A grey background indicates that citations were written by Māori.
kawana governmental? (adj)
He kakahu Kawana ona, a i tautau ano ki runga i a ia nga whaka kai toa taua i hoatu ki a ia mo tana kaha ki te whawhai i Inia. (MM2 1:7 1855,p.2)
Ka whakarere hoki i tana mahi kawana. (Martin 3 1863, p.52)
kawana governor (n)
Te Kawana o nga piriniha. (Syd.2 1830,p.82)
Ka arahina koutou ki nga kawana, ki nga kingi moku. (Syd.4 1833,p.24)
Ko nga kawana o nga tau iwi hei tonotono ano i a ratou. (Syd.4 1833,p.39)
Ko ia ano te tino rangatira o nga kawana o nga tohunga katoa o Papurona. (Pai.12 1840,p.10)
Ko nga piriniha, Ko nga kawana, Ko nga rangatira hoia, me nga tangata hoki a te kingi. (Pai.12 1840,p.13)
E korero atu kia Kawana Hotereni kia rongo marire ia i aku korero. (KNT 1:12a 1842,p.52)
Kahore e te Kawana tenei ano te kupu o to matou Huihuinga. (KNT 1:1 1842,p.2)
Ko te wakaoranga ake o hato Petera, ko te kawana nui o Hehu Kerito mo nga mea tapu i te ao katoa. (Pom.1 1842, p.35)
E wakaritea ranei e koutou ta koutou i korero ai i Waitangi e to matou Kawana kua mate nei?. (KNT 3:1 1844,p.3)
Kia tukua ia ki te rangatiratanga ki te kaha o te kawana. (Will.1844,p.xxxi)
Ka toru te kau o nga tau i nohoia ai enei Motu e te pakeha, kahore ano tetahi pokonga a ratou, tae noa mai te Kawana, me ona hoa. (KNT 4:6 1845,p.24)
Kia kawea ia ki tetahi whenua ke, ki ta te Kawana e whaka rite ai. (Martin 1 1845,p.16)
Haere mai ana ko te Kawana, ko nga Rangatira, ko nga Ruri Whenua. (Whiteley 1847,p.35)
Hei reira, me hoatu kia whakaaetia e Te Kawana kia mau ai. (Bud.1 1847,p.16)
He wa ano ka homai he kawana, ara, he kai whakariterite. (CM1 1847,p.20)
He wa ano kahore he kawana. (CM1 1847,p.19)
I tukua mai nga taonga hei whakarangatira i a koutou i tukua mai nga Kawana me nga kai whakawa. (Whiteley 1847,p.12)
Ko te Kawana hoki, me nga Rangatira mohio, hei whaka takoto tikanga mo nga mea o tenei ao. (Whiteley 1847, p.38)
Mei kore ta te Kawana mahara ki o matou tikanga. (Whiteley 1847,p.11)
Me whakaae hoki koutou ki nga tikanga o te Kawana. (Whiteley 1847,p.39)
Muri iho ka whakaritea ano e Te Kawana. (Whiteley 1847,p.13)
Te Kawana, nga rangatira, nga tangata katoa. (Whiteley 1847,p.36)
Tono kau ana a Kawana kia tukua mai nga tangata mana te hara. (Whiteley 1847,p.14)
Ko te Kawana o Huria. (Kareti 3 1849,p.18)
Kia rongo ki nga kawana, kai whakaako, kai tohutohu whakawairua. (Kareti 2 1850,p.9)
Ko te pukapuka poroporoaki a Ngatiraukawa ki to ratou matua kia Kawana Kerei. (Wton.3 1853,p.11)
E Kawana korerawa e riro a Nui Tireni i a koe. (MM2 1:7 1855,p.18)
Haere ra, e Kawana, haere e hoki ki tou kainga ki Ingarangi. (MM21:7 1855,p.6)
Ka haere atu ahau i konei ki te whare o Kawana. (MM2 1:4 1855,p.5)
Ko aku kupu ki a Kawana me maia kapuaki katoa i naianei ano. (MM2 1:7 1855,p.19)
Ka haere mai ki te whakatau i a te Kawana. (MM2 3:2 1857,p.13)
Kei a Te Kawana te ritenga o te nuinga ake o te utu, o te itinga iho ranei. (MM2 4:7 1857,p.4)
Kua tahuri nga rangatira maori ki te pakaru i a ratou kupu i whakaae nei ki te aroaro o Te Kawana. (MM2 3:2 1857,p.12)
Ma nga Kai whakarite ture o te Kuini, o Te Kawana, e tino whakarite ena ture. (MM2 4:8 1857,p.4)
Mau e tuku atu te reta mo Te Kawana Paraone, me nga Nupepa nei. (MM2 4:13 1857,p.13)
Na, i a Kawana Kerei kaore ano i tae mai hei Kawana mo tenei whenua, ka rongo ia ki tenei iwi ki te maori. (MM2 3:2 1857,p.11)
