni. (Maun.16 1845,p.13.3)

kahia cassia (n)

E kakara ana ou kakahu katoa i te maira, i te aroa, i te kahia. (Pai.9 1840,p.36)

Te kahia hoki, kia rima rau hekere, ki nga hekere o te wahi tapu, me te hinu oriwa, kia ko tahi hini. (Maun.14 1844,p.28)

Nga whakakakara reka te Parakihe, te Maira, te Pami, te Hinamona, te Kahia. (Kareti 9 1849,p.5)

kahimia kerseymere (n)

61 (iari) kahimia...0 9 0. (MM2 5:6 1858,p.5)

kahiti gazette (n)

E pakarutia ana e Ngatiapa te Kahiti o Tamakapua. (Wan.1 2:27 1875,p.336)

A e mea ana taua Kahiti, i tukua mai, a i mahia i Poneke taua pukapuka i te 22 o Akuhata 1876. (Wan.1 3:34 1876,p.356)

kahitita chaste (adj)

Tahuna ki te kapura o te Wairua tapu taku hope me taku ngakau kia mahi pononga ahau ki a koe i te tinana kahitita. (Pom.8 1847,p.502)

E te Matua kahitita rawa, E te Matua takakau tonu, E te Matua hara kore. (Pom.7 1889,p.123)

kahitita chastity (n)

E Hehu, e te kaiaroha o te kahitita. (Pom.8 1847,p.xxiv)

He kahitita ano mo te hunga takakau, mo nga pouaru; he kahitita ano mo te hunga marena. (Pom.8 1847,p.246)

Hei whakahonore i te Whakaahuatanga Harakoretanga o Hata Maria, kia tukua mai ai e te Atua te kahitita o te tinana me te wairua. (Pom.7 1889,p.8)

Kahitita. Ngakau takakau ahakoa i te Marenatanga. (Pom. 5 1893,p.211)

kahitita to be chaste (vi)

Ko koe i pai, i kahitita, i ma, i noho hara kore tonu. (Pom.8 1847,p.466)

kaho cask (n)

Kahore oku keke he koko paraoa ano i te kaho, me te hinu nohinohi i te pounamu. (Mang.1 1840, p.72)

I hokona ai e ia te tahi kaho tote. (KNT 1:9 1842,p.36)

E tatangi ana nga pata i roto i te kaho. (Will.1844, p.133)

Ka tuturu iho te wai o te kaho. (Will.1844,p.155)

Me aha nga kaho ka ki ai?. (Will.1844,p.185)

Purena ana te wai o te kaho. (Will.1844,p.110)

63 Karono...1 Kaho nui. (Purewa 1 1847,p.8)

Ko nga poaka i tahuna ki roto ki te kaho. (MM2 5:9 1858, p.5)

E rua enei Kaho, Waipiro, e takoto nei i Ngaruawahia, ko te pakeha, nana aua waipiro. (Hoki 12:8 1862,p.1)

kahu hoiho horse-cover/horse-blanket (n)

He Paraire, He Matinikera, He Koropa, He Wepu, He Pa, He Kahu Hoiho. (Wan.1 3:37 1876,p.388)

kai ako kura schoolteacher (n)

Me noho pai taua tu tangata te kai ako Kura, kaua a ia e mahi i nga korero tikanga mo te iwi. (Wan.1 2:13 1875,p.116)

kai hanga hu shoemaker (n)

Kahore he kai hanga Hu, ko te korero ki au e mea ana. (Wan.1 2:14 1875,p.129)

kai hanga kooti coach-builder (n)

Na G. Pakina, Kai hanga Kooti, me te mahi Terei, kai rongoa Hoiho, me te mahi i nga rino katoa e mahi ai te Parakimete. (Wan.1 2:13 1875,p.111)

kai hanga mira millwright (n)

Tenei nga kai hanga rino, nga kai hanga Mira kei runga ake o Waipapa Akarana. (MM2 4:14 1857,endpaper)

kai hanga puutu bootmaker (n)

T.Wiremu, kai hanga puutu, me nga hu. (Wan.1 2:13 1875,p.110)

kai hanga puutu foot/feet (n)

kai hanga rihi lease (n)

Ko te tuhi tuhi tapepa i nga Rihi me te Mokete, me te hoko he ta ratou e mohio ai. (Wan.1 3:38 1876,p.391)

kai hanga rihi potter (n)

A ka runanga ratou ka hokoa ki aua mea te mara o te kai hanga rihi, hei tanumanga mo nga manuwiri. (Syd.4 1833, p.52)

E hara oti i te kai hanga rihi te wakaro mo te paru. (Syd.4 1833,p.144)

kai hanga tera saddler (n)

Patariki Kohikorewe, Kai hanga Tera, me nga hanga katoa mo nga Kiiki, me nga Kaata. (Wan.1 2:13 1875,p.111)

kai hanga wati watchmaker (n)

Hone Ropitini, Kai hanga wati, me nga hei koura. (Wan.1 2:13 1875,p.118)

kai hari mera postman (n)

Ma te kai-hari Mera e tiki nga Mera ki te Whare Mera ki Akarana, i te 2 o nga haora i te muri-awatea, i nga Mane katoa o ia wiki o ia wiki. (MM2 4:14 1857,p.3)

Te tikanga o te Mera ko te takai pukapuka i tukua ki te Whare-Mera, kawea ana e te Kai hari Mera ki te wahi i tuhia ai a waho mo reira aua pukapuka. (Auck.6 1858, p.55)

kaihe ass (adj)

Heoi ano ana patu he kauae kaihe. (CM1 1847,p.24)

Kotahi mano o ana hoa riri i maru i a ia ki te kauae kaihe. (Kareti 3 1849,p.14)

He kikokiko kaihe nei o ratou kikokiko. (Kareti 12 1856,p.381)

kaihe ass (n)

Ko reira korua kite ai i te kaihe e here ana me tana kuao ano. (Pai.3 1837, p.31)

Kei nga kaihe puihi tona nohoanga. (Pai.12 1840,p.20)

E rapu ana i nga kaihe o tona papa. (CM1 1847,p.29)

Kaua koe e hiahia...ki tana kau ranei, ki tana kaihe ranei, ki te tahi mea ranei a tou hoa. (Kareti 3 1849,p.7)

Ko ana okiha, ko ana kaihe, ko ana hipi, ko ana aha, ko ana aha. (Kareti 6 1852,p.19)

Ka whakanohoia ia ki te kaihe, ka arahina atu ki te pa. (Martin 3 1863,p.14)

kai heu barber (n)

Tikina he maripi koi mau, tikina te tahi heu a te kai heu, ka whakahaere ai ki runga ki to mahunga, ki to pahau ano hoki. (Kareti 12 1856,p.338)

kai hoatu ture law-giver (n)

Ko Eparaima ano hoki te kahanga a toku matenga; ko Hura taku kai ho atu ture. (Pai.9 1840,p.47)

Ko te kai ho atu ture ki nga tangata o Iharaira. (Mang.7 1840,p.6)

Ko te kai hoatu ture ki nga tamariki a Iharaira. (Kareti 3 1849,p.14)

kai hohoko moni money changer (n)

A ringihia ana te moni o nga kai hohoko moni, a hurihia ana nga tepara. (Pai.3 1837,p.123)

kai hoko akihana auctioneer (n)

He Panuianga na Wiremu Ropitini, Kai Hoko Akihana, mo nga kau, hoiho, me nga whenua noho o nga hipi. (Wan.1 2:31 1875,p.410)

kai hoko kau cow-seller (n)

M.R.Mira, he Kai hoko kau, me nga Paamu. (Wan.1 2:13 1875,p.118)

kai hoko okiha oxen seller (n)

A kitea ana e ia i roto i te temepara nga kai hoko okiha, hipi, kukupa. (Syd.2 1830,p.33)

kai hoko papura purple seller (n)

He kai hoko papura no te pa o Taiataira, he wahine karakia ki te Atua. (Pai.3 1837,p.182)

kai hoko paraoa flour merchant (n)

Kaore e rite ki nga utu e karangatia ana e nga kai huri, e nga kai hoko paraoa. (MM2 4:15 1857,p.6)

kai hoko paura gunpowder merchant (n)

Na Pairangi, Kai hoko paura. (Wan.1 2:13 1875,p.111)

kai hoko pukapuka bookseller/stationer (n)

J.F.Leighton, Kai hoko pukapuka, Akarana. (Auck.5 1860)

Ko Karati ma, Kai hoko pukapuka, Hehitinga Tiriti, Nepia. (Wan.1 2:13 1875,p.120)

kai hoko tupeka tobacconist (n)

A. Aperahama Kai Hoko Tupeka, Hehitinga Tiriti, Nepia. (Wan.1 2:27 1875,p.344)

kai hoko whai-pukapuka license seller (n)

Haere noa atu te tangata ki nga kai hoko whai-pukapuka o te Kawanatanga hoko ai i te paura, i te hota, i nga tingara, hei mea pupuhi manu mana. (MM2 4:5 1857, p.2)

kai huri mira miller (n)

Herea ana ia ki nga mekameka parahi; a hei kai huri mira ia i roto i te whare herehere. (Pom.6 1879,p.384)

kai huri paraoa miller (n)

Ko nga kai hoko me nga kai huri Paraoa o Akarana. (MM2 2:3 1856,p.14)

kai inu waina wine-drinker (n)

E aue, e nga kai inu waina katoa, ki te waina hou kua whakakorea nei ma o koutou mangai. (Kareti 12 1856,p.498)

Kaika Gaikas (n)

Hei te hokinga mai a te Piriniha ki Kepataone, ka rere tahi mai i a ia te tino Rangatira o nga Kaika, ratou ko ona kai korero i runga i te manuao. (MM2 8:23 1861,p.10)

kai kawe moni depositor? (n)

Marotanga ki nga kai kawe moni mai. (Bud.1 1847,p.15)

Ritenga mo nga kai kawe moni mai. (Bud.1 1847,p.13)

kai kawenata testator (n)

I te mea hoki ka wai kawenata, e korerotia hoki te mate o te kai kawenata. (Pai.3 1837,p.304)

kai keri koura gold miner (n)

Kua nui te tutu i roto i nga kai keri koura o Mereponi. (MM2 1:1 1855,p.15)

kai komiti kaainga (local committee chairman?) (n)

Ekore e tika ki tetahi kaainga kua hokoa ki te Pakeha i mua te kaainga kua wakaaetia e te Kai Komiti kaainga. (KNT 3:4 1844,p.19)

kai korero nupepa newspaper reader (n)

Ekore ta matou mahi e oti tika, me kaua e kokiri atu ki nga kai-korero nupepa ta matou kupu whakatupato, kei waiho nga kai mahi o te he ki tenei taone hei tauira mo ratou. (MM2 1:1 1855,p.4)

kai mahi hiriwa silversmith (n)

A ko te tahi tangata ki Rimitiru, he kai mahi hiriwa, nana i hanga nga temepara hiriwa o Raiana. (Syd.4 1833,p.120)

kai mahi huka sugar planter/worker (n)

He tangata whai rawa he mahinga Huka tana, he kai mahi Huka no tenei whenua. (Govt.16 1852,p.19)

kai mahi karaihe glass (n)

He aha nga ahua i wakakitea mai he mea ki te karaihe?. (Wilber.3 1845,p.36)

Katahi ka tirohia e au ki te karaihe nga tamariki ra. (Wilber.3 1845,p.23)

Katahi taku kai arahi ka mea mai ki au, kia titiro au ki te karaihe. (Wilber.3 1845,p.29)

Na, ka titiro ana au, i te karaihe, a ka wakakitea mai he mea hou kihai wakakitea i mua. (Wilber.3 1845,p.31)

Ka kotiti atu ki te wahi i marinotokitoki, ma tonu, me te karaihe. (Wilber.1 1850,p.16)

kai mahi karaihe glazier (n)

He kai Peita whare, he kai mahi Karaihe ki nga Wini. (Wan.1 2:13 1875,p.121)

kai mahi merekara miracle worker (n)

He kai mahi merekara oti katoa?. (Syd.4 1833,p.164)

kai mahi mira millwright (n)

E whakaaro ana hoki nga kai mahi mira i Akarana, he mea noa, e kore ano e roa ka hoki. (MM2 4:5 1857,p.7)

kai mahi nuipepa editor (n)

E koro, e te kai-mahi Nuipepa, Tu mai i kona kia mihi atu au. (KNT 4:10 1845,p.39)

kai mahi paamu farmer (n)

E kiia ana, he nui te witi e puritia ana e nga kai mahi paamu. (MM2 4:5 1857,p.7)

kai mahi parahi coppersmith (n)

Ka pera ahau me te parahi tangi, me te himipora tangi. (Pai.3 1837,p.292)

kai mahi poohi postal worker (n)

He mea tuku rawa e nga kai mahi Poohi ki te Wairoa rawa atu ano. (Wan.1 2:22 1875,p.256)

kai mahi rori road worker (n)

Ekore e meinga nga moni e utua ana ki nga kai mahi rori mo te mera, hei take tango i nga whenua a nga tangata Maori. (MM2 7:6 1860,p.6)

kai mahi rori rood (n)

kai mahi ture law-abider? (n)

Koia ko taua tino kai-whakawa, kia tu kia korero i te aroaro o nga kai-mahi Ture, kia kiia, e, he hunga kurupopo nga tangata o tetahi Porowini. (Wan.1 2:19 1875,p.205)

kaimahi waina husbandman (wine worker) (n)

A karapotia ana i te taiepa, ka keria te pehi ki reira, kua hanga hoki te tauere, a tukua whakarite ana ki nga kaimahi waina, a ka haere ia ki tawhiti. (Pom.8 1847,p.118)

kai mahi witi wheat grower (n)

Ko te tuatahi, hei te purapura hou anake he purapura ma te kai mahi witi kia pai haere ai te witi. (MM2 6:5 1859, p.2)

kai maka whika accountant (n)

Ko te ingoa o te Kai-tiaki, me te ingoa o te Kai-maka-whika me tuhi iho ki roto ki aua pukapuka homai. (Bud.1 1847,p.14)

Ko te Kai-maka-whika o Akarana me haere ki nga huihuinga katoa o nga Kai-tiaki. (Bud.1 1847,p.13)

kai makete auctioneer (n)

Wiremu Makarini, Kai Makete. (Wan.1 2:13 1875,p.110)

kai mau hiriwa silver bearer (n)

Kua hatepea atu nga kai mau hiriwa katoa. (Kareti 12 1856,p.543)

kai mokete mortgagee? (n)

