A grey background indicates that citations were written by Māori.
ki key (n)
A ka ho atu ki a ia te ki o te poka torere. (Pai.3 1837,p.342)
Ko te ki o te pouaka. (Kareti 4 1847,p.30)
Nana ano i tu ai te Popa tuatahi, i a ia e tuku ana ki a Peteranga ki o te rangatiratanga o te rangi. (Pom.9 1894,p.44)
ahere kaitiaki guardian angel (n)
He Ahere Kaitiaki ano ki a tatou katoa? He Ahere ano, ko te ako tenei o te Hahi. (Pom.8 1847,p.182)
aikiha handkerchief (n)
Ka haere tetahi o ratou ki te hoko taro, ko te aikiha i takaia ai nga kakahu hei utu, ki hai i tangohia e te pakeha. (KNT 2:9 1843,p.37)
Nana ka tupono ki nga Aikiha o nga Heremana o to matou kaipuke, hanga ake, e toru tahi nga Tatari nonohi nei. (Govt.16 1852,p.70)
Kohia ana ki te kete, takai rawa ki te aikiha tawhito, ka haere ki te kai-whakaako. (MM2 4:11 1857,p.13)
akiha handkerchief (n)
A mauria oatia mai no tona tinana ki te hunga mate nga akiha, nga apona ra nei, a hemo ana o ratou mate. (Syd.4 1833,p.119)
akihana action (= legal action) (n)
Tona tikanga e riro mai ai, me tono e te tangata. He ingoa ano to te Pakeha mo tenei tono; he 'Akihana', ara, he tono i te whakawa. (Auck.6 1858,p.40)
akihana auction (n)
Ka hokona i te makete Akihana i roto i nga wiki e rua ki te mea ia e kore e tikina mai. (Wan.1 2:31 1875,p.409)
Ko ahea rawa a matou iwi Maori, te tae ai ki te mohiotanga tika, e mahi ai ratou, i a ratou wenua ki te akihana, ana Riihitia. (Wan.1 2:14 1875,p.129)
akihana to bring a legal action (vi)
Ko te tikanga whakaora mo te tane, me Akihana, ara, me whakawa. (Auck.6 1858,p.44)
akihanatia to bring a legal action (vi)
Mehemea ranei, he hanga nona ake e puritia hetia ana e tetahi tangata, ka Akihanatia ano, kia whakahokia mai tana mea e te Kooti-whakawa. (Auck.6 1858,p.40)
akihehori accessory (n)
Akihehori. (Hunga Uru-hara). (Auck.6 1858,p.1)
aki-pihopa archbishop (n)
I marenatia e te Aki-Pihopa o Katapere. (MM2 5:11 1858,p.1)
Na Te Aki-Pihopa o Katapere i korero te Karakia marenatanga. (MM2 5:11 1858,p.3)
akirikona archdeacon (n)
Inanahi ka hoatu e Te Harawira, Akirikona, ki te Runanga o nga Akirikona, E whitu tekau pauna. (MM2 3:2 1857,p.20)
akitiwha handkerchief (n)
Amareki Amalekites (n)
E noho ana nga Amareki i te whenua ki te tonga. (Maun.14b 1844,p.178)
Ka patua katoatia e ratou te whenua o nga Amareki. (CMS 2 1845,p.26)
No nga Amareki tenei tangata, no te iwi i kanga e te Atua i mua. (Kareti 9 1849,p.44)
Anakimi Anakim (n)
I kite ano hoki matou i nga tamariki o nga Anakimi i reira. (Pai.14a 1840,p.55)
apatakihana abduction (n)
Apatakihana, (Tango pokanoa i te Kotiro). (Auck.6 1858,p.1)
Apiha Kai-tiaki Peace Officer (n)
Ko nga Katipa katoa me nga Apiha Kai-tiaki... (MM2 5:20 1858,p.3)
Araki Arkites (n)
Me te Hiwi, me te Araki, me te Hini. (CMS 2 1845,p.19)
aweteki haversack (n)
Ka hiahia atu ki taua aweteki me nga taonga o roto. (Hoki 6:15 1862,p.6)
awheteki haversack (n)
Ko tana awheteki e pakawe ana i tona kaki, ko nga kai o roto. (Hoki 6:15 1862)
eki egg (n)
Ka pahure he awhe haora, ka riro mo roto o te kanohi tetahi kiri e rite ki te kiri iti o tetahi eki. (Pom.3 1860,p.119)
Franki Frank (poss. from Fr. Franque or Lat.Francili?) (n)
Ka huaki te ope a nga Franki ki Kalia. (Martin 3 1863,p.33)
Ko nga Franki ka huaki ki Kalia. (Martin 3 1863,p.79)
Hahi Kiriki Greek Church (n)
I roto i nga tangata whakapono kau o Takei i te hahi Kiriki. (MM2 1:3 1855,p.52)
Hairopenikia Syrophenician (n)
Te kotiro a te Hairopenikia:- tata ki Haira. (Kareti 9 1849,p.62)
haki jack (n)
Ko te haki i mua, tokorua nga tangata i maua ai te kara, i muri mai ko te Karaka raua ko te Potete. (KNT 3:1 1844,p.8)
Ko te aroha, ko te whakapono, ko te pai; ko taku tena e korero atu nei ki a koe. Ko aua mea e toru. Ko te kingi, ko te haki, ko te rori. (MM2 2a:5 1862,p.4)
Ko te rori nui o Waikato kaore i puru, ko te rori o Waipa kaore ano i puru, haere ana nga Pakeha me nga Maori; ko te ara o te Haki anake i puru. (MM2 2a:5 1862,p.15)
Haki Haggite(s) (n)
Na Haki, ko te hapu o nga Haki. (Maun.14b 1844,p.213)
Hakihona Saxon (n)
Tokomaha o aua Minita he Hakihona. (MM2 2:9 1856,p.6)
He Hakihona te ingoa o tenei iwi, i haere mai i Hamani, i whawhaitia hoki te Piritone e tenei iwi. (MM2 6:8 1859,p.3)
hakimana a single-barrelled fowling gun (?) (possibly a name derived from the make of the weapon) (n)
Kotahi tupera me te hakimana i riro i te tahae. (KNT 1:12a 1842,p.52)
Nga pu maori, (Hakimana etahi). (KNT 1:8 1842,p.34)
Tangohia ake, e rua nga Hakimana i au, e toru nga Pu maori i taku hoa i a Paraire. (Govt.16 1852,p.135)
Tenei te taonga e kukume ai tatou, he hakimana, hei hoa whawhai mo nga manu o te rangi. (MM2 7:17 1860,p.19)
Hakiona Saxon (adj)
Ko nga ture i waiho iho ki a ratou e nga Kingi o ratou Kingi Hakiona, whakanoatia iho. (MM2 2:9 1856,p.4)
Hakiona Saxon (n)
I roto i enei Hakiona he tini ke nga rangatira. (MM2 2:8 1856,p.5)
hakirehi Fr. sacrilège (adj)
Ko te tango kore i te komunio i te taima o te Pakate. - Ko te komunio hakirehi. (Pom.8 1847,p.444)
hakirehi Fr. sacrilège (n)
Ko nga tangata e komunio ana i runga i te hara moretare, e hara ana i te hakirehi mataku. (Pom.8 1847,p.xii)
Ko te tahae ki nga mea o te whare karakia e kore e rite ki te tahae maori, he hakirehi tera. (Pom.6 1879,p.324)
Hakirehi. Hara whakamataku, he whakanoatanga i nga mea tapu. (Pom.5 1893,p.210)
hakiriwhi Fr. sacrifice (n)
He hakiriwhi pono hoki te Ukaritia, kei reira a Hehu Kerito hei Ariki. (Pom.8 1847,p.xi)
E te Ariki, ho mai ki a matou te keratia kia tika tonu to matou kawenga i tenei hakiriwhi ki a koe aianei. (Pom.7 1889,p.17)
Hakiriwhi. Patunga tapu, whakahere ki te Atua. (Pom.5 1893,p.210)
hakiriwi Fr. sacrifice (n)
Ka kawea te hakiriwi e Hauro ano mo te Ariki nui i ngaro ra. (Pom.3 1860,p.81)
Kei timataia te tatauranga i mua kia kawea e ia tetahi hakiriwi ki te Atua. (Pom.3 1860,p.81)
Na tona matua wahine i kawe ia kia taua minita o te Atua, kia mahi ai ia mo te karakiatanga o nga hakiriwi. (Pom.3 1860,p.77)
hamene kirimina criminal summons (n)
Ka tukua e ia tana 'Hamene-Kirimina', hei tiki, hei tono ki te tangata i meinga ra nana i mea taua hara. (Auck.6 1858,p.v)
Hanakiti Sanskrit (adj)