Na te Atua i homai nga Kawana hei atawhai hei tiaki i te iwi. (MM2 3:4 1857,p.5)
E hoa ma, e nga rangatira katoa o te taone, e nga Pakeha katoa e aroha ana ki a matou, me Te Kawana hoki,- Tena koutou katoa. (MM2 6:19 1859,p.4)
Haere mai kia kite i enei tamariki au, tenei ano te tururu noa iho nei i tenei pito o to tatou motu, te tatari aroha atu nei ki a koe, ki to matou Kawana. (MM2 6:10 1859,p.2)
Mana e tuku atu ki a Te Kawana kia taia ki te perehi. (MM2 6:13 1859,p.5)
Ka pakaru i au te whare o Kawana, kia ata korero au ki a ia, me ia ki au. (MM2 7:15 1860,p.15)
Kei a korua ko te Kawana te whakaaro mo tena. (MM2 7:17 1860,p.5)
Ko aku korero tenei i te tuatahi o nga Kawana, i te tuarua o nga Kawana, i te tuatoru o nga Kawana. (MM2 7:13 1860, p.14)
Ko matou tenei ko nga tangata o tenei pihi whenua i hoatu tika ki a te Kawana. (MM2 7:8 1860,p.5)
Ko te he o te Kawana, he hohoro tonu ki te whawhai. (MM2 7:13 1860,p.23)
Ma te Kawana ano e kimi mai he Maori he Pakeha hei tiaki i aua whenua. (MM2 7:15 1860,p.3)
Muri atu ko te Kawana, he ture tana hei oranga mo te tinana, marama ana tana. (MM2 7:11-12 1860,p.13)
He kupu mihi atu ki a Kawana Paraone. (MM2 8:1 1861, p.3)
He toronga mai tenei na Kawana i a matou i runga i te aroha, na e whakapai atu ana matou. (MM2 8:2 1861, p.9)
Kahore ano i whati taku rakau i a korua ko te Kawana. (MM2 2a:7 1862,p.12)
Kahore ano koe e te Kawana i homai i tetahi kura mo matou. (MM2 2a:12 1862,p.7)
Kua tae ahau ki a te Kawana, kua korero maua, kua mea mai ia kia mau te rongo. (MM2 2a:11 1862,p.2)
Me puaki he kupu ma tatou kia Kawana ki tena kingi kia tukua ki raro, kahore a tatou pai atu ki tera mea. (MM2 2a:2 1862,p.14)
No tenei e Kawana, kaore matou e pai atu ki tena Maori, mo Waikato atu ano tena Maori. (MM2 2a:9 1862,p.13)
I tetahi ra ka arahina atu ki te aroaro o te Kawana kia whakawakia. (Martin 3 1863,p.31)
Ma te Kawana tana whakaaro, ma Te Pere tana whakaaro. (MM2 3a:6 1863,p.32)
Me whakarongo tatou ki te reo atawhai o to tatou matua o Kawana Kerei. (MM2 3a:3 1863,p.15)
Ma te Kawana ratou ko tona Runanga e whakatu ki ia takiwa ki ia takiwa he kai-whakawa mo Te Kouti whenua-maori. (Martin 2 1872,p.1)
kawana to govern (vt/vi)
E kawana ana i nga mea katoa ake ake ake. (Syd.7 1833,p.38)
I a Ponotio Pirato e kawana ana i Huria. (Pai.2 1835, p.9)
I nga ra o mua i nga ra o Kawana Kerei e Kawana ana i nga Motu nei, i mahi pai rawa a Kawana Kerei i ana tikanga ki te iwi Maori. (Wan.1 3:37 1876,p.385)
kawanatanga government (adj)
Ahakoa iwi hauhau, iwi Kawanatanga, He maori katoa tatou. (Wan.1 1:3 1874,p.9)
He tika ano ranei, kia mahia nga matauranga a nga tangata Kawanatanga, hei whakaranea moni ma ratou. (Wan.1 2:25 1875,p.302)
kawanatanga government (n)
Kaua hei tenei ra matou e tukua ki te hara, ki te kino, oti ko a matou hanga katoa kia waka tikaia ki tou kawanatanga. (Syd.2 1830,p.63)
Ina oti te wakangaro te kawanatanga katoa te mana katoa me te kaha. (Syd.7 1833,p.53)
Muri iho i nga tau e rua ka tukua mai a Pohia Petaha ki to Pirika kawanatanga. (Syd.4 1833,p.128)
Muri iho i tena nga merekara, me i reira nga homaitanga wakaoranga, nga wakakahanga, nga kawanatanga, nga tininga reo. (Syd.4 1833,p.164)
I runga i te kawanatanga katoa, i te mana, i te kaha. (Pai.1 1835,p.4)
Ekore e tukua e matou te wakarite ture ki tetahi hunga ke atu, me tetahi Kawanatanga hoki. (Pai.22 1837)