Kua whakawehia e te Kai-mokete raua ko hoko. (Wan.1 1:4 1874,p.15)

A kotahi o ratou i nama moni atu kia Tatana, a he kai Mokete aia na Tatana. (Wan.1 2:31 1875,p.404)

kai nama borrower (n)

Ekore pea e hohoro te utu atu i aua moni, e penei pea ta ratou mahi me ta nga kai nama i mua atu i a ratou. (MM2 2a:12 1862, p.4)

kai ngaki huka sugar planter (n)

He tangata whai rawa he mahinga Huka tana, he kai mahi Huka no tenei whenua. (Govt.16 1852,p.19)

kai ngaki kari gardener (n)

Hua noa ia, ko te kai ngaki kari, ka mea atu ki a ia, E koro, ki te mea kua mauria atu ia e koe. (Syd.4 1833,p.89)

kai ngaki paamu farmer (n)

Katahi pea te tau e tino manakohia ai nga kai e mahia nei e o tatou kai ngaki paamu. (MM2 4:9 1857,p.14)

kai ngaki pamu farmer (n)

He mea tika kia akona, te tokomaha o nga kai ngaki pamu. (MM2 2:4 1856,p.13)

kai ngaki whiti wheat farmer (n)

Ahakoa ehara i te korero whakahari i nga kai ngaki whiti o Nui Tireni, - he korero whakahihiri i a ratou i tenei marama kia ngahau ki te whakato i nga kai e matea nuitia ana. (MM2 4:1 1857,p.7)

kai ngaki witi wheat farmer (n)

Me he mea e uekaha ana te kai ngaki witi i roto i enei utu e kiia ake nei, ka nui ano te rawa ki nga kai ngaki mo Nui Tireni. (MM2 3:2 1857,p.22)

kainga tiaki hipi sheep station (n)

Ka mutu taku noho i konei i taku kainga tiaki hipi nei. (MM2 3a:8 1863,p.5)

kai noho taone citizen (n)

Ka whiriwhiria nga tangata mo te runanga, i runga i te mahi mahaki, hei ahuareka pea mei kitea e nga kai noho taone o Akarana. (MM2 2a: 6 1862,p.6)

kai oati teka perjurer (n)

Ka tae tata atu ano a hau ki a koutou ki te wakawa: a hei kai wakapono hohoro a hau ki nga tangata makutu, ki nga tangata puremu, ki nga kai oati teka. (Pai.9b 1840, p.127b)

kai paipa to smoke (a pipe) (vi)

Ka tahi taku mea 'wakama ko te wahine kia kai paipa. (Will.1844,p.190)

Ka noho au ki te titiro pukapuka, ko aku hoa maori i haere ki te kai paipa. (KNT 4:10 1845,p.40)

kai parau ploughman (n)

Kia parau ai te kai parau me te wakaaro utu ano. (Pai.3 1837, p.229)

A kitea ana i reira te tohunga o te kai parau, me te pai o tana mahi. (MM2 4:2 1857,p.3)

kai patu kau butcher (n)

Ko te whare iti i te taha na Te Hakariki kai patu kau. (MM2 1:3 1855,p.35)

kai patu taramu drummer (n)

Kei mua, ko nga kai patu taramu, me nga kai whakatangi tetere. (MM2 5:11 1858,p.3)

kai peita whare house painter (n)

He kai Peita whare, he kai mahi Karaihe ki nga Wini. (Wan.1 2:13 1875,p.121)

kai perehi printer (n)

He mea atu tena ki a koe kia tukua atu e koe a matou kupu kia taia mai ki te perehi. (MM2 4:10 1857, p.10)

Ki te kaiperehi o te Hokioi; e hoa nui atu toku whakapai ki te taenga mai o nga nupepa ki a au. (Hoki 12:8 1862,p.3)

kai pooti voter (n)

Panuitanga ki nga Kai Pooti Maori o te Takiwa ki te Hauauru. (Wan.1 2:31 1875,p.398)

kaipuke kara flagship (n)

I taua whakapahuretanga i te kaipuke kara, he maha nga poti i muri i a ia. (MM2 6:3 1859,p.2)

kaipuke manuwao warship (n)

No naia tata ake nei ka tu te kaipuke manuwao, a 'Naiha' ki Poti kupa. (MM2 7:1-2 1860,p.1)

kaipuke patu weera whale ship (n)

Ka whakaarahia ki Puke-paraki ki te aroaro o nga tangata Maori e ono rau, me nga heramana o nga kaipuke patu weera me nga pakeha ano hoki o reira. (MM2 5:5 1858, p.1)

kaipuke tima steamship (n)

Kua tukua mai e te Kawana tana kaipuke tima ki te tiki i au. (KNT 4:5 1845,p.20)

kaipuke tunga kara flagship (n)

Ka puhia te purepo o te Wiremu Watihana, o te kaipuke tunga kara. (MM2 5:2 1858,p.1)

kaipuke weera whale ship (n)

Ko etahi o enei, he kai he aha, mo nga tini kaipuke weera o te Merikana kua tu nei ki Kororareka ki Mangonui. (MM2 5:7 1858,p.7)

kai reti rentor (n)

Kua araia te Reti ki nga Pakeha maori me te hoko kua waiho ma te Kawanatanga anake e hoko, e Reti nga takiwa maori. (Martin 2 1872,p.4)

kai riihi lessor(?) (n)

A kihai i roa nga ra o te Mokete i oti ai, ka haere aua Pakeha ki aua kai hoko taonga me te Waipiro, a utua ana e ratou aua mea, ka riro i ana kai Riihi te Mokete o te whenua. (Wan.1 2:27 1875,p.337)

kai riihi whenua lessee(?) (n)

A he mea tuku noa e aua kai Riihi he moni ma aua hoko taonga me te Waipiro hei utu mo te Mokete kia homai ai ki aua kai Riihi whenua. (Wan.1 2:27 1875,p.337)

kai riringi waina butler (n)

A karapotia ana i te taiepa, ka keria te pehi ki reira, kua hanga hoki te tauere, a tukua whakarite ana ki nga kaimahi waina, a ka haere ia ki tawhiti. (CMS 2 1845,p.93)

kai rongoa hoiho horse doctor/ veterinarian (n)

Na G.Pakina, Kai hanga Kooti, me te mahi Terei, kai rongoa Hoiho, me te mahi i nga rino katoa e mahi ai te Parakimete. (Wan.1 2:13 1875,p.111)

kai rukauta lookout (n)

Ka noho ko ia ki uta ko au ki runga ki te kaipuke hei kai rukauta. (Govt.16 1852,p.10)

kai ruri surveyor (n)

Ko nga kaainga i hokoa nei ma te tangata nana i utu e utu te kai ruri, (me ruri hoki aua kaainga). (KNT 3:4 1844,p.19)

Heoi, e mea ana matou mau te whakaaro ki te Kai-ruri kia haere mai. (MM2 4:11 1857,p.10)

Ki te rite mai i a koe taku hiahia, me nga kai ruri, me te marama e ruritia ai; hei reira au me aku whanaunga haere atu ai. (MM2 4:15 1857,p.5)

Ko te he kei nga kai-ruri kei nga kai-hoko hoki. (MM2 7:17 1860,p.16)

Tonoa ana te kai ruri, kapea ana e ia taua rohe, tango ke atu ana. (MM2 7:15 1860,p.28)

Hei reira ka whakahau ai kia ruritia e te tino kai-ruri, kia pai ai te wehewehenga mo te wa e maketetia ai. (Martin 2 1872,p.5)

Ki te mea ka kitea e ia kahore he raruraru o taua whenua, hei reira tuku ai e ia he kai-ruri hei ruri i nga rohe. (Martin 2 1872,p.2)

kai ruri wenua surveyor (n)

He aha te pai o te haere o te kai ruri wenua ki te Kai Wakawa korero atu ai?. (KNT 2:8 1843,p.32)

kai ruri whenua surveyor (n)

Kua pau ke hoki te whare o te kai-ruri-whenua me ana mea katoa. (KNT 1:5 1842,p.21)

Kia oti ra ano nga Whenua e tohutohungia ana i roto te ruri e tetahi Kairuri-whenua. (Govt.17 1862,p.6)

Ma te Kawana e whakatu he tumuaki kai-ruri-whenua, me etahi atu kai-ruri-whenua, hei ruri i nga whenua e whaka wakia e te Kouti. (Martin 2 1872,p.2)

kai ruuri surveyor (n)

Ko aku moni i utua ai ki te kai Ruuri o tenei kaupapa whenua, koia tenei e piri iho nei i raro iho nei. (Wan.1 2:20 1875,p.222)

kai ruuri whenua surveyor (n)

C. R. Ropitini. Kai Ruuru whenua, me nga Waapu, me nga Rori. (Wan.1 2:14 1875,p.130)

kai ta nuipepa printer (n)

Ka hoatu ki te kai ta Nuipepa mana e ta ki te 'Karere'. (KNT 1:1 1842,p.3)

E hoa e te kaita nuipepa o te Hokioi. (Hoki 6:15 1862,p.1)

kai ta nupepa editor/publisher (n)

Ma nga Kai ta Nupepa e perehi mai te matenga o tenei o matou matua. (MM2 5:3 1858,p.6)

He mahi hoki tena kua whanua kia mahia a koe e te kai ta Nupepa. (Wan.1 3:37 1876,p.388)

kai ta pukapuka editor (n)

E hoa e te kai ta pukapuka o te perehi, tena koe; e hoa, taia iho enei kupu. (MM2 7:3 1860,p.6)

kai tiaki hipi shepherd (n)

Tena ko te pononga, aua te kai tiaki hipi, e hara nei a ia nga hipi, ka kite ia i te wuruhi e haere mai ana, ka wakarere i nga hipi, ka oma. (Syd.4 1833,p.73)

kai tiaki kaari card (n)

Ka karanga atu a Te Pura ki nga tangata kua tu i te kaari kia whakatika mai; na ka whakatika ratou, ka whakatata mai ki te rui ki a Kawana. (MM2 7:1-2 1860,p.6)

kai tiaki kaari gardener (n)

Kei te ora ano tera kai tiaki kaari. He koroheke, kihai i kaha ki te mahi. (Kareti 7 1852,p.16)

kai tiaki kari gardener (n)

Ka mea tona pouaru ki tana taokete kia haere toku papa ki a ia hei kai tiaki kari. (Kareti 7 1852,p.16)

kai tiaki kau cowherd (n)

Engari he kai tiaki kau ahau, he kai kohikohi hikamora. (Kareti 12 1856,p.514)

E nohoia ana ano enei ngahere e te wuruhi ngau tangata,a ka po, ka rangona tona waha e hamama ana ki te kai mana; wehiwehi ana nga tamariki o nga kai tiaki kau. (MM2 6:8 1859,p.2)

kai tiaki moni treasurer (n)

Ko nga toenga, ka ho atu ki te Kai Tiaki moni o te Kuini, hei utu i nga tini mahi. (KNT 3:9 1844,p.43)

Henare Hira, Kai tiaki Moni. (Wan.1 2:31 1875,p.411)

kai tiaki pauna impounder (n)

T. Pari, Kai tiaki Pauna. (Wan.1 2:13 1875,p.119)

kai tiaki pauna pledge (n)

kai tiaki pauna scales/balance (n)

Kua oti koe te pauna ki te pauna, a kua kitea tou koha. (Kareti 12 1856,p.462)

Hanga ana e te rangatira tetahi weti hei pauna i nga kai; he mata pitara te weti, he kopaki kokonata te pauna. (MM2 4:3 1857,p.5)

kai tiaki peke takotoranga moni banker (n)

Penei tonu te mahi a nga kai hoko taonga, nga kai tiaki peke takotoranga moni. (MM2 4:15 1857,p.1)

kai tiaki potapeta Postmaster (n)

A e homai ana nga reta Maori i reira i aua whare Poohi kia kite aua Maori, hua noa aua kai tiaki Potapeta e kore e mahia (?-)karautia aua tangata e tono ra i te reta. (Wan.1 2:21 1875,p.238)

kai tiaki temepara temple-keeper (n)

E nga tangata o Epeha, ko tehea tangata ekore e mohio, ko te pa o nga tangata o Epeha te kai tiaki temepara o te atua nui a Riana?. (Pai.3 1837,p.187)

kai tiaki toa storekeeper (n)

Ki te mea ka hokona etahi o enei mea e nga kai tiaki Toa, penei e hoki iho te utu. (Wan.1 2:13 1875,p.110)

Rorarika Makarei, Kai tiaki toa, Hawheraka. (Wan.1 2:19 1875,p.204)

kai tiaki ture warden (n)

E tika ranei ta koutou riri i te hunga haurangi, ta koutou whakawa ranei i nga mahi penei, ki te matauria mai e te iwi, ko o koutou Kaiwhakawa, kai tiaki ture, karere ranei, e mahi ana ano hoki koutou i nga mahi penei?. (MM2 2a: 15 1862,p.21)

kai titiro hoia military historian (n)

Me nga hoiho, me nga hariata, me nga hoia eke hoiho, me te huihui, me te iwi nui. (MM2 1:3 1855,p.48)

kai titiro mira mill inspector (n)

Tenei ta matou korero mo te Kai titiro Mira, Kia whaka hokia mai ki tana mahi titiro Mira. (MM2 4:10 1857, p.13)

kai titiro nupepa newspaper reader (n)

Kua tae atu ano o matou korero ki nga kai titiro nupepa. (MM2 1:3 1855,p.10)

Kia ata titiro mai ano nga kai titiro Nupepa ki nga mahi a Urupeni i te tau kua hori ake nei, 1875. (Wan.1 3:37 1876,p.388)

kai tono nupepa subscriber (n)

E nga kai tono Nupepa. Ko te utu mo te Wananga i te tau 10s he mea utu ki mua. (Wan.1 1:10 1874,p.61)

kai tuhi nuipepa editor (n)

Na Noho-Marie. Rangatira o te pai. Ki te kai-tuhi Nuipepa. (KNT 4:10 1845,p.40)

kai tuhituhi nuipepa editor (n)

I tuhi tuhia tenei e te kai tuhituhi Nuipepa kia rongo ai te tangata maori. (KNT 1:9 1842,p.35)

kai tuhituhi reta correspondent (n)

He iti no te waahi o te Nupepa, ma nga kai-tuhituhi Reta. (Wan.1 2:14 1875,p.130)

kai tuhituhi reta letter (n)

Te ringa maui, he wahine me nga reta B.R. kei runga, he mea ta. (KNT 3:6 1844,p.32)