Ko taua reo he Ingarihi, kaua te reo Hanakiti me te Arepa. (Wan.1 1:10 1874,p.58)
Hanoki Hanochites (n)
Ko Hanoka, nana te hapu o nga Hanoki. (Maun.14b 1844,p.213)
hâraki ? (n)
He tangata kohuru a Atanatiu, he tangata makutu, inahoki te ringaringa o Pihopa Arihena kua tapahia e ia hei hâraki mona. (Pom.9 1894,p.182)
Haruki Sadducees (n)
Kia tupato ki te rewena o nga Parihi, o nga Haruki. (Syd.4 1833,p.33)
Kua mohio noa atu ia ki te riri a nga Parihi, a nga Haruki, a nga Karaipi ki nga Apotoro. (Pom.9 1894,p.64)
heki egg (n)
Tetahi mea ano o te Pamu, he Pata, he Heki, he Poaka whakapoa. (MM2 1:6 1855,p.4)
Mehemea ka tau tonu te mahanatanga ki runga ki ana heki, ka paoa, ka haere. (MM2 7:14 1860,p.15)
hëki egg (n)
E pai ana te hëki kaua e tunua. (Martin 4 1869,p.7)
Hereki Helekites (n)
Na Hereke, ko te hapu o nga Hereki. (Maun.14b 1844,p.214)
heretiki heretic (n)
E mea ana nga heretiki mo nga kaiwhakaako o te Hahi Katorika enei kupu. (Pom.8 1847,p.135)
Na, na tetahi heretiki i tatau ki te kotahitanga o te Atua; na tetahi atu, ki te Hata Terinita, ara, ki nga hunga e toru o te Atua kotahi. (Pom.3 1860,p.173)
Tenei te ingoa mo ratou, na, ko nga heretiki me nga kimatiki, ara, te hunga turi ratou ki te mana ako o te Hahi, ki tona heparatanga ranei, ki te ako ano o te whakapono ranei. (Pom.3 1860,p.171)
heretiki heretical (adj)
Ko te noho ki nga hahi heretiki. - Ko te haere tahi ki nga hunga whakahe ki te whakaponotanga. (Pom.8 1847,p.436)
Ko te noho ki nga hahi heretiki. - Ko te haere tahi ki nga hunga whakahe ki te whakaponotanga. (Pom.6 1879,p.53)
heretikitanga heresy (n)
He kaikohuru hoki te Tiaporo no te timatanga; ko te matua o te teka, o te heretikitanga, ko te rangatira o te ao pouri. (Po.8 1847,p.184)
Hikionoto Shigionoth (n)
He inoi na Hapakuku poropiti, ko Hikionoto te waiata. (Kareti 12 1856,p.541)
hikipene sixpence (n)
Koia matou ka mea ai kei kai ponuhia etahi o nga hikipene, hereni ranei e riro mai ana ki a koutou. (KNT 1:12a 1842,p.51)
Kotahi hereni me te hiki pene, mo te ra kotahi, e whangainga ai te herehere a tae noa mai ki Akarana. (KNT 2:9 1843,p.38)
Ahakoa iti te utu, ahakoa hikipene noa, tangohia toutia. (MM2 4:10 1857,p.12)
Haere atu ana taku karanga, ko te utu mo taku whenua kia rima hereni mo te eka, na whakahokia ana e te Kawana ki te hikipene. (MM2 7:13 1860,p.24)
Ko enei whenua e rongo ana au e utua ana ki te hikipene. (MM2 7:14 1860,p.53)
Ko te rohe o toku paenga kia whakamaramatia e koe, kia retia taku whenua kia kite hikipene ahau maku. (MM2 7:15 1860,p.42)
Ka mea atu au, E whia utu? Ka mea mai ia, Hikipene mo te kau kotahi. (MM2 2a:6 1862,p.9)
Kotahi hereni me te hikipene, tona utu. (Hoki 1:15 1863,p.4)
Kia kotahi te hikipene mo te kete kotahi. (Auck.3 1864, p.46)
hikipeni sixpence (n)
Kia rua herene me te hikipeni te mahue iho mo te rironga atu o te pukapuka hou. (Bud.1 1847,p.14)
himatiki schismatic (n)
Ko nga Heretiki, ko nga Himatiki, ko nga Ekomunikati me nga Apotata. (Pom.8 1847,p.222)
Ka he ano tenei; tona ingoa he 'himatiki'; a, e kore taua tangata e whiwhi ki nga hua o te whakapono me te ora tonu, ina maharatia tona he. (Pom.5 1893,p.87)
hipokiriti hypocricy (n)
Ka nui te riri o Hehu Kerito ki nga parihi mo to ratou hipokiriti. (Pom.8 1847,p.249)
hipokiriti hypocrite (n)
Hipokiriti. Tangata ngutu kau. (Pom.5 1893,p.210)
Iakini Jachinite(s) (n)
Na Iakini, ko te hapu o nga Iakini. (Maun.14b 1844,p.213)
ikiha handkerchief (possibly a misprint for aikiha?) (n)
inkiha tie, cravat (etymology unknown) (n)
Itaraki Italian (adj)
He keneturio no te pu i huaina, ko te pu Itaraki. (Syd.4 1833,p.105)
kai hoko akihana auctioneer (n)
He Panuianga na Wiremu Ropitini, Kai Hoko Akihana, mo nga kau, hoiho, me nga whenua noho o nga hipi. (Wan.1 2:31 1875,p.410)
kai hoko okiha oxen seller (n)
A kitea ana e ia i roto i te temepara nga kai hoko okiha, hipi, kukupa. (Syd.2 1830,p.33)
kai ngaki huka sugar planter (n)
He tangata whai rawa he mahinga Huka tana, he kai mahi Huka no tenei whenua. (Govt.16 1852,p.19)
kai ngaki kari gardener (n)
Hua noa ia, ko te kai ngaki kari, ka mea atu ki a ia, E koro, ki te mea kua mauria atu ia e koe. (Syd.4 1833,p.89)
kai ngaki paamu farmer (n)
Katahi pea te tau e tino manakohia ai nga kai e mahia nei e o tatou kai ngaki paamu. (MM2 4:9 1857,p.14)
kai ngaki pamu farmer (n)
He mea tika kia akona, te tokomaha o nga kai ngaki pamu. (MM2 2:4 1856,p.13)
kai ngaki whiti wheat farmer (n)
Ahakoa ehara i te korero whakahari i nga kai ngaki whiti o Nui Tireni, - he korero whakahihiri i a ratou i tenei marama kia ngahau ki te whakato i nga kai e matea nuitia ana. (MM2 4:1 1857,p.7)
kai ngaki witi wheat farmer (n)
Me he mea e uekaha ana te kai ngaki witi i roto i enei utu e kiia ake nei, ka nui ano te rawa ki nga kai ngaki mo Nui Tireni. (MM2 3:2 1857,p.22)
kainga tiaki hipi sheep station (n)
Ka mutu taku noho i konei i taku kainga tiaki hipi nei. (MM2 3a:8 1863,p.5)
kai tiaki hipi shepherd (n)
Tena ko te pononga, aua te kai tiaki hipi, e hara nei a ia nga hipi, ka kite ia i te wuruhi e haere mai ana, ka wakarere i nga hipi, ka oma. (Syd.4 1833,p.73)
kai tiaki kaari card (n)
Ka karanga atu a Te Pura ki nga tangata kua tu i te kaari kia whakatika mai; na ka whakatika ratou, ka whakatata mai ki te rui ki a Kawana. (MM2 7:1-2 1860,p.6)
kai tiaki kaari gardener (n)
Kei te ora ano tera kai tiaki kaari. He koroheke, kihai i kaha ki te mahi. (Kareti 7 1852,p.16)
kai tiaki kari gardener (n)
Ka mea tona pouaru ki tana taokete kia haere toku papa ki a ia hei kai tiaki kari. (Kareti 7 1852,p.16)
kai tiaki kau cowherd (n)
Engari he kai tiaki kau ahau, he kai kohikohi hikamora. (Kareti 12 1856,p.514)
E nohoia ana ano enei ngahere e te wuruhi ngau tangata,a ka po, ka rangona tona waha e hamama ana ki te kai mana; wehiwehi ana nga tamariki o nga kai tiaki kau. (MM2 6:8 1859,p.2)
kai tiaki moni treasurer (n)
Ko nga toenga, ka ho atu ki te Kai Tiaki moni o te Kuini, hei utu i nga tini mahi. (KNT 3:9 1844,p.43)
Henare Hira, Kai tiaki Moni. (Wan.1 2:31 1875,p.411)
kai tiaki pauna impounder (n)
T. Pari, Kai tiaki Pauna. (Wan.1 2:13 1875,p.119)
kai tiaki pauna pledge (n)
kai tiaki pauna scales/balance (n)