Ka wakanuia a Hataraka, a Mehaka, a Aperaneko, e te kingi, i roto i te kawanatanga o Paurona. (Pai.12 1840, p.14)
Ki runga ake i te kawanatanga katoa o Papurona. (Pai.12 1840,p.10)
Ka kitea te Painga o tau Kawanatanga, te pai o nga ture o te Kuini, ka tahi pea, ka wakarerea o ratou ritenga maori. (KNT 3:1 1844,p.3)
Kia pai to Kawanatanga kia aroha tetahi, ki tetahi. (KNT 3:2 1844,p.11)
I muri i a Hohua kihai i ata takoto he tikanga mo te kawana tanga o Iharaira. (CM1 1847,p.19)
Ka tika ai te Kawanatanga o to koutou motu. (Whiteley 1847,p.38)
Ko nga moni o taua whare tohu me waiho iho ki te Kawana tanga. (Bud.1 1847,p.12)
Me whakaae koutou ki te Kawanatanga o te Pakeha. (Whiteley 1847,p.38)
I a ia te Kawanatanga o tenei kainga, i mua atu o tona taenga mai ki Niu Tireni. (MM2 1:1 1855,p.15)
Kia penatia me ta te Kawanatanga e whakaritea nei. (MM2 4:13 1857,p.13)
Kia whakaae tatou ki ta te tokomaha kia kotahi ai tatou ki te Kawanatanga. (MM2 4:11 1857,p.3)
Ko nga whenua pea kua hokona atu ki te Kawanatanga ko nga whenua ranei kahore ano i hokona atu. (MM2 4:15 1857,p.4)
Tukua ki te Kawanatanga te ritenga mo tatou inaianei. (MM2 5:11 1858,p.4)
E tohe ana au ki te Kawanatanga kia whakaaetia e ratou tetahi whare mo matou i Poneke. (MM2 7:15 1860, p.21)
Haere ra, e to matou pukapuka, ki te Tari o te Kawana tanga. (MM2 7:1-2 1860,p.10)
Koia i mea ai taku whakaaro ma tatou tetahi taha o te Kawanatanga ma te Pakeha tetahi. (MM2 7:15 1860, p.3)
Kua tomo ahau ki te Kuinitanga, ki te Kawanatanga, ki te whakapono hoki. (MM2 7:13 1860,p.19)
Haere mai kia kite koe i te iwi kua oti mai ano imua hei tamariki mo te Kawanatanga, mo te Kuini hoki. (MM2 8:2 1861,p.9)
Kua kite hoki matou i roto i nga 'Karere Maori' i te rironga o te whenua i te Kawanatanga i mua. (MM2 8:1 1861,p.3)
21 o Maehe ka tae mai nga karere o te Kawanatanga ki a matou. (MM2 2a:9 1862,p.16)
Ko toku pai ko te ora i te Kawanatanga hei matua moku. (MM2 2a:2 1862,p.17)
No konei ka mahara matou kua he tenei whakaatu mai a te kawanatanga ki a matou. (Hoki 12:8 1862,p.2)
I tu ai hoki te kawanatanga o to tatou kingi. (Martin 3 1863,p.31)
E hiahia ana te Kawanatanga, ki te hanga i etahi tikanga mo te ako i nga tamariki a nga rangatira o te iwi Maori. (Wan.1 1:10 1874,p.59)
kawanatia to govern (vt)
Kawanatia, tiakina ratou ake ake ake. (Syd.2 1830,p.59)
Kia arahina, kia kawanatia e tou Wairua. (Syd.2 1830, p.83)
Kia kawanatia tou hahi tapu, kia tohutohungia e koe ki te ara tika. (Syd.2 1830,p.65)
E kawanatia ana e koe nga ngakau o nga tino rangatira. (Syd.7 1833,p.24)
Kia kawanatia marietia ai matou ki te tikanga o te wakapono. (Syd.7 1833,p.27)
Kia kawanatia to Hahi tapu puta noa i te ao, kia tohutohungia e koe ki te ara tika. (Kareti 1 1849,p.17)
A koia na nga tikanga o te Kawanatanga o tatou e Kawanatia nei. (Wan.1 2:35 1875,p.450)
whakakawana governmental (adj)
He Kawana matau ia ki nga tini mahi whakakawana. (KNT 4:11 1845,p.41)
Kawana Henera Governor General (n)
Te taenga o te rongo o enei aitua ki te Kawana Henera, na ka whakaemiemia e ia nga hoia. (MM2 5:14 1858,p.4)
kawanata Bible (n)
Poto katoa nga whakamaoritanga o te Kawanata Tawhito. (Martin 3 1863,p.25)
kawanata covenant (n)
Ko aku toto enei o te kawanata hou. (Syd.7 1833,p.32)
Ko aku toto hoki enei, ko to te kawanata hou e wakahekea ana mo te tini, hei muru i te hara. (Syd.4 1833,p.50)