Kia akona ki nga Reta, ki te Inoi; ko te panui hoki. (Col.3 1848,p.2)

Kia tu nga Karaihe katoa; otira, mo te wakamaoritanga, mo te Tuhituhi, mo te wika, mo nga Reta, me noho ki raro. (Col.3 1848,p.4)

Me tohe kia ririte ai nga Reta ki o te Tauira, me ka Tuhituhi. (Col.3 1848,p.3)

Ko te rua, mo taua reo ana, engari he reta Kariki. (Martin 3 1863,p.25)

Kowai ranei matou ka mohio ki te titiro reta pakeha. (Wan.1 1:3 1874,p.10)

kai tuhi whika accountant (n)

Kia whai mana hoki ratou ki te whakarite i etahi Kai-tuhi-whika. (Bud.1 1847,p.12)

kai tuku moni creditor (n)

Tera tetahi kai tuku moni, tokorua ia nga tangata i tona moni. (Pai.3 1837,p.87)

kai tupeka smoking (n)

Ko te tamaiti e kai wawe ana, me te honohono hoki o tana kai tupeka, ekore e whakatupu tangata. (MM2 2a:13 1862, p.21)

kai tupeka to smoke tobacco (vi)

Aua e kai tupeka. (Will.1844,p.194)

kai utu reti lessee/tenant (n)

Kaua hoki e hoatu e te kai-utu-reti he moni hei whakaiti mo te utu tuturu o te reti. (Martin 2 1872,p.4)

He korenga no nga utu Reti mo nga tau ka toru, ka wha ranei, kahore ano nei e whakaputaina mai e nga Kai-utu Reti. (Wan.1 1:3 1874,p.10)

He rite tonu no te homai a te kai utu Reti i nga moni utu Reti ki nga tangata o roto i te Karaati ranei te paanga o te tangata ki taua whenua Reti Karaatitia ra. (Wan.1 1:3 1874,p.10)

kai waha meera postman (n)

Ma te kai waha Meera e tiki nga Meera ki te Whare Meera i Poneke. (MM2 6:24 1859,p.8)

kai waha mera postman (n)

Ma te kai waha Mera e tiki nga Mera ki te Whare Mera i Poneke. (MM2 4:14 1857,p.4)

kai wakapai hiriwa silver purifier (n)

Ka noho iho ia hei kai tahutahu hei kai wakapai hiriwa. (Pai.9b 1840,p.127b)

kai wakariterite ture ? (n)

Ka haere atu ki te kai wakariterite ture, kei a ia ano te tikanga, mana e wakarite. (KNT 2:1 1843,p.3)

kai wakatakoto ture ? (n)

Na te tino Kai Wakatakoto Ture. Na te Kawana i mea kia taia. (KNT 3:11 1844,p.58)

kai wakatangi hapa harpist (n)

A heoi ano rongonga i roto i a koe ki te reo o te ai wakatangi hapa, ki to te hunga muhika. (Pai.3 1837,p.351)

kai wakatangi hapa supper (n)

A no ka mutu te hapa ka tango ia i te kapa, a ka oti te wakawetai. (Syd.7 1833,p.32)

Ko te karakia mo te hapa o te Ariki. (Syd.7 1833,p.23)

I te mea ka taka koe i te tina i te hapa ranei, kaua e karangatia ou hoa. (Pai.2 1835,p.42)

Mo te hapa o te Ariki. (Pai.9a 1840,p.1)

Hei aha te hapa tapu?. (Maun.7 1844,p.7)

He mea pai ranei kia noho atu nga tangata ki te hapa tapu?. (Maun.7 1844,p.8)

He aha nga pai o te Hapa a te Ariki ka riro nei i te tangata e kai tika ana?. (Kareti 2 1850,p.25)

He aha te tohu o waho i te Hapa a te Ariki?. (Kareti 2 1850,p.24)

Hei aha te Hakarameta o te Hapa a te Ariki?. (Kareti 2 1850,p.24)

Ko te aha atu kia rapua e te hunga e haere mai ana ki te Hapa a te Ariki?. (Kareti 2 1850,p.26)

No tehea takiwa i takoto ai te Hapa?. (Kareti 2 1850,p.24)

No reira matou i huihui atu ai ki te kai Hapa. (MM2 4:9 1857,p.8)

Kaua e tukua mai kia kai tahi i te Hapa. (Martin 3 1863,p.54)

kai wangai hipi shepherd (n)

He kai wangai hipi a Apera. (Syd.4 1833,p.6)

kai whakaako hoiho horse trainer (n)

E rima nga kuri, he kuri whakaako, me nga kai whakaako hoiho. (MM2 5:7 1858,p.6)

kai whakaako kura schoolteacher (n)

Kia whai tikanga hoki mo tetahi kai whakaako kura, mo nga tamariki kia kura ai ratou i nga ra katoa. (Bud.1 1847,p.10)

Kihai i taro kua riro te tahi o matou hei hoa whakaako kura mo te kai whakaako kura o te pa. (Kareti 7 1852, p.18)

Ko nga minita ka tahi, ko nga takuta ka rua, a ko nga kai whakaako kura ka toru. (MM2 7:18 1860,p.45)

He utu i nga kai-whakaako kura. (Martin 2 1872,p.12)

kai whakaako ture law teacher (n)

Ka korerotia e ia te he o nga Parihi o nga kai whakaako ture. (Kareti 9 1849,p.62)

kai whakahaere kura school manager (n)

Uiuia marietia ana e Te Pihopa o Niu Tireni raua ko tetahi kai uiui i whakaritea e nga kai whakahaere kura. (MM2 3:4 1857,p.7)

kai whakahaere ture authority? (n)

I hurihuri a Waikato e noho mai nei i Whakatu, a, ko te tukunga iho, he whiu tonu atu i a Pepene kia mahia ia e nga Kai-whaka-haere ture. (MM2 2a:8 1862,p.4)

kai whakapai hiriwa silver purifier (n)

Ka noho ano ia, ka rite ki te kai tahi para ki te kai whakapai hiriwa. (Kareti 12 1856,p.574)

kai whakarite ture assessor (n)

Ma matou e korero atu ki te kai whakarite ture, kia ho mai e ia te utu e tika ana. (KNT 2:12 1843,p.48)

Ma nga Kai whakarite ture o te Kuini, o Te Kawana, e tino whakarite ena ture. (MM2 4:8 1857,p.4)

kai whakatakoto ture lawgiver (n)

Ko Mohi te kai-whakatakoto ture nui o te iwi o Iharaira. (MM2 1:2 1855,p.23)

kaiwhakatangi hâpa harp-player (n)

Piki atu ana a Nero ki te ahurewa o tana whare, ratou tahi ko ana hoa puremu me ana kaiwhakatangi hâpa. (Pom.9 1894,p.77)

kai whakatupu witi wheat grower (n)

Na te kore witi a tatou, na te pupuri ano ranei a nga kai whakatupu witi o Nui Tirani, kahore hoki he witi ma nga kai huri. (MM2 6:3 1859,p.7)

kai whangai hipi shepherd (n)

He kai whangai hipi ano a Apera. (CMS 2 1845,p.7)

He kai whangai hipi nga tuakana o Hohepa. (Kareti 6 1852,p.21)

kai whawhaki karepe grape gatherer (n)

Ki te mea i haere mai nga kai whawhaki karepe ki a koe, e kore ranei e tahi karepe e whakatoea e ratou?. (Kareti 12 1856,p.518)

kai whiu hariata charioteer (n)

I tetahi rangi ka whakaomaoma hariata nga tangata o Teharonika. (MM2 1:1 1855,p.17)

kai whiu hipi shepherd (n)

Na te Ahere i mea Ki nga Kaiwhiu hipi. (Pom.8 1847,p.538)

Whakarongo ra tatou Ki te kupu i puaki, Na te Anahera i mea Ki nga Kaiwhiu hipi. (Pom.6 1879,p.105)

Kakaka Cossacks (n)

Ko te Hetemana o nga Kakaka. (MM2 1:3 1855,p.51)

kaketu cockatoo (n)

Ka pa te karanga a te kuki 'haro maori! kei hea te kaketu?' ka mea atu matou 'aua'. (KNT 1:8 1842,p.31)

kakii khaki (adj)

Nga Kara kakii...0 15 0. (Wan.1 2:25 1875,p.308)

kama comma (n)

kamapauna compounding (n)

Ko te Kamapauna i te Hara-Wheroni:- Ko te tangata ka tango i te utu kia kaua e whaia e ia tetahi Hara-Wheroni kia whakawakia i te Ture. (Auck.6 1858,p.7)

kamapauna to compound (vt)

Ko te tangata ka Kamapauna i te Hara-mihitimina. (Auck.6 1858,p.8)

Kamarimi Gammadim (n)

I runga i o taiepa nga tangata o Arawara me to ope ano, a tawhio noa, i roto i o pourewa nga Kamarimi. (Kareti 12 1856,p.390)

kamaroa commodore (n)

Ko te kaipuke o te Kuini a te Orpheus, 21 purepo, ko W.F.Burnett, C.B., tona Kamaroa. (MM2 3a:2 1863,p.15)

kamatoa commodore (n)

Ko etahi o o matou hoa tangata Maori kua oti te whakakitekite ki te rangatira, ki a Kamatoa Wereowhe Upea. (MM2 5:25 1858,p.7)

kamera camel (adj)

A ko te kakahu o taua Hoani he huruhuru kamera, me te witiki hiako ki tona hope. (Syd.2 1830, p.11)

kamera camel (n)

E te kai arahi e matapo ana, e tataria ana e koutou te waeroa, a e horongia ana te kamera. (Pai.3 1837,p.36)

Ka kitea atu e ratou te tahi tira Miriani e haere mai ana i Kireara, me a ratou kamera, me a ratou mea pai. (Kareti 6 1852,p.22)

Tenei hoki te kupu, Kaua e tataria te waeroa, e horomia te kamera. (MM2 7:14 1860,p.54)

kamereona chameleon (n)

Me te wherete, me te kamereona, me te ngarara, me te ngata, me te more. (Maun.14a 1844, p.84)

kamira camel (n)

E rangi he mea takoto na, ma te kamira e tomo ra te puta o te nira i te tangata wai taonga nui kia tomo ki te rangatiratanga o te Atua. (Syd.4 1833,p.38)

E te kai arahi e matapo ana, e tataria ana e koutou te waeroa, a e horongia ana te kamira. (Syd.4 1833,p.45)

E rangirangi he mea takoto noa ma te kamira e tapoko ra te kowao o te ngira, i te tangata taonga kia tomo ki te ranga tiratanga o te Atua. (Pai.2 1835,p.50)

kamupene company (n)

A he kai mahi ano raua mo te mahi Inihua mo Niu Tireni Kamupene. (Wan.1 2:14 1875,p.135)

kamura carpenter (n)

E hara ianei tenei i te tama a te kamura?. (Syd.4 1833, p.30)

Ko wai a Hohepa te kamura?. (Syd. 7 1833,p.69)

Ko wai a Hohepa te kamura?. (Kareti 3 1849,p.16)

Na ka whakakitea mai e Ihowa e tahi kamura ki a au tokowha. (Kareti 12 1856,p.553)

Ko te whare tino iti te utu o nga whare katoa i te Porowini, mo nga mea rino katoa, mo nga mea e mahi ai te kamura, me nga tangata mahi pera. (Wan.1 2:13 1875,p.117)

kamura carpentry (adj)

Kia puta ai te mohiotanga ki nga mahi katoa, me te reo Pakeha, me te mahi kamura, kia tu ai he whare pai. (MM2 2a:9 1862,p.19)

kamura to build (vt)

Kua mohio ki te kamura ware, kua mohio ki te mahi paamu. (Whiteley 1847,p.30)

Kamutana 'Humpback' (n)

Kotahi te witi e ngakia ana e nga Maori, i tu-a-whero nei te kara, he Kamutana te ingoa o tenei witi ki nga Maori. (MM2 4:12 1857,p.6)

Kanaani Canaanite (adj)

Ko te tamaiti a te tahi wahine Kanaani. (CMS 2 1845,p.111)

Kanaani Canaanites (n)

Hei kawe i a koe ki nga Amori, ki nga Hiti, ki nga Perihi, ki nga Kanaani. (Maun.14 1844, p.8)

A muri iho ka marara noa atu nga hapu o nga Kanaani. (CMS 2 1845,p.19)

Kanani Canaanites (n)

Te wahi o nga Kanani, o nga Hiti, o nga Amori, o nga Perihi, o nga Hiwi, o nga Tepuhi. (Pai.14 1840,p.7)

kanapirahi conspiracy (n)

Whakapapa - Kanapirahi. (Hono whakatupu puku i te he mo tetahi tangata). (Auck.6 1858, p.8)

kanara candle (adj)

Ko te kanohi maui pupuhi ana te karu titiro, kihai i ngaweuwe, ana whitingia e te marama Kanara. (MM2 1:4 1855,p.7)

kanara candle (n)

Ka haere tetahi o ratou ki te waku i tona paipa ki te kanara. (KNT 2:9 1843,p.37)

He aha te tikanga o nga kanara e whakatapua ana i taua ra? He tohu mo Hehu Kerito ko ia te marama o te ao. (Pom.8 1847,p.356)

I whakaaro ai au ki nga wakiha hei hanga Kanara mo matou. (Govt.16 1852,p.11)

2 pouaka Kanara, nga utu 2∫. 19s. 7d.. (MM2 5:9 1858, p.5)

Ko konei mutu ai te whakamarama i tenei kanara ka tiaho nei ki roto ki tenei whare pouri. (MM2 7:18 1860, p.10)

kanara colonel (n)

I te matati, ka tae ake a Kanara Winiata. (MM2 1:1 1855,p.2)

Ko Kanara Makarini he tangata e korerotia pai ia ana e taua iwi. (MM2 3:3 1857,p.12)

E mohio ana hoki ahau ki te tikanga o te apiha; he mea utu e nga kapetana, e nga kanara, to ratou tapokoranga ki te mahi hoia. (MM2 7:17 1860,p.23)

Ko nga whenua i whakatupua mo nga tangata maori e Kanara Makereweti. (Martin 2 1872,p.10)

kanera candle (n)

Tikina atu te kanera. (Kareti 4 1847, p.21)

Ko tona hinu hei kanera. (Kareti 11 1851,p.11)

kanga corn (n)

Kaua ra e herea te mangai o te okiha e takatakahai ana i te kanga. (Syd.4 1833,p.160)