Kua oti koe te pauna ki te pauna, a kua kitea tou koha. (Kareti 12 1856,p.462)
Hanga ana e te rangatira tetahi weti hei pauna i nga kai; he mata pitara te weti, he kopaki kokonata te pauna. (MM2 4:3 1857,p.5)
kai tiaki peke takotoranga moni banker (n)
Penei tonu te mahi a nga kai hoko taonga, nga kai tiaki peke takotoranga moni. (MM2 4:15 1857,p.1)
kai tiaki potapeta Postmaster (n)
A e homai ana nga reta Maori i reira i aua whare Poohi kia kite aua Maori, hua noa aua kai tiaki Potapeta e kore e mahia (?-)karautia aua tangata e tono ra i te reta. (Wan.1 2:21 1875,p.238)
kai tiaki temepara temple-keeper (n)
E nga tangata o Epeha, ko tehea tangata ekore e mohio, ko te pa o nga tangata o Epeha te kai tiaki temepara o te atua nui a Riana?. (Pai.3 1837,p.187)
kai tiaki toa storekeeper (n)
Ki te mea ka hokona etahi o enei mea e nga kai tiaki Toa, penei e hoki iho te utu. (Wan.1 2:13 1875,p.110)
Rorarika Makarei, Kai tiaki toa, Hawheraka. (Wan.1 2:19 1875,p.204)
kai tiaki ture warden (n)
E tika ranei ta koutou riri i te hunga haurangi, ta koutou whakawa ranei i nga mahi penei, ki te matauria mai e te iwi, ko o koutou Kaiwhakawa, kai tiaki ture, karere ranei, e mahi ana ano hoki koutou i nga mahi penei?. (MM2 2a: 15 1862,p.21)
kai whawhaki karepe grape gatherer (n)
Ki te mea i haere mai nga kai whawhaki karepe ki a koe, e kore ranei e tahi karepe e whakatoea e ratou?. (Kareti 12 1856,p.518)
kakii khaki (adj)
Nga Kara kakii...0 15 0. (Wan.1 2:25 1875,p.308)
kara haki colour (n)
Hanga ana eia mona te koti ka maha nga kara. (Mang.1 1840,p.29)
Na, ka hoatu he kakahu pai rawa mona. He koti whaka uruuru te kara. (Kareti 6 1852,p.20)
Kotahi te witi e ngakia ana e nga Maori, i tu-a-whero nei te kara, he Kamutana te ingoa o tenei witi ki nga Maori. (MM2 4:12 1857,p.6)
kara haki Union Jack (n)
Ka puhia te purepo o te Wiremu Watihana, o te kaipuke tunga kara. (MM2 7:5 1860,p.2)
Kariki Greek (adj)
E matau ana koe ki te reo Kariki?. (Syd.4 1833,p.124)
I tuhituhia ki te reo Hiperu, ki te reo Kariki, ki te reo o Roma. (Syd.4 1833,p.87)
No te reo Kariki te putake o tenei ingoa. (Wes.2 1847, p.3)
Ko te rua, mo taua reo ana, engari he reta Kariki. (Martin 3 1863,p.25)
Kariki Greek (n)
A i uru e tahi Kariki ki a ratou, i haere ake ki te karakia i te hakari. (Syd.4 1833,p.77)
E haere oti ia ki nga konene i roto i nga Kariki, ako ai i nga Kariki?. (Syd.4 1833,p.68)
Ka tuhituhia te tuhituhinga i runga i a ia ki nga reta o Kariki, o Roma, o nga Hiperu. (Pai.2 1835,p.64)
Kahore he Kariki i reira, he Hurai ranei. (Wes.2 1847, p.5)
Kahore hoki he putanga ketanga o te Hurai ranei, o te kariki ranei. (Wes.2 1847,p.23)
Na te Wairua kotahi hoki i iriiria ai tatou katoa ki te tinana kotahi, ahakoa Hurai, Kariki ranei. (Wes.2 1847, p.3)
Kahore i ririte nga whakamaoritanga a nga Kariki. (Martin 3 1863,p.25)
katekihama Fr. catéchisme (= catechism) (n)
katekita Fr. catéchiste (n)
Ko te ritenga mo te tanumanga i nga tupapaku kaumatua e nga Katekita. (Pom.8 1847,p.3a)
Kia tupato nga katekita kei mate kuware nga tamariki nohinohi i te iriiringa kore. (Pom.6 1879,p.95)
E takoto ana nga Upoko apiti e toru mo nga Katekita me nga tangata katoa. (Pom.5 1893,p.x)
katikihama catechism (n)
He aha ta te Katikihama ingoa mo Hatana ko te tikanga kia wawai nei tatou ki a ia?. (Wilber.2 1843,p.13)
He whakapuaki i nga tikanga o te katikihama o te Hahi o Ingarani. (Kareti 1 1849,title page)
Ko nga katikihama etoru. (Kareti 3 1849,title page)
Ko te katikihama tuatahi. (Kareti 3 1849,p.3)
Ko te katikihama tuatahi. (Kareti 3 1849,p.11)
He whakapuaki i nga tikanga o te katikihama o te Hahi o Ingarani (Te Rua o nga Wahi). (Kareti 2 1850,title page)
Ka pehea te kupu o te Katikihama?. (Kareti 2 1850, p.26)
katikihema catechism (n)
E mea ana te Katikihema, 'Ko te pai tenei mo te tangata, kia mahi ahau ki taku hoa, ki taku e pai ai kia mahia mai e ia ki au'. (MM2 2a:2 1862,p.19)
Katoriki Catholic (adj)
I konei hoki koe e korero ana, me Te Wiremu, Minita, me Te Pirihi, Katoriki, ko Rene te ingoa. (MM2 4:10 1857,p.8)
Kei te Hekipia Roori, Nepia, tana whare mahi, i tawaahi ake o te whare Karakia Katoriki. (Wan.1 2:27 1875,p.331)
keki keg (n)
1 keki honi, 2 kaho hinu poaka, 8 hanereweiti pata. (MM2 4:3 1857,p.8)
Kereki Greeks (n)
Otira ka tonoa ratou kia ho atu nga tahea ki nga Perehia, a ki muri ki nga Kereki, no ka toa a Arekeheteri ki a Tario. (Pom.3 1860,p.139)
ki. king (abbrev)
H.Heneri, ki. kowhehore. (Pom.8 1847, p.14a)
kia-ekara gier eagle (n)
Me te wani, me te perikana, me te kia-ekara. (Maun.14a 1844,p.83)
kiapa cap (n)
Ko nga Potae e toru, ko nga Hu erua, ko te Kiapa. (Govt.16 1852,p.25)
He Paraikete, he Hata, he Kiapa. (Auck.3 1864,p.43)
kiepa cap (n)
Ka hoko matou i te hate pai, i te tarautete pai i te koti pai, i te hu pai, i te kiepa pai. (KNT 1:8 1842,p.33)
Kihereu Chisleu (n)
Ka puta mai te kupu a Ihowa ki a Hakaraia i te wha o nga ra o te marama, ara, o Kihereu. (Kareti 12 1856,p.559)
kihi kiss (n)
Kia owa atu koutou ki a koutou ki te kihi tapu. (Syd.4 1833,p.151)
Ko te akonga kino, nana nei a te Karaiti i tinihanga ki te kihi. (Syd.7 1833,p.70)
E Hura, e tuku ana oti koe i te Tama a te tangata ki te kihi?. (Pai.2 1835,p.61)
Tena ko ia no taku taenga mai kahore ano i mutumutu te kihi i aku waewae. (Pai.2 1835,p.22)
Nana nei a te Karaiti i tinihanga ki te kihi. (Kareti 3 1849,p.18)
Tana hanga he kihi ki oku ringaringa. (Martin 3 1863, p.19)
kihi to kiss (vt)
I nui ano te tangi o ratou katoa, a hinga iho ana ki te kaki o Paora, ka kihi i a ia. (Syd.4 1833, p.122)
Ka anga atu ia ki a Ihu ka kihi i a ia. (Pai.2 1835,p.61)
Kahore ano koe i kihi i hau. (Pai.2 1835,p.22)
Ka kihi i ona waewae. (Pai.2 1835,p.21)
Ka kite tona matua i a ia, ka aroha, ka oma, ka hinga ki tona kaki, ka kihi i a ia. (Pai.2 1835,p.44)
Ka haere mai ia tangata ia tangata o aua tekau ma rua ki te kihi i te Kawenata. (Martin 1 1845,p.11)
Ka haere atu tona papa ki te kihi i a ia. (Martin 3 1863, p.23)
kihitia to kiss (vt)
Kihitia te Tamaiti kei riri ia, a ka mate atu koutou i te ara. (Pai.9 1840,p.2)
Ka kihitia e ia te Kawenata, hei tohu mona e wehi ana i te Atua. (Martin 1 1845,p.11)
kiia to unlock (vt)