Ekore e pahu te kanga. (Will.1844,p.86)

Hei kanga miri anake te hokona ana. (Will.1844,p.68)

He kanga kopiro. (Will.1844,p.47)

Kua pakari te kanga. (Will.1844,p.87)

Me poa te manu ki te kanga, ka mau ai. (Will.1844, p.101)

Me tautau nga kanga kia maroke ai. (Will.1844,p.136)

Topipitia tetahi kanga. (Will.1844,p.147)

He riwai ano enei, he witi, he kanga, me era atu mea. (MM2 1:8 1855,p.7)

Kotahi hoki tenei ko te ture mo te kanga-kopiro, mo nga kai e pirau ana. (MM2 7:14 1860,p.27)

Kanona Canon (n)

I te Kanona. (Pom.8 1847,p.403)

kaone gown (n)

He kaone rinena mangu te kaone tatua rawa, kei poke, kei pakore. (KNT 1:5 1842,p.21)

E tui ana te kotiro i te kaone. (Kareti 4 1847,p.16)

Kei nga wahine me nga tamariki, he kaone, he aha, ko nga tinana, kua oti te horoi. (Bud.1 1847,p.9)

kapa copper (adj)

18 1/2 tana kowhatu kapa, 60 1/2 tana kapia. (MM2 4:2 1857,p.7)

Ko te tangata ka hanga ka Koini-tinihanga i te Moni-Kapa. (Auck.6 1858,p.7)

Ko nga ra mutunga o tenei tau o te 1875, ka mutu ano hoki te mana e kii ai nga moni kapa hei moni utu ki te Kawanatanga. (Wan.1 2:25 1875,p.303)

kapa copper (n)

Koini - He ingoa tenei mo te pata Koura, Hiriwha, Kapa ranei, kua oti te whaihanga hei Moni. (Auck.6 1858, p.50)

kapa cup (n)

A no ka mutu te hapa ka tango ia i te kapa, a ka oti te wakawetai. (Syd.7 1833,p.32)

E hei ko rua te inu i te kapa me ake nei inumia e hau?. (Syd.4 1833,p.39)

E horoia ana hoki e koutou a waho o te kapa, o te pereti. (Syd.4 1833,p.45)

E kore e hei i a koutou te inu i te kapa o te Ariki me te kapa o nga rewera. (Syd.4 1833,p.162)

Ka tango a hau i te kapa o te oranga. (Syd.7 1833,p.49)

Kia rapu kia wakawa nga tangata katoa i a ratou ano, kei wa mea ratou kia kai i taua taro kia inu i taua kapa. (Syd.7 1833,p.29)

Ko te kapa i ho mai e taku Matua ki a hau, auaka ra nei e inumia e hau?. (Syd.4 1833,p.85)

Tenei ra koutou Parihi te horoi ana i waho o te kapa o te rihi. (Pai.2 1835,p.34)

Ka inu ai i te kapa. (Wes.2 1847,p.20)

Ka tahi ka ringihia ki roto ki nga kapa ki nga oko. (Cotton 1849,p.20)

Tena taku kapa hiriwa, whaowhina ki roto ki te peke a Peniamine. (Kareti 6 1852,p.28)

E whakainumia ai ki tetahi wahi o ta te Karaiti kapa. (Martin 3 1863,p.15)

kapa Kaffir ( (= Caffre, a black South African people formerly living in Caffraria and belonging to the Bantu family) (n)

Erangi ko nga Kapa he manauri te kiri. Kahore ano i mohio noa tenei iwi ki te Rongo Pai (MM2 1:6a 1855,p.12)

kapa penny (n)

Ko te utu mo ta te Mera hari pukapuka i nga wahi katoa o Nui Tirani, erua kapa mo te pukapuka kotahi. (Auck.6 1858,p.55)

Kahore au i karanga ki a Te Makarini, Homai tetahi kapa ki au mo te whenua mo Taranaki. (MM2 7:15 1860, p.14)

Te maha o nga moni, 12 pauna, 12 hereni, 6 kapa. (Hoki 1:15 1863,p.1)

Ko te utu mo te eka, e rua kapa me te heipene. (Wan.1 1:3 1874,p.9)

kapahu compass (n)

He aha te kapahu?. (Wilber.1 1850,p.22)

He kapahu te tahi o nga mea i roto i te wahi pouaka rakau. (Wilber.1 1850,p.9)

Ko reira te kai whakatere ata titiro marie ai ki te tikanga atu o tana kai aratakitaki ahu iho ai ano ona kanohi ki tana kapahu pono. (Wilber.1 1850,p.15)

Me he mea ka pa te pena a ka tika te hoe a te tahi tamaiti ki ta tana kapahu. (Wilber.1 1850,p.13)

Na hei kona koutou ka titiro ki o koutou kapahu, tera e tohu te ringaringa o te kapahu ki toku poti, a ki te tika mai o koutou poti ki te wahi e tohutohungia mai e o koutou kapahu, ka ora koutou. (Wilber.1 1850,p.9)

Otiia me he mea kihai ia i whakaaro ki tana kapahu. (Wilber.1 1850,p.16)

Wareware noa te titiro ki te ringaringa o te kapahu. (Wilber.1 1850,p.12)

kapakara carbuncle (n)

Mo te tahi rarangi ko te harariu, ko te topaha, ko te kapakara. (Maun.14 1844,p.20)

Ko te hapaira, ko te emerara, ko te kapakara, ko te koura. (Kareti 12 1856,p.393)

kapata cupboard (n)

Kua riro etahi pu e rua, he mea puru i runga i te kapata. (Martin 1 1845,p.12)

Kapatorimi Caphtorim (n)

Na nga Kapatorimi i haere mai ra i Kapatora ratou i huna. (Pai.14a 1840,p.59)

kape copy (n)

E hoa kua kite matou i te kape o te Pire, o te Ture hou a Ta Tanara Makarini hei Ture mo runga i nga whenua Maori. (Wan.1 3:38 1876,p.395)

kapehu compass (n)

Tae noa atu ki te awa o Manganui ki to te kapehu tohu 30^ 0' ko te roa koia nei 626 tini 93 riki. (MM2 4:15 1857,p.6)

Waiho hei kapehu mo koutou, ko te Ture tika o Ingarani. (Auck.6 1858,p.xii)

kapena captain (n)

Ko totohu haere - peke atu ana a Kapena Haimona - mete rangatira Pakeha. (KNT 1:1 1842,p.4)

He Kapena no tetahi o nga Kiapuka o te Roera Nawera o te Kuini. (KNT 3:4 1844,p.18)

kapene cabin (adj)

Pihikete kapene...2 5 0 mo nga pauna 112. (MM2 1:4 1855,p.16)

kapene captain (n)

Kahore ahau i te Poti i te tahuritanga o kapene Haimona. (KNT 1:1 1842,p.4)

Rongo rawa au ki te kupu a te Kapene nei, waiho tonu hei hoa moku. (Govt.16 1852,p.7)

Heoiano te tahua taonga i kite ai au, te tohatohanga ki Waikanae na Kapene Rori. (MM2 7:15 1860,p.9)

I tu te kaipuke o Kapene Kuki, ka haere atu oku tupuna ki te matakitaki, puhia ana e te Pakeha. (MM2 7:13 1860, p.29)

Tena ko aku Pakeha, engari tena. Naku ano a Kapene Patara. (MM2 8:2 1861,p.16)

Ko Kapene Meringi, o te 35 te hapu Hoia. (Wan.1 1:10 1874,p.56)

kapetana captain (n)

E mohio ana hoki ahau ki te tikanga o te apiha; he mea utu e nga kapetana, e nga kanara, to ratou tapokoranga ki te mahi hoia. (MM2 7:17 1860,p.23)

kapetene captain (n)

Ko Zillah, 66 tana, ko Huniti te Kapetene. (MM2 4:3 1857,p.7)

kapiona scorpion (n)

He wepu ta toku papa i whiua ai koutou; maku ia koutou e whiu ki nga kapiona. (Pom.6 1879,p.404)

kapitana captain (n)

He Kapitana i te Roiara Nawi, hei Kawana mo nga wahi katoa o Nu Tirani. (KNT 1:2 1842, p.7)

kapitara capital (adj)

Ko te tangata ka wahi mai ka puta ki waho i te Whareherehere, i te mea e mau ana mo te hara e whakamatea ai te tangata, mo te hara-kapitara. (Auck.5 1858,p.12)

Kapitari Capitulary (n)

Kapitari. (Pom.8 1847,p.419)

Ko te Kapitari. (Pom.7 1889,p.41)

kapitene captain (n)

Me nga kapitene o nga kauae e mahi hono tonu ana ki te kingi i o ratou marama, me nga kapitene o nga mano, me nga kapitene o nga rau. (Mang.1 1840, p.64)

kaptan captain (n)

kapu cup (n)

Ki te inu te tangata i te kapu kotahi (ara, o te waipiro), ka whiua tena tangata. (MM2 8:2 1861, p.18)

I Akarana, i a Papapa te Reihi mo te Kapu o te Reihi, a e whitu tone me te waru pauna ona i mau ai i tona tuara i taua Reihi. (Wan.1 2:22 1875,p.250)

Ina ano nga kapu hei utuhanga wai tapu i te tomokanga o a ratou wahi karakiatanga. (Pom.9 1894,p.84)

kaputi cabbage (n)

kara 'colour' (n)

Ka mea matou, kia tuhituhia he pukapuka, ki te ritenga o tenei o to matou wakaputanga nei, ki te Kingi o Ingarani, hei kawe atu i to matou aroha; nana hoki i wakaae ki te Kara mo matou. (Pai.22 1837)

Kia maia te wawai i raro iho i tana kara, ki te kino, ki te ao, ki te rewera. (Wilber.2 1843,p.13)

Ko te haki i mua, tokorua nga tangata i maua ai te kara, i muri mai ko te Karaka raua ko te Potete. (KNT 3:1 1844, p.8)

E Te Kawana haere mai haere mai, mauria mai nga kara i mea ra koe, hei kara whawhai ma tatou. (KNT 4:2 1845, p.7)

He kara tango whenua te kara o Ingarangi a ekore e wheau, ka whakaraua katoatia nga tangata maori. (KNT 4:6 1845, p.24)

He ma taua kara, he hiraka. (Wilber.3 1845,p.2)

Ka tohungia ia ki te tohu o te ripeka i kite ra au i te kara ra. (Wilber.3 1845,p.9)

Me etahi kara hoki kia homai, he kara a Hone Heke no Marikena, kahore o matou. (KNT 4:2 1845,p.7)

E ahei oti ia te whakaatu i te tikanga o nga kara maha?. (Wes.2 1847,p.13)

E mau ana ano hoki i runga i te komaru te kara whero. (Wilber.1 1850,p.7)

Ka rerere ano tana kara i werewere noa ra. (Wilber.1 1850,p.15)

Te wereweretanga o te kara o tona hore he kopekope hore he aha. (Wilber.1 1850,p.14)

Ka haere atu me te kara ma. (MM2 4:10 1857,p.9)

Kua tu te kara o Maiki i a matou hei tohu ki te pai o te Waiti. (MM2 4:13 1857,p.10)

E kara, haere mai kia kite koe i te kara meake ara ki Maiki; na matou i whakahinga, ma matou e whakaara. (MM2 5:3 1858,p.5)

Ka horahora nga kara o nga kaipuke katoa me o te Manuwao nei, me o te Airihi. (MM2 5:2 1858,p.1)

Na te kara o Ingarani ka tu ki Niu Tirani i kore ai e eke mai nga tini iwi kino o tetahi motu ke atu ki a tatou ki Niu Tirani. (MM2 5:11 1858,p.5)

E hoa ma, kaua e mauria e korua te kara, kei tapatapahia e au ki te poke. (MM2 7:15 1860,p.35)

Ka tu taua kara ka meinga he kara tango whenua. (MM2 7:15 1860,p.42)

Muri iho ka ara te kara ki Maiki. (MM2 7:13 1860, p.19)

Tenei hoki tetahi korero, ko te kara, he mahi tamariki tena. (MM2 7:13 1860,p.25)

Ko matou tenei, e tu mai ra ta matou tohu, ko te Kara e tu mai ra i Maiki, e tu mai ra. (MM2 2a:2 1862,p.12)

Kua Pai a hau kia tu ta ratou Kara, i Manu-Aitu. (Misc.9 1862)

Na, te rongonga o nga Iwi katoa ki te ingoa o taua kara, e karangatia ana hei tohu mo te wakaaetanga, ki te pupuru whenua. (Hoki 12:8 1862,p.2)

No tona aranga ake i te moe, ka whakahau kia hanga tetahi ripeka hei kara. (Martin 3 1863,p.39)

He nui nga kara e iri ana. (Wan.1 1:10 1874,p.56)

kara colour (n)

Ko tona kawhena he mea whakapaipai ko te hipoki a runga o te kawhena ko tetahi o nga kara a te Kuini. (Misc.8 1871)

kara 'colour' (= flag) (n)

Ko te kino tona hoa riri; ko te pai tana kara e mohiotia ana hoia. (Maun.12(ii) 1846,p.7)

kara flag (adj)

Ko te purepo i te iringa kara, i huri taupoki. (MM2 1:3 1855,p.34)

karaati grant (adj)

Me tuku atu te tauira o taua Pukapuka Karaati whakaaotinga ranei ki te Tumuaki o te Whakawa Whenua. (Govt.17 1862,p.5)

karaati grant (n)

I whakaae ki te Karaati a te Kawana o Nui Tirani ki te Huperitene o te Hahi Weteriana i Niu Tirani. (MM2 4:11 1857,p.4)

E whakaputa e whakaotioti nga Karaati mo nga Whenua me te mana hoki. (Govt.17 1862,p.5)

Ko tehea o raua i matau, i pau katoa te whenua i kiia i roto i te Karaati, i pau ki roto i te korero o te mokete?. (Wan.1 2:31 1875,p.404)

karaati to grant (vt)

Ka pera ai te whaka-haere me ta te Ture Whenua Maori 1865, te waahi i nga whenua kua oti te Karaati. (Wan.1 1:3 1874,p.10)

karaatitia to be granted (vt)

I tono ai kia wawahia o matou whenua, kua Karaatitia nei. (Wan.1 1:3 1874,p.10)

Mga Mema e mahia ki te tikanga o nga Pooti kua mahia e te Maori, ki te tikanga o a ratou whenua kua Karaatitia. (Wan.1 3:38 1876,p.389)

karaehe class? (n)