Ka kiia e ia te tatau, na ka timata ahau te rapu. (Martin 1 1845,p.13)
Roa iho, ka kiia e ia te tatau. (Martin 1 1845,p.12)
kiiki gig (n)
Patariki Kohikorewe, Kai hanga Tera, me nga hanga katoa mo nga Kiiki, me nga Kaata. (Wan.1 2:13 1875,p.111)
kiingi king (n)
E kore pea te Kiingi e tae mai ki kona. (Wan.1 1:10 1874,p.61)
A i mea aia a Taiaroa, kei waho aua tangata, no te mea ko Matutaera to ratou Kiingi. (Wan.1 3:37 1876,p.385)
kiki gig (n)
Na te Pura te tahi o nga poti, he kiki: no ona tangata hoki te tahi o nga waka. (KNT 2:3 1843,p.12)
Haere mai te poti, haere mai te kiki, haere mai te tiroa; heoi nga rori i marama i toku whakaaro; ko te ara ki uta, kahore. (MM2 2a:5 1862,p.24)
kiki to kick (vt)
Ki te mea e kiki ana ano te whare; a e nui ana te kapakapa o nga parirau i te kuwaha, kua hoki mai te heke. (Cotton 1849,p.14)
kimatiki schismatic (n)
Tenei te ingoa mo ratou, na ko nga heretiki me nga kimatiki, ara, he hunga turi ratou ki te mana ako a te Hahi, ki tona heparatanga ranei, ki te ako ano a te whakapono ranei. (Pom.3 1860,p.171)
kingi king (n)
Ae, he kingi nui i nga Atua katoa. (Syd.2 1830,p.57)
E Ihowa, wakaorangia te Kingi. (Syd.2 1830,p.61)
E Rapi, ko koe ano te tama a te Atua, ko koe ano te kingi o Iharaira. (Syd.2 1830,p.32)
Kahore matou i reira wakatupu kingi noa koutou. (Syd.2 1830,p.47)
Kaua ana hoki ki Iruharama, mo te mea ko te pa ia o te Kingi nui. (Syd.2 1830,p.17)
Na Hehi a Rawiri te kingi. (Syd.2 1830, p.7)
A ka tonoa mai nei a hau e te Kingi kia noho ki to koutou kainga. (Syd.6 1833,p.7)
E kino ana te Kingi ki nga mahi kino o ana tangata ki te hunga o Nu Tirani. (Syd.6 1833,p.4)
Ka arahina koutou ki nga kawana, ki nga kingi moku. (Syd.4 1833,p.24)
Ko ia nei te tahi o nga tino kai tuhituhi o te Kingi o Ingarani. (Syd.6 1833,p.3)
Ko koe ra nei te Kingi o nga Hurai?. (Syd.4 1833,p.86)
E kore matou e pai ki tenei tangata hei kingi mo matou. (Pai.2 1835,p.52)
Ka mea ai matou ki te Kingi kia waiho hei Matua ki a matou i to matou tamarikitanga, kei wakakahoretia to matou Rangatiratanga. (Pai.22 1837)
Ka mea matou, kia tuhituhia he pukapuka, ki te ritenga o tenei o to matou wakaputanga nei, ki te Kingi o Ingarani. (Pai.22 1837)
E Ihowa te Atua, e te Kingi o te rangi. (Pai.9a 1840,p.1)
E korero atu ki te aroaro o te kingi. (Pai.12 1840,p.9)
E te kingi, ko koe ano ia, kua nui a kua kaha ano hoki koe. (Pai.12 1840,p.16)
He kupu kaha te wakahauhau ta te kingi. (Pai.12 1840, p.13)
Ka arahina mai e ratou anei tangata ra ki te aroaro o te kingi. (Pai.12 1840,p.12)
Ka kite te kingi i taua ringaringa i tuhituhi iho ra. (Pai.12 1840,p.19)
Ka wakanuia a Hataraka, a Mehaka, a Aperaneko, e te kingi, i roto i te kawanatanga o Papurona. (Pai.12 1840, p.14)
Na konei ratou i tu tonu ai ki te aroaro o te kingi. (Pai.12 1840,p.5)
Nepukaneha te kingi. (Pai.12 1840,p.11)
Nga kai a te kingi. (Pai.12 1840,p.4)
Te kingitanga a Hehoiakima, te kingi o Hura. (Pai.12 1840,p.3)
Kei waenga pu i a ratou nga hoia o te Kingi e wanga ana. (Wilber.2 1843,p.2)
He hoa riri au no te kingi. (Wilber.3 1845,p.5)
Kei runga pea kei te torona nei, te kingi e noho ana. (Wilber.3 1845,p.32)
He kingi atawhai i ana tangata. (Maun.12(iv) 1846,p.4)
He pera me nga tangata e tonoa ana e te tahi iwi, e te tahi kingi ranei, ki te tahi atu iwi, ki te tahi atu kingi ranei. (Maun.12(iv) 1846,p.1)
I kitea noatia iho e ia he kingi nui a te Karaiti, he Kai-whakaora mo te tangata. (Maun.12(v) 1846,p.2)
Ka tukua katoatia mai nga tikanga ki to tatou kingi ki a te Karaiti. (Maun.12(vii) 1846,p.7)
Ki ta nga kingi o te ao. (Maun.12(iv) 1846,p.6)
Na te Whakapono i toa ai a te Atua tamariki i nga kingi, i mahi ai i nga mahi tika, i whiwhi ai ki nga mea pai. (Maun.12(i) 1846,p.4)
A ko nga kingi o te whenua ko nga tangata nunui, ko nga tangata taonga. (Whiteley 1847,p.25)
Hei kingi i muri i a Rawiri. (CM1 1847,p.43)
He kingi a Kuhana-rihataima no Mehopotamia. (CM1 1847,p.20)
I te aonga ake ka whakawahia pukutia a Haora e ia hei kingi. (CM1 1847,p.30)
Ka kake a Rawiri hei kingi nui. (CM1 1847,p.39)
Ka korerotia e Ihowa te whakatakanga o tana tamaiti hei kingi. (CM1 1847,p.45)
Ka meinga a Rawiri hei kingi e tona iwi ake, e Hura. (CM1 1847,p.37)
Ka meinga tana tama a Apimereke hei kingi e nga tangata o Hekeme. (CM1 1847,p.22)
Ka tahi ka mea te kingi, 'Tikina atu he hoari maku'. (CM1 1847,p.44)
Ka whawhai mai nga kingi o tera whenua a Oka, a Hihona. (CM1 1847,p.15)
Ko ia te Kingi o nga kingi, ko ia te Ariki o te rangi o te ao. (Whiteley 1847,p.17)
Ko Ihu Karaiti, te Kingi o te Rongo Mau. (Whiteley 1847, p.44)
Ko Ihu Karaiti tona Kingi. (Whiteley 1847,p.46)
Ko Naaha kingi o nga Amoni. (CM1 1847,p.29)
Ko Rawiri ko te kingi o nga Hurai ko te tupuna o Ihu Karaiti. (CM1 1847,p.26)
Kotahi rawa ano tino Kingi o taua rangatira-tanga. (Wes.2 1847,p.11)
Kua mate noa ake ano hoki te kingi i atawhaitia ai a Hohepa. (CM1 1847,p.10)
Naku koe i whakawahi hei kingi mo Iharaira. (CM1 1847, p.40)
Nga taonga nunui katoa o nga kingi katoa. (Whiteley 1847,p.18)
A i a ia e tiaki hipi ana, ka whakanuia ake ia hei kingi. (Kareti 3 1849,p.15)
Ko te kingi i wahi iti i whakakaraitiana-tia. (Kareti 3 1849,p.19)
Ko te Kingi nui o Roma, ko te rangatira o te ao. (Kareti 3 1849,p.17)
Ko te kingi o Ihipa. (Kareti 3 1849,p.14)
Ko te kingi whakakake o Papurona. (Kareti 3 1849, p.16)
Arahina atu ana te manuhiri me te hari ano ki te aroaro o te Kingi. (Wilber.1 1850,p.21)
Ko to tatou kingi Ia. (Kareti 2 1850,p.7)
Ka tupu he kingi no tetahi iwi o te Sakona. (Kareti 5 1851,p.7)
Ko te kingi ka iriiria me ona tangata he tokomaha. (Kareti 5 1851,p.9)
Koia ranei, ko koe hei kingi mo matou, hei rangatira ranei koe mo matou?. (Kareti 6 1852,p.21)
Ahakoa tini nga kingi o tenei ao, kahore matou e pai ki a ratou. (MM2 5:4 1858,p.17)
Kei te whakahe ahau ki te Kingi Maori ka tu nei. (MM2 5:11 1858,p.4)
Ki ta raro nei hei matua. Ki ta runga na hei Kingi. (MM2 7:15 1860,p.29)
Ki te whakakahoretia e koutou, ka memeha taua kingi. (MM2 7:13 1860,p.33)
Koia hoki ahau ka mea ai, ko taku Kingi tenei, ara ko te Kuini, ake, ake, ake. (MM2 7:13 1860,p.15)
Kua meinga nei e koutou naku i whakatu te Kingi. (MM2 7:17 1860,p.6)