Ko ta te tahi, karaehe i korero ngutu ai, ko te waru o nga upoko o Roma; engari etoru nga upoko a Paora te Iwi raua ko Maata Karere i korero ngutu ai. (KNT 2:8 1843,p.34)

karaehe glass (n)

karaehe grass (adj)

150 pauna pata, 65 purapura karaehe. (MM2 5:3 1858,p.7)

kara haki colour (n)

Hanga ana eia mona te koti ka maha nga kara. (Mang.1 1840,p.29)

Na, ka hoatu he kakahu pai rawa mona. He koti whaka uruuru te kara. (Kareti 6 1852,p.20)

Kotahi te witi e ngakia ana e nga Maori, i tu-a-whero nei te kara, he Kamutana te ingoa o tenei witi ki nga Maori. (MM2 4:12 1857,p.6)

kara haki Union Jack (n)

Ka puhia te purepo o te Wiremu Watihana, o te kaipuke tunga kara. (MM2 7:5 1860,p.2)

karahi class (n)

Ko nga Ritenga mo te Hunga e huihui ana ki nga Karahi. (Wes.4 1838,title)

karahi glass (adj)

A i mua o te torona he moana karahi, ko te ritenga kei te hauhunga. (Pai.3 1837,p.339)

karahi glass (n)

He timere, he karahi nga matapihi, he papa te kaupapa, he tatau ano, me nga mea katoa, rite tonu ki ta te Pakeha. (MM2 2a:11 1862,p.4)

karahie grass (n)

Ka nui te wahi pai mou, mo ou kamera hoki i te kainga o oku matua; ka nui hoki te karahie hei kai, me te whariki hei moenga mo ou kamera. (Pom.3 1860,p.17)

karaihe class (n)

Ko nga Ture mo te Hunga e huihui ana ki te Karaihe. (Wes.5 1838,title)

Ma te monita e panga te patai, ka oho Maori mai ai te karaihe; ko reira te monita mea ai, 'Tena koa te kupu'. (Maun.7 1844,p.1)

I motuhia mai hoki mo te karaihe korero kawenata e uiuia nei. (Col.4 1847,p.1)

Kaua he tangata haere e tukua ki te Karaihe tuatahi, engari he Kai karakia he Monita ranei ka tukua. (Col.3 1848, p.3)

Mo te Karaihe tuatahi. (Col.3 1848,p.1)

E maia tonu ana ki ana karaihe korerorero, heoi kahore tetahi whakaaro ana ki te whakaako i tana tamaiti. (Kareti 7 1852,p.6)

karaihe glass (n)

karaihe grass (adj)

80 puhera purapura koroa, karaihe. (MM2 3:4 1857,p.16)

karaihe titiro kanohi glass (n)

Kotahi karaihe ia te Kopi o taua pounamu. (MM2 1:4 1855,p.5)

Kahore ana Karaihe rere rua te ahua. (Wan.1 2:13 1875,p.117)

karaihe titiro kanohi grass (n)

50 takai karaihe, 9 takai huruhuru hipi. (MM2 3:1 1857,p.15)

Hei mahinga mo te witi, mo te riwai, mo te oti, mo te koroa, mo te karaihe, mo te paare hoki, heim hoko ki te Pakeha. (MM2 4:3 1857,p.3)

He mahi tahutahu i nga raruhe, i nga rahurahu o te whenua; ka rui ai ki te karaihe Pakeha. (MM2 3:4 1857, p.10)

Kaore kau he paamu, kahore he taiepa, kaore he karaihe, engari, he rarauhe kau te whenua. (MM2 2a:6 1862, p.9)

He karaihe pai nga kai, mo nga hoiho uha anake ano ia e kawea mai ana ki aua Tariona. (Wan.1 2:19 1875,p.203)

karaihe titiro kanohi spectacles (n)

E rua te kau mano pea, karaihe titiro kanohi. (Wan.1 3:32 1876,p.341)

karaihi glass (n)

Ka tomo atu ratou ki roto, ko etahi i titiro karaihi, ko Matini i tahuri ki te potae. (KNT 1:11 1842,p.44)

karaihi grass (n)

70 takai wuru, 50 peke karaihi, 23 tangata eke mai. (MM2 3:2 1857,p.23)

Karaipi Scribes (n)

A no ka wakaminea katoatia nga tino tohunga, me nga karaipi o te iwi. (Syd.2 1830,p.9)

Ka mea e tahi o nga Karaipi i roto ano i a ratou, e korero kino ana te tangata nei. (Syd.2 1830,p.26)

Me i reira haere mai ana ki a Ihu nga Karaipi me nga Parihi no Iruharama. (Syd.4 1833,p.32)

A ka anga ka korerorero nga Karaipi me nga Parihi. (Pai.2 1835,p.15)

karaipitura scripture (n)

E mea nei te karaipitura ki a tatou, i nga tini wahi, kia wakapuaki, kia waki i o tatou tini hara. (Syd.2 1830,p.54)

karaipiture scriptural (adj)

To te ata korero he korero Karaipiture. (Kareti 7 1852,p.12)

Ka mau ki tona pukapuka Karaipiture, ka mea tana kupu. (MM2 2a:9 1862,p.12)

karaipiture scripture (n)

A wakapono ana ratou ki te Karaipiture, me te kupu i korerotia e Ihu. (Syd.2 1830, p.34)

E mea nei te karaipiture ki a tatou, i nga tini wahi, kia wakapuaki, kia waki i o tatou tini hara. (Syd.7 1833,p.3)

He mea wakakakahu ki te kakahu marena i meinga e te Atua i te karaipiture tapu. (Syd.7 1833,p.28)

No te po toru i ara ake ai ia rite rawa ki ta te karaipiture i mea. (Syd.7 1833,p.25)

He mea pai ranei kia korerotia te Karaipiture e te tini o te tangata?. (Maun.7 1844,p.7)

Ehara i te whakaae kau ki te pono o te Karaipiture Tapu. (Wes.1 1846,p.10)

He whakaaro ki a tatou i mea ai te Atua kia tuhituhia nga mahi a ana tamariki ki roto ki te Karaipiture. (Maun.12(v) 1846,p.1)

E takoto ana i roto i te Karaipiture nga hua o tona whakapono. (CM1 1847,p.9)

He aha koia ta te karaipiture e mea ana?. (Wes.2 1847, p.5)

He tangata mohio ia ki nga karaipiture. (Wes.2 1847, p.13)

I rapu tonu i nga karaipiture i nga ra katoa, te tikanga o enei mea. (Wes.2 1847,p.4)

Kihai i whakaaturia mai e te Karaipiture. (CM1 1847, p.3)

Ki ta te Karaipiture rite tonu ki to Arama te ahua o ana tamariki. (CM1 1847,p.4)

Ko tahi ano te iwi e korerotia nuitia ana i roto i te Karaipiture. (CM1 1847,p.7)

Nga pukapuka a Horomona i roto i te Karaipiture. (CM1 1847,p.44)

I tana kupu tapu, kua tuhituhia nei ki te Karaipiture. (Kareti 3 1849,p.11)

Ko te minita i matau nei ki nga Karaipiture no tona tamarikitanga. (Kareti 3 1849,p.19)

He aha te akoranga mai a te Karaipiture mo tenei mea?. (Kareti 2 1850,p.13)

Ka whakaaturia mai e to matou papa tetahi himene, tetahi wahi ranei o te Karaipiture hei ako ma matou. (Kareti 7 1852,p.14)

E whakaae ana ahau ki te kupu o te ture, no te mea no nga Karaipiture te take o nga ture o Te Kuini. (MM2 4:13 1857,p.10)

He mea hoki ka marama nga Karaipiture i nga Mihinare te whakamaori mai ki a matou. (MM2 6:10 1859,p.2)

E rua nei nga ture - he Karaipiture tetahi, he ture tangata tetahi. (MM2 7:13 1860,p.34)

Ko nga korero o nga Karaipiture e whakaritea ana mo nga korero o te Runanga, e tika ana era. (MM2 7:3 1860, p.6)

Mehemea i u tonu ki nga Karaipiture i roto i tenei takiwa, kihai rawa i he. (MM2 7:15 1860,p.62)

Ko ta te Karaipiture tenei, 'Kia atawhai tetahi ki tetahi'. (MM2 8:2 1861,p.13)

I puta mai ano i te Karaipiture nga mohiotanga o te Pakeha. (MM2 2a:12 1862,p.6)

Kua oti nga tikanga pai te tohutohu mai e nga Karaipiture. (MM2 2a:11 1862,p.11)

I whakaakona ai nga taitamariki ki nga Karaipiture. (Martin 3 1863,p.24)

E mohio ana koe ki nga Karaipiture?. (Auck.3 1864, p.48)

Karaitera Clydesdale (adj)

He hoiho tino momo to kaata no te momo Karaitera. (Wan.1 2:20 1875,p.228)

He momo karaitera, ko Poukawa tu ai. (Wan.1 2:19 1875,p.203)

karaiti christ (n)

E wakatika hoki nga karaiti teka, me nga poropiti teka. (Syd.4 1833,p.46)

Kotahi to ratou Atua, kotahi Karaiti, kotahi Ture, kotahi tikanga whakawa. (MM2 6:16 1859,p.6)

Na kua kotahi Karaiti, kua kotahi Kawana hoki. (MM2 7:13 1860,p.20)

Ko te Karaiti, ko te Wairua ki roto i a tatou whakamahara ai i te mea tika anake. (Wan.1 3:38 1876,p.394)

Karaitiana Christian (adj)

Kia wakaponohia e au nga mea katoa o te Wakapono Karaitiana. (Pai.9b 1840,p.181b)

E hanga ranei koe i te whare pai mou, e whakaahua hoki ki te ahua Karaitiana ki nga mea katoa o waho nei?. (Wes.9 1845,p.3)

Ko nga mea o te whakapono Karaitiana kia whakaponohia. (Kareti 1 1849,p.6)

Ko te whakapono Karaitiana. (Kareti 1 1849,p.8)

Inahoki a Taranaki; he iwi Karaitiana ratou. (MM2 7:19 1860,p.13)

Kia korero atu au i tetahi kupu Karaitiana. (MM2 7:13 1860,p.32)

He tokomaha nga tangata i riro i te tikanga Karaitiana. (Martin 3 1863,p.8)

Ko te Hahi Karaitiana. (Martin 3 1863,p.3)

Karaitiana Christian (n)

A i ma tua huaina nga akonga he Karaitiana i Anatioka. (Syd.4 1833,p.108)

He aha rawa te mea e toe ana, kia meinga ai he tino Karaitiana?. (Wes.1 1846,p.7)

Kia penei katoa tatou te mohio ki te tikanga o te tino Karaitiana, aua te Karaitiana wahiiti!. (Wes.1 1846, p.12)

No reira hoki ekore ai te Karaitiana wahiiti e mahi i tetahi mahi kua rahuitia e te rongo pai. (Wes.1 1846,p.4)

Wahi iti ka whakaae ahau kia meinga he Karaitiana. (Wes.1 1846,p.3)

He aha ake ano te mea i takoto mai ma te Karaitiana tino whakapono, i ko atu i te mate?. (Wilber.1 1850,p.26)

Ko nga tini whakawainga me nga tino kino e pa mai ana ki te Karaitiana i te ao nei. (Wilber.1 1850,p.23)

He Karaitiana ahau, a, kahore he mahi kino e mahia ana e matou. (Martin 3 1863,p.17)

I te wa i tukinotia nanakiatia ai nga Karaitiana e te Kingi kino ra e Nero. (Martin 3 1863,p.4)

Kahore ia i ata marama ki nga karakia a nga Karaitiana. (Martin 3 1863,p.8)

Karaitiana to be Christian (vi)

Kia Karaitiana ra ano ratou. (Martin 3 1863,p.57)

Na nga tangata i Karaitiana i mua i whakaatu mai ki a au nga tikanga o ta ratou mahi. (Martin 3 1863,p.8)

karaka clock (n)

Rere tonu atu ana matou, a - u noa atu ki te Warau i te 3 o te karaka. (KNT 2:4 1843,p.15)

Titiro ki ona kaipuke tima - ki ona kaata tima, ki ona Mira, ki ona Karaka. (Whiteley 1847,p.30)

Ko te pereti, ko te pounamu, ko te karaka, me te tini atu o te taonga ririki. (MM2 1:3 1855,p.34)

Karakahini Gergesene(s) (n)

I tera taha o te moana ko nga pari o Pahana, me te whenua o te Karakahini. (MM2 1:7 1855, p.27)

karakeroni chalcedony (n)

Ko te wakapaparanga tuatahi he hahapa; ko te tuarua he hapaira; ko te tuatoru he karakeroni. (Pai.3 1837,p.355)

Karami Carmites (n)

Na Karami, ko te hapu o nga Karami. (Maun.14b 1844,p.213)

karamini calumny (n)

Ko te whakapae teka ki te whakawakanga, ko te korero teka, ko te karamini, ko te metiha, ko te whakawa take kore. (Pom.8 1847,p.249)

Karamini. Whakapae teka. (Pom.5 1893,p.211)

karamini to calumniate (vi)

He aha te tikanga mo nga tangata e karamini ana? 1.Kia mahi penitenia; 2.kia whakapuakina to ratou korero teka mo te whakaritenga; 3.kia utua te kino i pa ki te whakaritenga i korerotia tekatia. (Pom.8 1847,p.249)

Karamoni Kadmonites (n)

Nga Keni, me nga Keniti, me nga Karamoni. (CMS 2 1845,p.29)

karamuha calamus (n)

Me te karamuha reka, kia rua rau kia rima tekau hekere. (Maun.14 1844,p.28)

karana gallon (n)

13 kaho hinu tohora, 4 karana hinu paraoa. (MM2 4:15 1857,p.8)

karani gallon (n)

Hoatu kia 6 karani wai ki roto ki te kohua, ka whakatu ai ki te ahi. (Martin 4 1869,p.21)

(Ko te nui o te karani kotahi, e waru panikena wai). (Martin 4 1869,p.21)

karani grain (n)

Ko Hohepa i kohikohi i nga hua karani ki nga rua o te kingitanga. (Pom.3 1860,p.39)

karaone ground (-hoe) (n)

Kua kapo o ratou ringaringa ki te ho, ki te karaone - hei mahi oranga mo ratou, ko o ratou tamariki. (KNT 4:5 1845,p.17)

karapanuma galbanum (n)

Tangohia mai mau etahi kinaki reka, he takete, he oneka, he karapanuma. (Maun.14 1844, p.29)

karapu glove (n)

Ka unuhia e ia te karapu o tona ringa rauiti. (MM2 1:2 1855,p.18)

karari flag (n)

Ka maro te karari i te hau, ka tirohia atu, ka kitea, he ripeka wero to taua karari, wero tonu me te toto. (Wilber.3 1845,p.1)

Ka witingia e te ra, ka wakamarokia e te hau te karari e tautau iho ana i runga ake o taua teneti, koia ano te pai ana tirohia atu!. (Wilber.3 1845,p.1)

Karari Chaldees (n)

A i mate a Harana i te oranga ano o tona papa o Teraha i te whenua i whanau ai ia, i Ura o nga Karari. (CMS 2 1845,p.22)

Ko Paranarama ko te whenua ia o nga Karari, ko te kainga tupu o Aperahama. (Kareti 9 1849,p.4)

Karariana Chaldeans (n)

Ka whakatata mai etahi no nga Karariana, a ka whakapae atu ki nga Hurai. (Mang.1 1840,p.79)

Karariko Greek (adj)

Tenei te tikanga o tenei kupu i te reo Karariko. (Pom.8 1847,p.88)

Kararinai Gadarenes (n)

Ka tae atu ratou ki tera taha o te moana, ki te wenua o nga Kararinai. (Pai.3 1837,p.52)

Kararini Chaldeans (n)

Ka haere mai ia i te wenua o nga Kararini, noho ana i Karana. (Syd.4 1833,p.100)

Karatea Chaldees (n)

Ko koe i tiaki i a Aperahama tou pononga i nga ara katoa o tona manenetanga i muri iho i tona putanga ki waho o Ura te pa o te Karatea. (Pom.8 1847,p.509)

Ko koe i tiaki i a Aperahama tou pononga i nga ara katoa o tona manenetanga i muri iho i tona putanga ki waho o Ura te pa o te Karatea. (Pom.6 1879,p.91)

karati grant (n)

Me homai he Karauna Karati mo aua pihi, kia whiwhi ai tena tangata tena tangata ki te Karati mo tona pihi. (MM2 7:15 1860, p.20)

Karatuere Gradual (n)

I te Karatuere. (Pom.8 1847,p.396)

I te Karatuere. (Pom.7 1889,p.18)

karauna crown (n)

Arangahia ana e nga hoia te tahi karauna tataramoa, ka potaea ki tana matenga. (Syd.4 1833,p.87)

E totohe ana ratou ki te karauna pirau. (Syd.4 1833, p.161)

E taku haringa me taku karauna. (Pai.1 1835,p.15)

He karauna kei runga kei o ratou mahunga. (Wilber.3 1845,p.6)

I reira ano hoki a 'Tumanako' e pupuru ana i te karauna i runga ake o tona mahunga. (Wilber.3 1845,p.29)

Ko ia ianei tou kororia, tou haringa, te karauna o tou haringa?. (Wes.1 1846,p.11)

Ahakoa mano te hoiho, mano te kau, ahakoa Karauna ranei - Torona ranei, nga taonga nunui katoa o nga kingi katoa. (Whiteley 1847,p.18)

Rere, he karauna mo ratou, he kingitanga, he Rangatira tanga ora tonu. (Whiteley 1847,p.47)

Ko te karauna tataramoa. (Kareti 1 1849,p.10)

Ka kite atu ano ratou i te tangata kanohi rangimarie e noho ana i runga i te torona, me te karauna i runga i tana matenga. (Wilber.1 1850,p.21)

E hoa, e Kawana, ko te Karauna o Te Kuini kua potae ki runga i a matou. (MM2 6:22 1859,p.7)

Koia te tomokanga o matou ki te Karauna o te Kuini, he koha ki na to matou Rangatira kua mate. (MM2 6:23 1859,p.6)

Kia mau, e hoa ma, kei tangohia tau karauna. (MM2 7:19 1860,p.5)

Ko te nohoanga o tenei iwi ki raro ki te karauna o te Kuini. (MM2 7:18 1860,p.19)

Engari, ta te mea kei a Ia nei te karauna. (Martin 3 1863,p.28)

He parani kei te peke maui, i rite ki te karauna te ahua. (Wan.1 2:14 1875,p.133)

Karauna Karaati Crown Grant (n)

He taonga nui te wahi oneone pai ka riro i te tangata, he mea hoko i te Kawanatanga, whakapumautia iho ki te Karauna Karaati hei taonga mana tonu iho. (MM2 4:10 1857,p.5)

Me homai hoki he Karauna Karaati kia whakamutua nga rohe Maori. (MM2 6:10 1859,p.3)

Tukua mai he 'Karauna Karaati' mo nga whenua katoa o nga Maori. (MM2 2a:2 1862,p.18)

Muri iho me whakawa ka oti he Karauna Karaati, ka tika kia Riihitia, kia hokoa ranei. (Wan.1 1:3 1874,p.9)

Karauna Karaati to Crown Grant (vt)

Ko nga whenua i Karauna Karaati, he tawhiti atu i nga wahi e nohoia nei e matou. (Wan.1 1:4 1874,p.15)

Na konei au i mea ai, me Karauna Karaati taua whenua kia kitea ai te mea iti, me te mea nui, kia hoko ai te tangata i tona waahi iti, me riro tika i a ia te utu o tana waahi. (Wan.1 2:31 1875,p.409)

Karauna Karati Crown Grant (n)

E korerotia ana kotahi te he o nga Karauna Karati he maumau i nga moni. (MM2 7:15 1860,p.3)

E pai ana matou kia ekaina a matou pihi, kia riro mai ai te Karauna Karati mo tenei pihi ki ia tangata ki ia tangata. (MM2 7:14 1860,p.39)

Tenei ta Te Kawana e whakaaro nei e hiahia nei, kia whiwhi pu tenei Rangatira tera Rangatira, tenei tangata tera tangata hoki o ia hapu o ia hapu, ki te pukapuka Karauna Karati. (Govt.13 1860,p.1)

Kia tukua mai nga Karauna Karati o te Kuini hei tiaki i o tatou wahi. (MM2 2a:9 1862,p.18)

Hei reira ma te Kouti e whakaputa he Karauna-karati ki te tangata mona te whenua. (Martin 2 1872,p.4)

Hei reira whakarite ai he Karauna-karati, he Tiwhiketi ranei, kia rite ki ta nga ture e tuhi i muri nei. (Martin 2 1872,p.3)

Kia Karauna Karatitia, kia wehewehea mo ia tangata tana waahi, tana waahi. (Wan.1 1:3 1874,p.9)

karaunatanga crowning (n)

He parani kei te peke maui, i rite ki te karauna te ahua. (MM2 3a:6 1863,p.7)

Ko te Karaunatanga i a hehu Karaiti ki te potae tatara moa. (Pom.5 1893,p.39)

karaunatia to crown (vi/vt)

Kua karaunatia ia e koe ki te kororia ki te honore. (Pai.3 1837,p.298)

karaunatia to Crown Grant (vi/vt)

Me whakapuaki ahau i taku pouri, ara koia tenei ko nga whenua kahore i te karaunatia - kaore i te homai he karauna mo tena tangata mo tena tangata. (MM2 7:13 1860,p.22)

Tukua mai to matou kainga; tino karaunatia o matou tupuna ki runga i a matou, ki o ratou uri ki a matou ko Paikea ma, ko Matikikuha ma. (MM2 3a:3 1863,p.11)

karaune ground (-hoe) (n)

Ko te hunga kihai i pai te rakaraka, me tango ki te karaune, (ara ki te ho). (KNT 3:8 1844, p.38)

Karawini Calvinist (n)

Ko te hahi o Ingarani, o te Weteriana, o nga Papitiha, o nga Karawini, o Ruta, o Morewia, me te tini noa atu e kore e taea te whakataki. (Wes.2 1847,p.10)

kare (gridiron) (n)

Katahi ka tikina atu he kare rino, ka tahuna he ahi ki raro, a ka oti te whakakâ, whakatakotoria ana a Raureti ki runga. (Pom.9 1894,p.131)

kareko calico (adj)

Ko nga kakahu kareko, penei me te haate kareko, me te hiiti, me maka ki roto ki te kohua ki runga ki te ahi. (Martin 4 1869,p.11)

kareko calico (n)

Ko te muka hei whatu i te kareko. (KNT 3:6 1844,p.26)

Meinga katoatia ana hei kai mahi ma te tangata, hei whatu i te hiraka, i te kareko hei kakahu mona. (MM2 6:1 1859, p.2)

karena gallon (n)

3 tana 9 kaho me nga karena 100 hinu tohora. (MM2 2:12 1856,p.13)

karepe grape (adj)

Tapahia iho ana i reira he manga karepe, ko tahi tona tautau. (Maun.14b 1844,p.177)

karepe grape (n)

E wakia ana ra nei te karepe no te tataramoa, me te piki no te puwa?. (Syd.2 1830,p.22)

Tautau ana ki raro, me te mea he tautau karepe. (Cotton 1849,p.13)

karepi grape (n)

E kore hoki e kohia nga piki i te tataramoa, e kore ano hoki e wakiia te karepi i te rapere. (Pai.2 1835,p.19)

Me te mea he karepe i te koraha taku tutakitanga ki a Iharaira. (Kareti 12 1856,p.491)

karepo grape (n)

Taria te karepo kinga wahi kua whetengitia, kia momona ai. (KNT 3:6 1844,p.31)

karetari calendar (n)

karete college (n)

Kua roa e hiahia ana kia hanga he taone ki to ratou kainga tutata ki te Karete o Hana Hoani. (MM2 1:2 1855,p.3)

kareti carriage (n)

He mea mahi nga Kooti me nga Kareti, ki te tikanga o nga tauira hou, o Tawahi o Merika, a he mea mahi pai te hanga o aua mea. (Wan.1 2:13 1875,p.111)

kareti carrot (n)

Ki te pakeha ka nui te pai o te kareti, o te tonape, o te paukena ki roto ki te hupa. (Martin 4 1869,p.18)

kareti college (n)

Ka puta tana kupu riri ki tetehi o nga Tuari o te Kareti. (Auck.8 1854,p.21)

Ko etahi o nga tai-tamariki o aua motu, i whakaakona ki te Kareti o te Pihopa. (MM2 3:4 1857,p.16)

E toru te au ma tahi, nga tamariki e akona ana i te Kura (Kareti) i te Aute. (Wan.1 2:19 1875,p.208)

kareti ako kura (university?) (n)

Ko te Kareti ako Kura, a tae noa ki te Hohipera i Terehi. (Wan.1 3:34 1876,p.364)

kari garden (adj)

Ka poka te taiepa kari o tetahi ki to tetahi kainga. (KNT 2:1 1843,p.3)

kari garden (n)

Kihai ianei a hau i kite i a ko rua i te kari?. (Syd.4 1833,p.86)

Na! he kari tera i te wahi i ripekatia ai ia. (Syd.4 1833, p.88)

Ka puta ake te kakara o nga mea e tupu ra i roto i te kari. (Wilber.3 1845,p.18)

Nga kari nonohi hoki te pai, me nga mea wakapaipai kari e tupu ana. (Wilber.3 1845,p.17)

Kia kaua raua e kai i te hua o te tahi nga rakau o te kari. (CM1 1847,p.4)

Te kari ki Erena. (CM1 1847,p.3)

I te tahi taha o te whare ko te kari. (Kareti 7 1852,p.8)

Tana hanga he haere ki nga kari i te pa ki te rapu mahi mana. (Kareti 7 1852,p.7)

Ka whakararangitia ki roto i te kari a Nero, hei matakitaki mai ma te tokomaha. (Martin 3 1863,p.4)

Kari Gadites (n)

Me tetahi taha o maunga Kireara, me ona pa i ho atu e a hau ki nga Reupeni raua ko nga Kari. (Pai.14a 1840,p.62)

karihe chalice (n)

E kore korua e matau i ta korua e inoi mai nei. E ahei ana korua te inu i te karihe, e inu ai ahau?. (Pom.8 1847,p.110)

Ko te hapainga o te Ohitia me te Karihe. (Pom.7 1889,p.23)

Karihe. Ko te oko tapu o te Miha, ko te kapa. (Pom.5 1893,p.211)

karihoparaha chrysoprasus (n)

Ko te tuaiwa he topaha; ko to ngahuru he karihoparaha; ko te tekau ma tahi he uakinitina. (Pai.3 1837,p.355)

karihorita chrysolyte (n)

Ko te tuarima he hararonika; ko te tuaono he harariu; ko te tuawitu he karihorita. (Pai.3 1837,p.355)

Karii Chaldees (n)

Ka puta atu te kupu ki a ia kia, whakarerea iho a Ura o nga Karii. (MM2 1:1 1855,p.24)

karika garlic (n)

Ki nga kukama, ki nga mereni, ki nga riki, ki nga haniana, me te karika. (Maun.14b 1844, p.172)

Kariki Greek (adj)

E matau ana koe ki te reo Kariki?. (Syd.4 1833,p.124)

I tuhituhia ki te reo Hiperu, ki te reo Kariki, ki te reo o Roma. (Syd.4 1833,p.87)

No te reo Kariki te putake o tenei ingoa. (Wes.2 1847, p.3)

Ko te rua, mo taua reo ana, engari he reta Kariki. (Martin 3 1863,p.25)

Kariki Greek (n)

A i uru e tahi Kariki ki a ratou, i haere ake ki te karakia i te hakari. (Syd.4 1833,p.77)

E haere oti ia ki nga konene i roto i nga Kariki, ako ai i nga Kariki?. (Syd.4 1833,p.68)

Ka tuhituhia te tuhituhinga i runga i a ia ki nga reta o Kariki, o Roma, o nga Hiperu. (Pai.2 1835,p.64)

Kahore he Kariki i reira, he Hurai ranei. (Wes.2 1847, p.5)

Kahore hoki he putanga ketanga o te Hurai ranei, o te kariki ranei. (Wes.2 1847,p.23)

Na te Wairua kotahi hoki i iriiria ai tatou katoa ki te tinana kotahi, ahakoa Hurai, Kariki ranei. (Wes.2 1847, p.3)

Kahore i ririte nga whakamaoritanga a nga Kariki. (Martin 3 1863,p.25)

kariko calico (n)

Ko te takenga mai tera o te kariko e kakahu nei tatou. (MM2 1:7 1855,p.6)

He nui hoki te kotene o reira. Ko te takenga mai tera o te kariko e kakahuria nei e tatou. (Kareti 10 1856,p.28)

kariri cartridge (n)