Kua poka ke atu ratou i nga ture: kua tango ratou ki tetahi mea hou - ko te Kingi Maori. (MM2 8:2 1861,p.12)
He tamariki matou no te kingi; inaianei kaore, kore rawa, hei tangata tatou ki a Kawana. (MM2 2a:9 1862,p.12)
Katahi ka karangatia ko Potatau hei kingi hei pehi i aku ritenga pohehe. (Hoki 12:8 1862,p.2)
Me puaki he kupu ma tatou kia Kawana ki tena kingi kia tukua ki raro, kahore a tatou pai atu ki tera mea. (MM2 2a:2 1862,p.14)
I te wa i tukinotia nanakiatia ai nga Karaitiana e te Kingi kino ra e Nero. (Martin 3 1863,p.4)
kingi kingly (adj)
A i te tahi ra motu ke ano ka wakakakahu a Herora i te kakahu kingi. (Syd.4 1833, p.109)
Kei nga ware kingi te hunga i nga kakahu wakapaipai. (Pai.2 1835,p.21)
Ka turakina iho ia i tona nohoanga kingi, a ka tangohia e ratou tana kororia i a ia. (Pai.12 1840,p.20)
Ki te pehea e wakamaua ai tetahi wakapua-kanga kingi, kia u tonu aihoki hei ture. (Pai.12 1840,p.22)
Whakarerea ana e ia ona kakahu kingi. (CM1 1847, p.40)
I whakaahua kanohi kingi ona, ko te mea ia, koia ano te ahua rangimarie. (Wilber.1 1850,p.5)
Ki taku whakaaro me te mea nei he whare kingi. (Martin 3 1863,p.18)
kingi to reign (as king) (vi)
Kahore ia i pai kia kingitia tetahi tangata me kaua ia e whakaae. (MM2 2:10 1856,p.9)
Riro ana i a ratou te whenua o nga Ihipiana, a kingitia iho o ratou rangatira a tae noatia nga ra a Mohi. (MM2 2:9 1856,p.8)
kingi to reign (as king) (vi/vt)
Kua meinga nga rangatiratanga o te ao hei rangatiratanga mo to tatou Ariki, mo tana Karaiti hoki; a mana e kingi ake ake ake. (Pai.3 1837,p.345)
Kua tango koe ki tou kaha nui, a kua kingi ano. (Pai.3 1837,p.345)
E whitu nga tau e ono nga marama i kingi ai a Rawiri ki a Hura. (CM1 1847,p.37)
Mana e kingi, ake, ake, ake. (Wes.2 1847,p.30)
A ka kingi a Ihowa ki a ratou ki Maunga Hiona inaianei, a, ake tonu atu. (Kareti 12 1856,p.528)
Ko Hairuha ano i mate wawe, engari mutu ake to Kirihu hiahia kia Kingi ia, a, mate noa ia. (MM2 4:2 1857,p.6)
Ma te Kingi ta te Kingi e mahi. Otira me Kingi katoa tatou e tu nei!. (MM2 7:17 1860,p.14)
E mea ana ki a Hiona ka kingi tou Atua. (Hoki 12:8 1862,p.4)
Erangi me i kingi mai tatou i mua e pai ana; tena ko to tatou ingoa i mua he rangatira, inaianei ka rongo matou he kingi. (MM2 2a:9 1862,p.16)
I te mea ka kingi ia, katahi ia ka whakapuaki i etahi kupu hei whakawehi mo te Hahi. (Martin 3 1863,p.35)
Kotahi ano tau a Konstantiu e kingi ana, ka mate. (Martin 3 1863,p.37)
kingi-takaro King Movement (n)
Ko tenei Kingi-tanga he take raruraru. He kino tenei ka toia mai nei ki nga iwi Maori. (MM2 7:13 1860,p.36)
Mehemea i tika ka tu ahau ki te kingitanga. (MM2 7:14 1860,p.25)
He tukunga atu tenei na matou i o matou whenua ki raro i tou kingitanga. (Hoki 6:15 1862,p.4)
kingi-takaro play-king (n)
E koe, e te kingi, na, kua hoatu tetahi kingi-tanga e te Atua nui rawa ki a Nepukaneha tou matua. (Pai.12 1840,p.20)
E kore rawa nga tohunga katoa o toku kingi-tanga. (Pai.12 1840,p.16)
E wai rangatira ana ano te Nui Rawa ki roto i te kingitanga o nga tangata. (Pai.12 1840,p.15)
He kingitanga mutunga kore tana kingitanga, a ko tana mana no tenei wakatupuranga puta noa ki tera atu. (Pai.12 1840,p.14)
I pai ano a Raraiuha kia wakamea i nga piriniha kotahi rau e rua tekau ki runga ake i te kingitanga o Papurona. (Pai.12 1840,p.22)
Ka hoatu ki a ia te mana, me te kororia, me te kingitanga. (Pai.12 1840,p.26)
Ko ia ano te Atua ora, a, e pumau tonu ano ake ake ake, ko tona kingitanga e kore e wakangaromia. (Pai.12 1840,p.25)
Ko ia ano te meinga ko te rangatira tuatoru i te kingitanga nei. (Pai.12 1840,p.19)
Ko tana kingitanga he kingitanga mau tonu. (Pai.12 1840, p.27)
Kua taua e te Atua tou kingitanga, a kua wakamutua ano. (Pai.12 1840,p.21)
Me tana kingitanga no tenei wakatupuranga ki tera wakatupuranga atu. (Pai.12 1840,p.18)
Tae noa tana matauranga ki ta te Atua nui rawa wai rangatiratanga i roto i te kingitanga o te tangata. (Pai.12 1840,p.21)
Tenei ano he tangata, kei tou Kingitanga nei, a kei roto i a ia te wairua o nga atua tapu. (Pai.12 1840,p.19)
I whai kia whakataka a Rawiri kia riro mai ai te kingitanga i a ia. (CM1 1847,p.41)
Ka haea atu hoki te kingitanga i roto i tou ringa. (CM1 1847,p.37)
Ka riro mai tona kingitanga i tana tamaiti i a Horomona. (CM1 1847,p.42)
Ka takoto kau a Rawiri i te whawhai a ka pumau tona kingitanga. (CM1 1847,p.38)
Otiia e kore e tangohia katoatia atu e ahau te kingitanga. (CM1 1847,p.45)
Rere, he karauna mo ratou, he kingitanga, he Rangatiratanga ora tonu. (Whiteley 1847,p.47)
Tika tonu tana mahi i te timatatanga o tona kingitanga. (CM1 1847,p.42)
Ka kite koutou he tikanga kuare tenei kingi-takaro, he mahi tamariki hoki ia. (MM2 7:11-12 1860,p.6)
He ritenga pai ano a taua Iwi i kimi ai mo te Kingitanga o Potatau. (Hoki 12:8 1862,p.2)
I to koutou huihuinga ki a Kawana ka puta ta koutou kupu ki a ia, ka ki koutou ma Niu Tireni katoa te kingitanga. (MM2 2a:9 1862,p.16)
I kitea nuitia ano hoki tau takahanga i nga atua me nga ture o tenei kingitanga. (Martin 3 1863,p.30)
Ka pa ano he tukinotanga ki nga Karaitiana, i te kingitanga o Desiu. (Martin 3 1863,p.25)
Ka wehewehea e ia te kingitanga o Roma. (Martin 3 1863, p.35)
Nei nga korero mo nga nama, i nama ai nga Kingitanga o te ao nei. (Wan.1 2:21 1875,p.240)
kingitia v.t to be made a king (1)
E kore pea te katoa e pai; ka kino etahi ki a ia kua kingitia nei. (MM2 7:11-12 1860,p.3)
Mehemea ra kua kingitia tetahi i mua i te wa kahore ano te Pakeha i puta mai, penei, kua mohio nga Maori ki te ritenga kingi hei whakakotahi i a ratou. (MM2 7:11-12 1860,p.3)
A i mahara a Hehu, meake ratou haere mai ki te hopu i a ia kia kingitia ai ia, na, haere ana ano hoki ia ki te maunga, ko ia anake. (Pom.6 1879,p.156)
kipa spur (n)
Kei a ia, i nga wa katoa nga Tera pai rawa, Hanihi, Wepu, Kipa, me era mea e kore e taea te tatau. (Wan.1 2:13 1875,p.111)
Kipeoni Gibeonites (n)
No reira te putiki o nga koki a nga Kipeoni. (Kareti 9 1849,p.5)
Kipiri Giblites (n)
Me te whenua o nga Kipiri, me Repanona katoa i te taha ki te rawhiti. (Maun.16 1845, p.13.5)
kipitia to give (vi)
E koro, e te Kawana, nau ranei te tikanga ki nga Pakeha o to matou kainga kia kipitia te moni mo a matou kai, na ratou ano ranei?. (MM2 7:18 1860, p.51)