Tangohia ake e au, e toru nga Pu, ko nga Kariri. (Govt.16 1852,p.138)

Meatia ana e taua hunga tito korero, ko nga kariri e hoatu ana ki nga hoia Hipoi he mea hanga ki te hinu poaka ki te hinu kau. (MM2 5:14 1858,p.1)

Kariri Galilean (n)

Titiro atu hoki ki nga Kariri atua kore. (Martin 3 1863,p.49)

Kariti Cretan (n)

Me nga manuhiri o Roma, nga Hurai, nga porohiraiti, nga Kariti, nga Arapi. (Pom.6 1879,p.189)

karona gallon (n)

42 hanaraweti poaka, 86 karona hinu. (MM2 6:2 1859,p.8)

karono gallon (n)

4 Kuati...1 Karono. (Purewa 1 1847, p.8)

karote carrot (n)

40 hanaraweti tanapa, 2 hanaraweti karote. (MM2 7:9-10 1860,p.15)

kata cart (adj)

Ka ahu ki te Whakarua i runga i te ara kata, ka tae ki Pukeruru. (MM2 7:14 1860,p.49)

kata cart (n)

Kahore, ko nga to kata, ko nga kuru kohatu o nga huarahi. (MM2 1:3 1855,p.54)

Haere ake nga kata me nga weikena, e toru tekau. (MM2 3:2 1857,p.14)

Ko to maua haerenga nei, i haere ma uta; i ma te hoiho, i ma te Kata, i ma te weikena hoki. (MM2 3:2 1857, p.13)

Whakanohoia ana e ratou te aaka a Ihowa ki runga ki te kata me te pouaka. (Pom.6 1879,p.387)

kata cutter (nautical vessel) (n)

Ko te ahua o taua poti koia tenei. He kata, ara he rakautahi, i tua ma te peita. (KNT 3:11 1844,p.58)

Ko te kata Piwara, 60 tana. (MM2 2:9 1856,p.15)

katamauhe customhouse (n)

Mea ana a te Kawana ki a Pomare ka wakakahoretia eia te Katamauhe. (KNT 3:10 1844, p.52)

kata-roira castor oil (n)

Tetahi atu rongoa tika hei hokonga ma koutou, he Kata-Roira. (Martin 4 1869,p.4)

katatanga cartage (n)

Haunga te katatanga o nga rakau, i taiepatia tetahi mara, a ruia ana, whakatokia ana ki te tini o nga hua whenua hei kai. (MM2 3a:4 1863,p.14)

katatia to cart (vi)

Te take i whakamahia ai ratou, he ahua kino no te pamu, he pakarukaru no nga taiepa, a na te 4 maero, e 5 ranei, te mamao o nga rakau ina katatia mai, hore he arawhata o nga awa, o nga repo. (MM2 3a:4 1863, p.14)

katekihama Fr. catéchisme (= catechism) (n)

katekita Fr. catéchiste (n)

Ko te ritenga mo te tanumanga i nga tupapaku kaumatua e nga Katekita. (Pom.8 1847,p.3a)

Kia tupato nga katekita kei mate kuware nga tamariki nohinohi i te iriiringa kore. (Pom.6 1879,p.95)

E takoto ana nga Upoko apiti e toru mo nga Katekita me nga tangata katoa. (Pom.5 1893,p.x)

katekumeni Fr. catéchumène (n)

Na te mea inamata e iriiria ana nga Katekumeni i te po i mua i te Pakate. (Pom.8 1847,p.363)

Na te mea inamata e iriiria ana nga Katekumeni i te po i mua i te aranga. (Pom.6 1879, p.177)

Katekumeni. He akonga no te Hahi kahore ano i iriiringa. (Pom.5 1893,p.211)

katene cotton (adj)

Ko te kawhi, ko te huka-keni, ko nga rakau katene. (MM2 1:2 1855,p.22)

Erangi kei nga wahi maroke, ko te kawhi, ko te huka-keni, ko nga rakau katene, ko te kokonata, ko te araruta. (Kareti 10 1856,p.6)

katene cotton (n)

Ka kite ia i te katene e tupu ana, i te koura e mau ana i nga tangata. (Kareti 10 1856,p.36)

katepa constable (n)

Ka tae atu nga katepa, kihai ratou i kitea i te ware herehere, ka hoki atu. (Syd.4 1833,p.98)

katera Gk. katera (n)

E noho ana nga kiripi ratou ko nga parihi ki runga i te katera o Moihi. (Pom.8 1847,p.126)

Katera o hato Petera ki Roma. (Pom.8 1847,p.6a)

Katera. Ko te ra i noho ai a Ho Pita ki Anatioka, ki Roma hoki. (Pom.5 1893,p.213)

katere cattle (n)

Kararehe-Katere. (Kau, hoiho, hipi, aha). (Auck.6 1858,p.6)

katikati hipi shearing (n)

Tenei ki te ao katoa mo tenei mahi kino mo te katikati hipi, he mea kia nukuhia te utu. (Wan.1 2:13 1875,p.117)

katikati hipi ship (n)

Ko te hipi ko te Rori Pare, 623 tana. (MM2 2:9 1856,p.15)

Te hipi Hakawei, 899 tana, Tipene te Kapene, ko Hangahai, he pehanga. (MM2 4:4 1857,p.7)

katikihama catechism (n)

He aha ta te Katikihama ingoa mo Hatana ko te tikanga kia wawai nei tatou ki a ia?. (Wilber.2 1843,p.13)

He whakapuaki i nga tikanga o te katikihama o te Hahi o Ingarani. (Kareti 1 1849,title page)

Ko nga katikihama etoru. (Kareti 3 1849,title page)

Ko te katikihama tuatahi. (Kareti 3 1849,p.3)

Ko te katikihama tuatahi. (Kareti 3 1849,p.11)

He whakapuaki i nga tikanga o te katikihama o te Hahi o Ingarani (Te Rua o nga Wahi). (Kareti 2 1850,title page)

Ka pehea te kupu o te Katikihama?. (Kareti 2 1850, p.26)

katikihema catechism (n)

E mea ana te Katikihema, 'Ko te pai tenei mo te tangata, kia mahi ahau ki taku hoa, ki taku e pai ai kia mahia mai e ia ki au'. (MM2 2a:2 1862,p.19)

katikumena catechumen (n)

I te mea ano e iti ana te tamaiti, ka tuhituhia tona ingoa hei Katikumena mo te Hahi, ara, hei tamaiti whakaakoranga ma te Minita mo te iriiringa. (Martin 3 1863,p.69)

Kua whakarerea e ia nga tikanga a Mani, kua hoki ano hei Katikumena mo te Hahi. (Martin 3 1863,p.72)

katimauhe customhouse (adj)

He tini nga Utu-whaine, nga Whakautu, kua whakaritea mo te kape i nga tikanga Ture-Katimauhe, i a nga Apiha-Katimauhe hoki e whakarite nei. (Auck.6 1858,p.27)

A me mahi tetahi Kawanatanga i Poneke, hei mahi i nga mahi Poohi, me nga mahi Katimauhe anake, mo aua Motu e rua nei. (Wan.1 2:31 1875,p.402)

katimauhe customhouse (n)

E meatia ana, me whakarite he utu nui ki te Katimauhe mo te paraoa e utaina mai ana i Merika a muri ake nei. (MM2 5:12 1858,p.7)

A ko te utu kia Kuini; ara ki nga Katimauhe, £217,031. (Wan.1 2:19 1875,p.208)

Katinara Cardinal (n)

Ko nga Pateriake, ko nga Katinara, ko nga Pirimati. (Pom.5 1893,p.165)

Timata mai i nga Katinara, tuku iho ki nga Pateriake me nga Pirimati, tuku iho ki nga Ahipihopa me nga Pihopa, kotahi ano to ratou ahua. (Pom.9 1894,p.46)

katipa constabulary? (adj)

Ko te tangata ka Huaki, ka whakanehenehe ranei ki tetahi Katipa i a ia mahi ana i tana mahi-Katipa. (Auck.6 1858,p.9)

katípa constable (n)

Waka taudi átu, e tu únga katípa. (CMS 1 1820,p.112)

Katipa-Pehiara Special Constable (n)

Ko te tangata kua whakaturia hei Katipa-Pehiara ka whakakahore ina meatia kia oati. (Auck.6 1858,p.9)

katipa pirihimana police constable (n)

Ka tukua a Tamati ki tetahi Katipa-pirihimana, mana e arahi ki Akarana ranei, ki hea ranei, kia whakawakia e te Kooti Hupirimi. (Auck.6 1858,p.x)

Katorika Catholic (n)

I tu ki reira te huihui a te Katorika o te Arawa. (MM2 3a:8 1863,p.11)

Ka nui nga he e whakatupuria e ia mo nga katorika o tona kingitanga. (Pom.6 1879,p.461)

Katorika Fr. Catholique (adj)

E wakapono ana ahau ki te hahi tapu Katorika. (Pom.1 1842,p.16)

E wakapono ana ahau ki te Wairua Tapu; ki te Hahi tapu Katorika. (Pom.1 1842,p.46)

Ka huaina te hahi o Hehu Kerito e nga apotoro ano ko te hahi tapu katorika. (Pom.1 1842,p.14)

Ko te Hahi i huaina nuitia i te ao, ko te Hahi Tapu, Katorika, Apotorika, Romana. (Pom.1 1842,p.35)

Ko te hahi tapu Katorika. (Pom.1 1842,p.3)

Ka tahuri nga iwi o Heremani ki te Karakia katorika a, ko Poniwahio te Pihopa tuatahi kei reira. (Pom.6 1879, p.445)

Katorika Romana Roman Catholic (adj)

Kia inoi tatou ki te Atua mo te hunga katorika romana e wakapai ana ki tenei mahi apotorika. (Pom.1 1842,p.51)

Ko te Epikopo Katorika Romana. (Pom.1 1842,p.1)

Katorika Romana Roman Catholic (n)

Ko nga tangata o te Hahi Rooma, e nui ke ake ana nga tangata o ratou e noho ana i roto i Ranana, i nga Katorika Romana, e noho ana i to ratou Pa i Rooma. (Wan.1 2:19 1875,p.209)

Katorikatanga Catholicism/Catholicity (n)

E wha ana tohu nui, ko te Kotahitanga, ko te Tapunga, ko te Katorikatanga, ko te Apotorikatanga. (Pom.8 1847,p.219)

E wha ana tohu nui, ko te Kotahitanga, ko te Tapunga, ko te Katorikatanga, ko te Apotorikatanga. (Pom.6 1879,p.277)

Katoriki Catholic (adj)

I konei hoki koe e korero ana, me Te Wiremu, Minita, me Te Pirihi, Katoriki, ko Rene te ingoa. (MM2 4:10 1857,p.8)

Kei te Hekipia Roori, Nepia, tana whare mahi, i tawaahi ake o te whare Karakia Katoriki. (Wan.1 2:27 1875,p.331)

katuaira castor oil (n)

Ki te puru te paru i roto i te riu o te turoro, me whangai ki te katuaira. (MM2 2a:15 1862, p.6)

kau cow (adj)

Kia waiho atu nga hiako okiha, nga hiako kau o Tawahi. (KNT 3:8 1844,p.38)

Katahi ratou ka mohio ki te mahi waiu-kau, hei pata, hei tiihi. (Kareti 8 1850,p.12)

Kua hoatu e ahau te paru kau hei whakarite mo te aru tangata. (Kareti 12 1856,p.338)

kau cow (n)

I aua ra ka hanga e ratou he kuao kau, ka kawea atu te patunga tapu ki taua wakapakoko. (Syd.4 1833,p.101)

E kore ianei koutou katoa e wewete i te hapati i tona kau i tona ahi ranei i te ware?. (Pai.2 1835,p.40)

Aua koe e hiahia hara ki...tona kau, me tona ahina me nga mea nona katoa. (Pom.1 1842,p.38)

Ka tangi te kau. (Will.1844,p.127)

Kei waenga patiti nga kau e haere ana. (Will.1844,p.95)

Kia u, kei pakaru e nga kau. (Will.1844,p.191)

Kua pau ke te taepa nei e turaki e te kau. (Will.1844, p.153)

E kore te Atua e pai ki nga toto o nga hipi, o nga kau. (Maun.12(iv) 1846,p.5)

Me nga kuao kau, ko tahi nei o ratou tau. (Maun.12(vi) 1846,p.5)

Mo te mau i nga toto o te kau ki roto ki te tino wahi tapu. (Maun.12(vi) 1846,p.4)

Ahakoa mano te hoiho, mano te kau. (Whiteley 1847, p.18)

E inu ana te kau i te wai. (Kareti 4 1847,p.15)

He kau, he hipi, he nanenane nga kararehe hei whakahere. (CM1 1847,p.14)

Ka kite matou i te Parau, e parau ana i tona oneone, me te Kau, me te Hipi, i tona kainga e haere ana. (Bud.1 1847, p.9)

Me te whai ano nga kau e to ana i te kaata. (CM1 1847, p.38)

Nga mea pai o nga hipi, o nga kau, o nga mea momona hoki, me nga reme. (CM1 1847,p.30)

Kaua koe e hiahia...ki tana kau ranei, ki tana kaihe ranei, i te tahi mea ranei a tou hoa. (Kareti 3 1849,p.7)

Ko te hunga whakaako i te Sakona ki te whangai hipi, kau, he Piritone, i riro i a ratou hei taurekareka. (Kareti 5 1851,p.7)

He taiepa pai, ka kainga nga mea i roto e te hoiho, e te kau ranei, ka utu. (MM2 4:8 1857,p.4)

Kahore e wehingia te kau, te poaka. (MM2 3:1 1857, p.10)

Me tango te tangata Maori i te kau, i te hipi, me tahuri ki te mahi paamu. (MM2 4:3 1857,p.3)

He tikanga mo nga kau kia noho ki roto ki te taiepa, kei puta ki waho, kei kai i nga kai. (MM2 6:7 1859,p.4)

He nui nga kau Pakeha i toku kainga. (MM2 7:15 1860, p.20)

Me whakamatu te arahi mai a te pakeha i te Hipi i te Kau ki runga i nga pihi o nga tangata maori. (Hoki 12:8 1862,p.2)

Whakamomonatia Okaihau ki te kau, ki te hipi, kinga kuri katoa a te Pakeha. (MM2 2a:2 1862,p.14)

Ka whiua atu hei poipoinga ma nga kau. (Martin 3 1863, p.21)

kaunehera council (n)