Ko to matou mate tenei; ko a matou kohikohi mo matou Minita, he kore moni; no te mea e kipitia ana te moni e ratou. (MM2 7:18 1860,p.51)
Kireari Gileadites (n)
Na Kireara, ko te hapu o nga Kireari. (Maun.14b 1844,p.214)
Kirekahi Girgasites (n)
Nga Hiti, me nga Kirekahi, me nga Amori, me nga Kanani. (Pai.14a 1840, p.73)
Me te Tepuhi, me te Amori, me te Kirekahi. (CMS 2 1845,p.19)
kiri gill (n)
4 Kiri...1 Painiti. (Purewa 1 1847,p.8)
Kirihimete Christmas (adj)
No te 25 o nga ra o Tihema, ka tu te hakari Kirihimete a taua rangatira o Ngatimaniapoto, a Te Rangi, ki Takapuna. (MM2 6:3 1859,p.4)
Kirihimete Christmas (n)
Ka noho i reira ki te karakia i te Kirihimete. (Auck.8 1854,p.29)
Akarana, Te Kirihimete, 1854. (MM2 1:1 1855,p.12)
Ko te pukapuka tenei i huihuia ai nga kai mo te Kirihimete. (MM2 5:9 1858,p.5)
Ko te hui e haere ake nei hei Whanganui, hei nga ra i tua atu i te Kirihimete. (MM2 7:15 1860,p.7)
Whakarongo mai ki te ritenga o ta matou pukapuka kia koe, mo nga tangata Maori me nga Pakeha i huihui ki ta matou Kirihimete i roto i tenei tau. (MM2 7:1-2 1860, p.10)
No te 25 i huihui ai nga tangata o Manukau, ki te kirihimete me era atu iwi. (Hoki 1:15 1863,p.1)
Kia tu he purei hoiho a nga ra i muri iho o te Kirihimete. (Wan.1 1:10 1874,p.61)
Mo te Kirihimete. (Pom.7 1889,p.84)
Ko te 25 o Tihema, te Ra o Kirihimete. (Pom.5 1893, p.105)
Kiriki Greek (adj)
Tenei te tikanga o tenei kupu i te reo Kiriki. (Pom.6 1879,p.235)
Kiriki Greek (n)
He tamaiti no te tahi wahine wakapono, he wahine Hurai, ko tona matua tane ia he Kiriki. (Syd.4 1833,p.115)
kirikiti cricket (n)
Ka tukua te patai a nga tamariki o Tauranga, ki etahi tamariki Maori i Maketu, kia purei kirikiti ratou. (Wan.1 1:10 1874,p.58)
kirimi cream (n)
Hei nga ata ka koko ai i te kirimi ka tuku ki tetahi atu rihi, panikena nui ranei, ko te kirimi anake ta ratou e koko ai. (Martin 4 1869,p.23)
kirimina criminal (adj)
Ko tetahi ano o nga mahi nui ma nga Kai-whakarite-whakawa, he whakawa i nga Hara-Kirimina. (Auck.6 1858,p.ix)
Meinga ana he ingoa mo tenei tu mahi he, - he Hara-Kirimina. (Auck.6 1858,p.iii)
Me penei te whalaritenga Runanga-Huuri mo te Whakawa Kirimina a te Kooti. (MM2 5:19 1858,p.3)
Te tikanga mo te whakahaere whakawa kirimina. (MM2 5:19 1858,p.2)
Ka poka tetahi tangata ki te hara kirimina, tahae, kohuru, tahu whare, huaki, tahu pu witi ki te ahi. (MM2 6:11 1859,p.5)
kirimini incrimination (n)
He aha te kirimina? - Ko te korero teka e whakairi ana ki runga ki o tatou hoa tangata te hara kihai i meatia e ia. (Pom.6 1879,p.292)
kirimini to incriminate (vi)
He aha te tikanga mo nga tangata e kirimini ana? - (1)Kia mahi ripeneta. (Pom.6 1879,p.292)
Kiripi Scribes (n)
Ki te kahore e nui ta koutou tikanga i ta nga kiripi, me ta nga parihi, e kore koutou e tapoko ki te rangatiratanga o te rangi. (Pom.8 1847,p.19)
Mo reira ko te kiripi katoa e matau ana i te rangatiratanga o te rangi, ka rite ki te tangata he matua no te whanau. (Pom.6 1879,p.241)
Kiritimete Christmas (n)
E mahara ana ahau ki te ahiahi ote Kiritimete. (MM2 1:4 1855,p.4)
E mahara ana ahau ki te ahiahi o te Kiritimete kua pahure tata nei. (MM2 1:4 1855,p.3)
Kiti Gittites (n)
Ko nga Kiti, ko nga Ekeroni; me nga Awi. (Maun.16 1845,p.13.3)
kitini kitchen (n)
Tena ano nga timere, nga wini, nga mahi o te kitini, me te tini o nga hanga Pakeha. (MM2 7:3 1860,p.4)
kuki cook (n)
No te ata ka haere te 'kuki' ki te whangai i nga manu. (KNT 1:8 1842,p.31)
Ko nga kiko kau, aha, i tunua hei kai, ka maua haeretia e nga kuki. (MM2 6:8 1859,p.3)
Ko te mea, kia tino tohunga te kuki hei whakaako i te mahi tahu kai. (MM2 3a:4 1863,p.13)
maaki mark (n)
He poni, he whero tu a ma, 14 ringa te tiketike, i ahua H te maaki i te peke katau, he ma te rae. (Wan.1 2:13 1875,p.119)
makaniki mechanic (n)
Ka huihui etahi o nga rangatira Pakeha o Akarana, me etahi ano hoki o nga rangatira Maori e patata ana ki te taone, ki te whare o nga Makaniki. (MM2 6:16 1859,p.4)
maki magi (n)
Haere mai ana e tahi Maki, no te ita, ki Iruharama. (Syd.2 1830,p.9)
E Petehaha, e te rangatira o nga maki. (Pai.12 1840, p.15)
Hei rangatira ake i nga maki, i nga kai titiro wetu. (Pai. 12 1840,p.19)
Ka haere mai nga maki, nga kai titiro wetu, nga Karariana, me nga kai wakamakutu. (Pai.12 1840,p.14)
makimaki monkey (n)
Ko te makimaki no aua whenua ano. (MM2 1:2 1855,p.22)
Ko te makimaki no aua whenua ano. Tona koroke takaro tera. (Kareti 10 1856,p.6)
Makiri Machirite(s) (n)
Na Makiri, ko te hapu o nga Makiri. (Maun.14b 1844,p.214)
makitohi macintosh (n)
He Kakahu Tangata, he Kakahu Tamariki, he Koti, he Makitohi, he Horo. (Wan.1 2:14 1875,p.135)
manitareki mandrake (n)
Ka haere a Reupena i nga ra i otia ai te witi, a ka kitea e ia e tahi manitareki i te koraha. (CMS 2 1845,p.67)
Marakieri Malchielites (n)
Na Marakiere, ko te hapu o nga Marakieri. (Maun.14b 1844,p.216)
mekaniki mechanic (n)
He mea whakapaipai rawa te Whare o nga Mekaniki ki te Ponga, ki te Nikau, me era atu mea o te ngaherehere. (MM2 4:12 1857,p.1)
monaki monastic (adj)
A ki te mea tetahi tauhou kia whaka urua ki roto ki tetahi kainga monaki, ekore e tukua wawetia mai. (Martin 3 1863,p.83)
monaki monk (n)
Nawai i tika, i tika, te mahi a nga monaki nei. (Martin 3 1863,p.84)
Tera ano tetahi tu tangata e mahi ana i nga mahi e kake ai nga iwi ki te pai, ko nga tangata i kiia ra he monaki. (Martin 3 1863,p.81)
Nga mahi matauranga me nga mahi ripeneta a nga Monaki me nga None. (Pom.9 1894,p.14)
nakaki Hebr. nachash (n)
Kaua ano hoki e tohe ki a te Karaiti, me e tahi o ratou i tohe, a wakakahoretia ana e nga nakaki. (Syd.4 1833,p.161)
oki oak (n)
I nga rakau katoa e tupu ana ki Ingarangi, heoi nei te rakau e nui ana, e totoro ana nga manga ko te oki. (MM2 2:8 1856,p.3)
I raro ano i nga rakau kouru nui katoa, i raro i nga oki katoa e maha ana nga rau, i te wahi i tukua atu ai e ratou te kakara reka ki o ratou whakapakoko katoa. (Kareti 12 1856,p.341)
Na, ko te haerenga o te muera i roto i nga peka o tetahi oki nui. (Pom.6 1879,p.397)
okiha ox (adj)
Kia waiho atu nga hiako okiha, nga hiako kau o Tawahi. (KNT 3:8 1844,p.38)
okiha ox/oxen (n)