Kia tu he Kaunehera maori mo nga Porowini katoa hei whakahaere i raro i te Paremata Nui o Aotea. (Wan.1 1:3 1874,p.9)

kaunihera council (n)

I whaikorero te Kaunihera, me te whakahoki mai a te Kawana. (Wan.1 1:10 1874,p.55)

kaute account (n)

E he ana te kaute o ana moni, ko ta ratou Pire, kai a au e tiaki ana. (Wan.1 2:20 1875,p.223)

kaute 'count' (n)

kawana governmental? (adj)

He kakahu Kawana ona, a i tautau ano ki runga i a ia nga whaka kai toa taua i hoatu ki a ia mo tana kaha ki te whawhai i Inia. (MM2 1:7 1855,p.2)

Ka whakarere hoki i tana mahi kawana. (Martin 3 1863, p.52)

kawana governor (n)

Te Kawana o nga piriniha. (Syd.2 1830,p.82)

Ka arahina koutou ki nga kawana, ki nga kingi moku. (Syd.4 1833,p.24)

Ko nga kawana o nga tau iwi hei tonotono ano i a ratou. (Syd.4 1833,p.39)

Ko ia ano te tino rangatira o nga kawana o nga tohunga katoa o Papurona. (Pai.12 1840,p.10)

Ko nga piriniha, Ko nga kawana, Ko nga rangatira hoia, me nga tangata hoki a te kingi. (Pai.12 1840,p.13)

E korero atu kia Kawana Hotereni kia rongo marire ia i aku korero. (KNT 1:12a 1842,p.52)

Kahore e te Kawana tenei ano te kupu o to matou Huihuinga. (KNT 1:1 1842,p.2)

Ko te wakaoranga ake o hato Petera, ko te kawana nui o Hehu Kerito mo nga mea tapu i te ao katoa. (Pom.1 1842, p.35)

E wakaritea ranei e koutou ta koutou i korero ai i Waitangi e to matou Kawana kua mate nei?. (KNT 3:1 1844,p.3)

Kia tukua ia ki te rangatiratanga ki te kaha o te kawana. (Will.1844,p.xxxi)

Ka toru te kau o nga tau i nohoia ai enei Motu e te pakeha, kahore ano tetahi pokonga a ratou, tae noa mai te Kawana, me ona hoa. (KNT 4:6 1845,p.24)

Kia kawea ia ki tetahi whenua ke, ki ta te Kawana e whaka rite ai. (Martin 1 1845,p.16)

Haere mai ana ko te Kawana, ko nga Rangatira, ko nga Ruri Whenua. (Whiteley 1847,p.35)

Hei reira, me hoatu kia whakaaetia e Te Kawana kia mau ai. (Bud.1 1847,p.16)

He wa ano ka homai he kawana, ara, he kai whakariterite. (CM1 1847,p.20)

He wa ano kahore he kawana. (CM1 1847,p.19)

I tukua mai nga taonga hei whakarangatira i a koutou i tukua mai nga Kawana me nga kai whakawa. (Whiteley 1847,p.12)

Ko te Kawana hoki, me nga Rangatira mohio, hei whaka takoto tikanga mo nga mea o tenei ao. (Whiteley 1847, p.38)

Mei kore ta te Kawana mahara ki o matou tikanga. (Whiteley 1847,p.11)

Me whakaae hoki koutou ki nga tikanga o te Kawana. (Whiteley 1847,p.39)

Muri iho ka whakaritea ano e Te Kawana. (Whiteley 1847,p.13)

Te Kawana, nga rangatira, nga tangata katoa. (Whiteley 1847,p.36)

Tono kau ana a Kawana kia tukua mai nga tangata mana te hara. (Whiteley 1847,p.14)

Ko te Kawana o Huria. (Kareti 3 1849,p.18)

Kia rongo ki nga kawana, kai whakaako, kai tohutohu whakawairua. (Kareti 2 1850,p.9)

Ko te pukapuka poroporoaki a Ngatiraukawa ki to ratou matua kia Kawana Kerei. (Wton.3 1853,p.11)

E Kawana korerawa e riro a Nui Tireni i a koe. (MM2 1:7 1855,p.18)

Haere ra, e Kawana, haere e hoki ki tou kainga ki Ingarangi. (MM21:7 1855,p.6)

Ka haere atu ahau i konei ki te whare o Kawana. (MM2 1:4 1855,p.5)

Ko aku kupu ki a Kawana me maia kapuaki katoa i naianei ano. (MM2 1:7 1855,p.19)

Ka haere mai ki te whakatau i a te Kawana. (MM2 3:2 1857,p.13)

Kei a Te Kawana te ritenga o te nuinga ake o te utu, o te itinga iho ranei. (MM2 4:7 1857,p.4)

Kua tahuri nga rangatira maori ki te pakaru i a ratou kupu i whakaae nei ki te aroaro o Te Kawana. (MM2 3:2 1857,p.12)

Ma nga Kai whakarite ture o te Kuini, o Te Kawana, e tino whakarite ena ture. (MM2 4:8 1857,p.4)

Mau e tuku atu te reta mo Te Kawana Paraone, me nga Nupepa nei. (MM2 4:13 1857,p.13)

Na, i a Kawana Kerei kaore ano i tae mai hei Kawana mo tenei whenua, ka rongo ia ki tenei iwi ki te maori. (MM2 3:2 1857,p.11)

Na te Atua i homai nga Kawana hei atawhai hei tiaki i te iwi. (MM2 3:4 1857,p.5)

E hoa ma, e nga rangatira katoa o te taone, e nga Pakeha katoa e aroha ana ki a matou, me Te Kawana hoki,- Tena koutou katoa. (MM2 6:19 1859,p.4)

Haere mai kia kite i enei tamariki au, tenei ano te tururu noa iho nei i tenei pito o to tatou motu, te tatari aroha atu nei ki a koe, ki to matou Kawana. (MM2 6:10 1859,p.2)

Mana e tuku atu ki a Te Kawana kia taia ki te perehi. (MM2 6:13 1859,p.5)

Ka pakaru i au te whare o Kawana, kia ata korero au ki a ia, me ia ki au. (MM2 7:15 1860,p.15)

Kei a korua ko te Kawana te whakaaro mo tena. (MM2 7:17 1860,p.5)

Ko aku korero tenei i te tuatahi o nga Kawana, i te tuarua o nga Kawana, i te tuatoru o nga Kawana. (MM2 7:13 1860, p.14)

Ko matou tenei ko nga tangata o tenei pihi whenua i hoatu tika ki a te Kawana. (MM2 7:8 1860,p.5)

Ko te he o te Kawana, he hohoro tonu ki te whawhai. (MM2 7:13 1860,p.23)

Ma te Kawana ano e kimi mai he Maori he Pakeha hei tiaki i aua whenua. (MM2 7:15 1860,p.3)

Muri atu ko te Kawana, he ture tana hei oranga mo te tinana, marama ana tana. (MM2 7:11-12 1860,p.13)

He kupu mihi atu ki a Kawana Paraone. (MM2 8:1 1861, p.3)

He toronga mai tenei na Kawana i a matou i runga i te aroha, na e whakapai atu ana matou. (MM2 8:2 1861, p.9)

Kahore ano i whati taku rakau i a korua ko te Kawana. (MM2 2a:7 1862,p.12)

Kahore ano koe e te Kawana i homai i tetahi kura mo matou. (MM2 2a:12 1862,p.7)

Kua tae ahau ki a te Kawana, kua korero maua, kua mea mai ia kia mau te rongo. (MM2 2a:11 1862,p.2)

Me puaki he kupu ma tatou kia Kawana ki tena kingi kia tukua ki raro, kahore a tatou pai atu ki tera mea. (MM2 2a:2 1862,p.14)

No tenei e Kawana, kaore matou e pai atu ki tena Maori, mo Waikato atu ano tena Maori. (MM2 2a:9 1862,p.13)

I tetahi ra ka arahina atu ki te aroaro o te Kawana kia whakawakia. (Martin 3 1863,p.31)

Ma te Kawana tana whakaaro, ma Te Pere tana whakaaro. (MM2 3a:6 1863,p.32)

Me whakarongo tatou ki te reo atawhai o to tatou matua o Kawana Kerei. (MM2 3a:3 1863,p.15)

Ma te Kawana ratou ko tona Runanga e whakatu ki ia takiwa ki ia takiwa he kai-whakawa mo Te Kouti whenua-maori. (Martin 2 1872,p.1)

kawana to govern (vt/vi)

E kawana ana i nga mea katoa ake ake ake. (Syd.7 1833,p.38)

I a Ponotio Pirato e kawana ana i Huria. (Pai.2 1835, p.9)

I nga ra o mua i nga ra o Kawana Kerei e Kawana ana i nga Motu nei, i mahi pai rawa a Kawana Kerei i ana tikanga ki te iwi Maori. (Wan.1 3:37 1876,p.385)

Kawana Henera Governor General (n)

Te taenga o te rongo o enei aitua ki te Kawana Henera, na ka whakaemiemia e ia nga hoia. (MM2 5:14 1858,p.4)

kawanata Bible (n)

Poto katoa nga whakamaoritanga o te Kawanata Tawhito. (Martin 3 1863,p.25)

kawanata covenant (n)

Ko aku toto enei o te kawanata hou. (Syd.7 1833,p.32)

Ko aku toto hoki enei, ko to te kawanata hou e wakahekea ana mo te tini, hei muru i te hara. (Syd.4 1833,p.50)

kawanatanga government (adj)

Ahakoa iwi hauhau, iwi Kawanatanga, He maori katoa tatou. (Wan.1 1:3 1874,p.9)

He tika ano ranei, kia mahia nga matauranga a nga tangata Kawanatanga, hei whakaranea moni ma ratou. (Wan.1 2:25 1875,p.302)

kawanatanga government (n)

Kaua hei tenei ra matou e tukua ki te hara, ki te kino, oti ko a matou hanga katoa kia waka tikaia ki tou kawanatanga. (Syd.2 1830,p.63)

Ina oti te wakangaro te kawanatanga katoa te mana katoa me te kaha. (Syd.7 1833,p.53)

Muri iho i nga tau e rua ka tukua mai a Pohia Petaha ki to Pirika kawanatanga. (Syd.4 1833,p.128)

Muri iho i tena nga merekara, me i reira nga homaitanga wakaoranga, nga wakakahanga, nga kawanatanga, nga tininga reo. (Syd.4 1833,p.164)

I runga i te kawanatanga katoa, i te mana, i te kaha. (Pai.1 1835,p.4)

Ekore e tukua e matou te wakarite ture ki tetahi hunga ke atu, me tetahi Kawanatanga hoki. (Pai.22 1837)

Ka wakanuia a Hataraka, a Mehaka, a Aperaneko, e te kingi, i roto i te kawanatanga o Paurona. (Pai.12 1840, p.14)

Ki runga ake i te kawanatanga katoa o Papurona. (Pai.12 1840,p.10)

Ka kitea te Painga o tau Kawanatanga, te pai o nga ture o te Kuini, ka tahi pea, ka wakarerea o ratou ritenga maori. (KNT 3:1 1844,p.3)

Kia pai to Kawanatanga kia aroha tetahi, ki tetahi. (KNT 3:2 1844,p.11)

I muri i a Hohua kihai i ata takoto he tikanga mo te kawana tanga o Iharaira. (CM1 1847,p.19)

Ka tika ai te Kawanatanga o to koutou motu. (Whiteley 1847,p.38)

Ko nga moni o taua whare tohu me waiho iho ki te Kawana tanga. (Bud.1 1847,p.12)

Me whakaae koutou ki te Kawanatanga o te Pakeha. (Whiteley 1847,p.38)

I a ia te Kawanatanga o tenei kainga, i mua atu o tona taenga mai ki Niu Tireni. (MM2 1:1 1855,p.15)

Kia penatia me ta te Kawanatanga e whakaritea nei. (MM2 4:13 1857,p.13)

Kia whakaae tatou ki ta te tokomaha kia kotahi ai tatou ki te Kawanatanga. (MM2 4:11 1857,p.3)

Ko nga whenua pea kua hokona atu ki te Kawanatanga ko nga whenua ranei kahore ano i hokona atu. (MM2 4:15 1857,p.4)

Tukua ki te Kawanatanga te ritenga mo tatou inaianei. (MM2 5:11 1858,p.4)

E tohe ana au ki te Kawanatanga kia whakaaetia e ratou tetahi whare mo matou i Poneke. (MM2 7:15 1860, p.21)

Haere ra, e to matou pukapuka, ki te Tari o te Kawana tanga. (MM2 7:1-2 1860,p.10)

Koia i mea ai taku whakaaro ma tatou tetahi taha o te Kawanatanga ma te Pakeha tetahi. (MM2 7:15 1860, p.3)

Kua tomo ahau ki te Kuinitanga, ki te Kawanatanga, ki te whakapono hoki. (MM2 7:13 1860,p.19)

Haere mai kia kite koe i te iwi kua oti mai ano imua hei tamariki mo te Kawanatanga, mo te Kuini hoki. (MM2 8:2 1861,p.9)

Kua kite hoki matou i roto i nga 'Karere Maori' i te rironga o te whenua i te Kawanatanga i mua. (MM2 8:1 1861,p.3)

21 o Maehe ka tae mai nga karere o te Kawanatanga ki a matou. (MM2 2a:9 1862,p.16)

Ko toku pai ko te ora i te Kawanatanga hei matua moku. (MM2 2a:2 1862,p.17)

No konei ka mahara matou kua he tenei whakaatu mai a te kawanatanga ki a matou. (Hoki 12:8 1862,p.2)

I tu ai hoki te kawanatanga o to tatou kingi. (Martin 3 1863,p.31)

E hiahia ana te Kawanatanga, ki te hanga i etahi tikanga mo te ako i nga tamariki a nga rangatira o te iwi Maori. (Wan.1 1:10 1874,p.59)

kawanatia to govern (vt)

Kawanatia, tiakina ratou ake ake ake. (Syd.2 1830,p.59)

Kia arahina, kia kawanatia e tou Wairua. (Syd.2 1830, p.83)

Kia kawanatia tou hahi tapu, kia tohutohungia e koe ki te ara tika. (Syd.2 1830,p.65)

E kawanatia ana e koe nga ngakau o nga tino rangatira. (Syd.7 1833,p.24)

Kia kawanatia marietia ai matou ki te tikanga o te wakapono. (Syd.7 1833,p.27)

Kia kawanatia to Hahi tapu puta noa i te ao, kia tohutohungia e koe ki te ara tika. (Kareti 1 1849,p.17)