Aua hoki koe e hiahia...ki tona okiha, ki tona a'hi, ki te tahi o nga mea o tou 'hoa. (Syd.1 1827, p.19)
Aua koe e hiahia...ki tona okiha, ki tona ahi, ki te tahi o nga mea o tou hoa. (Syd.2 1830,p.88)
Aku okiha, aku kuao kua oti te patu. (Syd.4 1833,p.42)
E rima takirua aku okiha kua hokona e hau, ka haere a hau ki te wakamatau. (Pai.2 1835,p.42)
Ka kainga e ia te tarutaru ano he okiha. (Pai.12 1840, p.16)
Kua wangainga ia e ratou ki te tarutaru me he okiha. (Pai.12 1840,p.21)
Ko ana okiha, ko ana kaihe, ko ana hipi, ko ana aha, ko ana aha. (Kareti 6 1852,p.19)
Kaua e herea te mangai o te okiha e patu ana i te witi. (MM2 7:18 1860,p.33)
okihetari occidental (adj)
He mea ta i te perehi o te Wikariatu Apotoriko o te Oheania Okihetari, i te marama Okotopa. (Pom.1 1842,title page)
Okitopa October (n)
Kihai korerotia tenei matenga a te Karamu ki a te Kawanatanga, a tae noa mai ki nga ra whakamutunga o Okitopa. (MM2 8:23 1861,p.13)
otoriki ostrich (n)
Nau ranei i ho atu nga pakau pai ki nga pikoka, nga pakau hoki me nga huru-huru ki te otoriki?. (Wes.10 1843,p.44)
paikinara spikenard (n)
Ka mau a Meri i te tahi pauna hinu paikinara, he mea utu nui, a pania ana nga waewae o Ihu. (Syd.4 1833,p.76)
paki buggy (adj)
Mo te Hanihi Paki, Kiki, Toki Kaata, Piringi Kaata, Terei, Parau hoki, Peke Tera hoki. (Wan.1 2:13 1875,p.111)
paraikimite blacksmith (adj)
Ko te utu tenei e ho atu nei ki te kai hopu i nga tangata i tahaetia nga mea o te whare paraikimite ki Waipapa. (KNT 1:12a 1842,p.52)
paraikite blanket (n)
Ko te potae ano i huna i roto i te hate, kahore he paraikite i a ia. (KNT 1:11 1842,p.44)
paraki barrack (n)
Ka paku nga repo e te Paraki, o te kaipuke ano hoki, o 'Matinimana'. (MM2 1:7 1855,p.2)
Huihuia ana ki to ratou na paraki hoia, waiho kia huakina mai e nga Hipoi. (MM2 5:14 1858,p.3)
He mea kia tika ai te harihari i nga kai ma nga hoia i te paraki. (Hoki 3:24 1863,p.1)
Me haere mai ratou ki tetahi Kaiwhakawa, ki te apiha tumuaki ranei o nga paraki hoia, me homai a ratou pu hamanu, paura hoki. (Gazz.1a 8 1864)
paraki plank (n)
E hoa, kia pakaru i a taua tetahi paraki o te kaipuke, ka pakaru katoa. (MM2 4:11 1857,p.9)
Na te Maori ano i hanga. He whakairo Maori a roto, he paraki Pakeha a waho. (MM2 7:15 1860,p.24)
parakihe frankincense (n)
Ano ka mawera o ratou taonga, ho atu ana e ratou ki a ia nga mea hoatu noa he koura, he parakihe, he mora. (Pai.3 1837,p.4)
Koropiko ana ki te Kaiwhakaora o nga tauiwi, tapae ana i a ratou taonga whakamihi, he koura, he parakihe, he maira. (Pom.9 1894,p.21)
parakimeta blacksmith (n)
Kia whiwhi hoki matou ki tetahi parakimeta, hei whakaora i te pakarutanga o a matou kaata me nga parau. (MM2 7:19 1860,p.15)
parakimete blacksmith (adj)
Te mahi Parakimete. (MM2 3a:4 1863,p.15)
Kua timata i aia tana mahi Parakimete i Hehitinga, me tana mahi hu hoiho, me nga mahi Parakimete katoa. (Wan.1 2:35 1875,p.444)
parakimete blacksmith (n)
Unga ai e nga Rangatira o Waikato -whakararo i runga i te uekaha, whakaaetia ana nga parakimete e rua. (MM2 2a:15 1862,p.1)
Na G. Pakina, Kai hanga Kooti, me te mahi Terei, kai rongoa Hoiho, me te mahi i nga rino katoa e mahi ai te Parakimete. (Wan.1 2:13 1875,p.111)
parangiki franc (n)
Whakaae ana nga Haitiana kia utu ki te Wiwi 150 miriona parangiki. (MM2 3a:6 1863,p.8)
pararutiki paralysis (n)
A kawea katoatia ana e ratou ki a ia...e ngaua ana e te tini o te mate, me te mamae, me ratou e reweratia ana, me ratou e haurangitia ana me ratou e mate ana i te pararutiki. (Syd.2 1830,p.14)
Ko taku pononga kei te ware e takoto ana i te pararutiki. (Syd.2 1830,p.23)
E waru ana tau i takoto ai ki te moenga, i mate i te pararutiki. (Syd.4 1833,p.105)
pararutiki paralytic (n)
Ka mea ki te pararutiki, e tama, kia maia, ka oti au hara te wakakahore. (Syd.2 1830,p.26)
Na, e kauhoa ana nga tangata i te tahi tangata i ringa i te moenga, he pararutiki. (Pai.2 1835,p.15)
pararutikitia to be paralysed (vi)
I puta mai hoki nga wairua kino, e karanga ana ki te reo nui i roto i te tini e reweratia ana, a he tokomaha i pararutikitia, i kopatia, i waka orangia. (Syd.4 1833,p.102)
pareki to barrack (vt)
Ka mea atu au ki te pareki a matou kau. Ka mea mai ia, Homai te utu. (MM2 2a:6 1862,p.9)
parekimete blacksmith (adj)
Ka kitea te paoa o te whenua e haere ake ana me te paoa o te ahi parekimete. (Mang.1 1840,p.19)
pariki brig (n)
Ko te Pereira, he pariki, 148 tana, Kapene Koti. (MM2 7:9-10 1860,p.14)
patiki paddock (n)
He nui te kai ki aua patiki i tenei tau. (Wan.1 2:19 1875,p.203)
He patiki pai nga nohoanga mo nga hoiho kawe mai. (Wan.1 2:19 1875,p.203)
paukina pumpkin (n)
10 hanaraweti paukina, 8 hanaraweti hinu poaka. (MM2 4:6 1857,p.7)
peeki peg (n)
Kotahi ano te papa i takoto ai te wahi i Ruritia, kei te mohio nga tangata ki nga peeki, hangaia ana e te Pakeha ki roto ki taua Mapi, i tika. (Wan.1 1:4 1874,p.15)
peki bag (n)
Ka tonoa e Hohepa kia whaka-kiia o ratou peki ki te witi. (Mang.1 1840,p.36)
peniki phoenix (n)
Kua rite te ahua o te Hahi ki to te peniki: he manu tenei kahore e taea e te mate, e ai ki te korero pohehe a nga kaumatua onamata. (Pom.9 1894,p.161)
pereki brick (adj)
Whano toro hoki te toa pereki i tua. (MM2 1:1 1855,p.2)
pereki brick (n)
Ka mea, Tena, tatou ka hanga i tetahi pereki; a, kia nui tona kanga i te kapura. (Mang.1 1840, p.13)
Keihea ta koutou whare papa, whare kowhatu, pereki ranei?. (KNT 2:9 1843,p.35)
pereki brig (n)
Ko te pereki, ko Eritura, 118 tana Kapene Taninga. (MM2 2:3 1856,p.15)
perekitina brigantine (n)
Me te perekitina, Te Perei, 107 tana, Takena te Kapene. (MM2 4:3 1857,p.7)
perekitini brigantine (n)
Te perekitini Herena, 156 tana, ko Karaka te Kapene. (MM2 4:3 1857,p.7)
periki brick (n)
31 peke wuru, 1000 periki, 10,000 toe-toe whare. (MM2 3:4 1857,p.16)
periki brig (n)
Te Kataruta, he periki, 217 tana, Kapene Kereini. (MM2 3:4 1857,p.16)
perikitina brigantine (n)
Ko te Paritori, he perikitina, 151 tana, Kapene Makarini. (MM2 4:5 1857,p.7)
piki fig (adj)
I a koe ano i raro o te rakau piki kua kite a hau i a koe. (Syd.1 1827,p.17)
Ka kite i te tahi rakau piki i te ara. (Syd.4 1833,p.41)
Kia matau koutou ki te kupu wakarite ki te rakau piki. (Syd.4 1833,p.46)
piki fig (n)
A tuitui ana i e tahi rau piki hei patai mo raua. (Syd.1 1827,p.9)
E wakia ana ra nei te karepe no te tataramoa, me te piki no te puwa?. (Syd.2 1830,p.22)
Ka mea atu ia ki te rakau. Kei tupu te piki i a koe a mua tonu atu. (Syd.4 1833,p.41)
E kore hoki e kohia nga piki i te tataramoa, e kore ano hoki e wakiia te karepi i te rapere. (Pai.2 1835,p.19)
He piki ta te tahi tangata, he mea wakato ki tona tupuranga waina. (Pai.2 1835,p.39)
I haere mai ai ahau ki te rapu hua i tenei piki. (Pai.18 1840,p.3)
piki pig (n)
E mangengenge ana e piki. (Will.1844, p.60)
piriki brick (n)
Ka pau katoa nga whare ko nga piriki anake i toe. (KNT 1:5 1842,p.21)
piriki brig (n)
He piriki, 183 tana, Kapene Keramu. (MM2 5:10 1858,p.6)
pirikitina brigantine (n)
Te Wiremu Awherera, he pirikitina, 118 tana. (MM2 5:9 1858,p.7)
pirikitine brigantine (n)
Ko te Emere Arihona, he pirikitine, 99 tana, Kapene Teira, no Wanganui. (MM2 7:9-10 1860,p.13)
poakini foreskin (n)
A, hanga ana e Hohua etahi maripi kowatu mana, a kotia iho nga tamariki o Iharaira ki te pukepuke o nga poakini. (Pai.16 1840,p.10)
Poatuki Portuguese (n)
No te tekau ma ono o nga keneturio, ka tae ake nga Poatuki ki Timoa. (MM2 2a:13 1862,p.23)
pokiha fox (adj)
Ko te potae, he huru pokiha. (MM2 1:1 1855,p.16)
pokiha fox (n)
Haere, mea atu ki taua pokiha, Na, ka pei rewera a hau. (Pai.2 1835,p.41)
He rua a nga pokiha, he owanga a nga manu o te rangi. (Pai.2 1835,p.29)
Rite tonu o poropiti, e Iharaira, ki nga pokiha i nga koraha. (Kareti 12 1856,p.353)
pumikini pumpkin (n)
44 hanaraweiti aniana, 44 hanaraweiti pumikini. (MM2 7:9-10 1860,p.15)
puruki bullock (n)
1 keke hinu, 2 tana taewa, 20 puruki. (MM2 7:9-10 1860,p.13)
Ratakia Latakia (n)
He mea tapatapahi aua tu tupeka nei e te Paraiti, i penei te ahua me te tupeka Ratakia o tawaahi. (Wan.1 2:19 1875,p.208)
riiki link (n)
Ki te taha ki te Marangai, 4950 riiki, e pa ana tenei rohe ki te whenua Kawanatanga. (Wan.1 2:27 1875,p.335)
riki leek (n)
Ki nga kukama, ki nga mereni, ki nga riki, ki nga haniana, me te karika. (Maun. 14b 1844,p.172)
riki link (n)
Rikini Lincoln (n)
Mo te rau mo Te Marina £1 10 0, Mo te rau mo Te Rahita 2 0 0, Mo te rau mo Te Rikini 2 0 0. (Wan.1 2:13 1875,p.117)
ruki duke (n)
Ka haere atu he ruma ke, aru atu ana i muri i a raua, nga Ruki nunui, me nga Ruketihi. (MM2 1:2 1855,p.19)
Ka whanau he tangata, ko Wiremu te Ruki o Noamani. (MM2 2:9 1856,p.4)
runatiki lunatic (n)
I pangia e nga mate me nga mamae o ia ahua o ia ahua, me te hunga i tapokoria e nga taimona, me nga runatiki, me nga pararutiki. (Pom.8 1847,p.16)
taikiu to thank (vt)
He horihori te korero a te tangata ra mo te kai Waipiro o nga Iwi o Rakarana, ki te penei koutou ka taikiu au kia koutou. (Wan.1 2:35 1875,p.454)
takihi tax (n)
Meinga mai ra ki a matou e pehea ana o whakaaro, ka tika ranei kia ho atu te takihi ki a Hiha, kahore ranei. (Pom.8 1847,p.123)
tekihana section (n)
Hokona ana e Porutu, rangatira no Ngatiawa i Poneke, kotahi tekihana whenua, 100 nga eka, he mea hoko nana i te Pakeha. (MM2 6:11 1859,p.1)
E kia ana kua kore e hokona nga Tekihana 447, 448, 450, 451, me te 452 o te whenua i Okotuku. (Wan.1 2:21 1875,p.239)
tetaraki te be tetrarch (vi)
I a Herora e tetaraki ana i Kariri, i tona teina hoki i a Piripi e tetaraki ana i Ituria. (Pom.6 1879,p.128)
tetaraki tetrarch (n)
A, te rongonga o Herora tetaraki ki nga mea katoa i meinga e ia. (Pom.6 1879,p.248)
tiaki cheque (n)
He Tiaki ki te Peeke Iuniana: Nama 28979, mo te £1. (Wan.1 2 :27 1875,p.342)
Tiati Tumuaki Chief Justice (n)
I kiia kia whakawakia i te aro-aro o te Tiati Tumuaki o te Kooti Huperimi i Poneke. (Wan.1 2:14 1875,p.125)
tikiri degree (n)
Ko te rongitari ewaru tikiri whano rite ki nga maero 800 te roa; ko te whanui 550. (MM2 1:7 1855,p.15)
tikiti ticket (n)
Ko te tangohanga o nga tikiti kei te Mahoneke Hotera i Nepia a te Mane te 8 o Nowema i te 8 o nga haora. (Wan.1 2:13 1875,p.110)
Ko ana moni i haere ai e 3 hereni e 7 kapa i pau tonu i te utu o tona tikiti. (Wan.1 3:37 1876,p.388)
titaraki tetrarch (n)
I reira ano i rongo a Herora te Titaraki i te rongo o Ihu. (Syd.4 1833,p.30)
Ko Manae i nho tahi nei i a Herora te titaraki, ko Haora. (Syd.4 1833,p.110)
Ko Hirora te titaraki o Kariri. (Pai.2 1835,p.9)
tokiari stockyard (n)
E kore koe e pai ki taku hoiho ki roto o to pamu, tokiari ranei?. (MM2 4:8 1857, p.4)
Ka wahi ranei i te taiepa o tetahi Tokiari - pauni kia tuwhera. (Auck.6 1858,p.12)
Ko te utu mo te kai i ora ai ratou ki te Tokiari, i te wahi e ngaro atu ana ia. (Auck.6 1858,p.40)
tokiari to impound (vt)
Ko te tangata ka Pauni - tokiari ka maka i te kararehe, kau ranei, aha ranei, ki rotoki tetahi wahi kua taiepatia. (Auck.6 1858, p.10)
Ko te tangata ka Pauni - tokiari ka maka i te kararehe, kau ranei, aha ranei, ki roto ki tetahi wahi kua taiepatia. (Auck.6 1858, p.10)
tokiaritia to be impounded (vt)
. (Auck.6 1858, p.40)
toki kaata dog cart (n)
Mo te Hanihi Paki, Kiki, Toki Kaata, Piringi Kaata, Terei, Parau hoki, Peke Tera hoki. (Wan.1 2:13 1875,p.111)
tokina stocking (n)
4 Nga pea tokina. (KNT 3:6 1844, p.28)
uakinitina Gk. huakinthi/huakinthos (n)
A i penei taku titiro ki nga hoiho i te tirohanga, me ratou e noho ana i runga, he arai uma o ratou, he kapura he uakinitina, he wanariki. (Pai.3 1837, p.343)
wakakingi royal (adj)
Otira he wakatupuranga wiriwiri koutou, he tohungatanga wakakingi, he iwi tapu, he hunga kua riro i te Atua. (Pai.3 1837,p.317)
wakakingi to make into king (vt)
Ko te tangata katoa e wakakingi ana i a ia e korero kino ana ki a Hiha. (Syd.4 1833,p.87)
wakakingitia to reign as king? (vi)
Ko taku pai ra ia wakakingitia koutou, kia wakakingitia tahitia ai matou me koutou. (Syd.2 1830,p.47)
Ka hopu i a ia kia wakakingitia ia. (Syd.4 1833,p.64)
wakiha wax (adj)
Haehaea ana tetahi kanara wakiha hei ritenga mo nga haora. (MM2 6:8 1859,p.3)
wakiha wax (n)
Haere ana ratou, tiakina ana te ana, he mea wakapiri rawa te kowatu ki te wakiha, me te kai tiaki ano. (Syd.4 1833,p.54)
wakiha pi beeswax (n)
Ka ho atu e ratou ki a ia te tahi wahi ika tunu, me te tahi wakiha pi. (Pai.2 1835,p.67)
waki miere 'honey-wax' (= beeswax, from variant of Fr. miel meaning 'honey') (n)
550 pauna hinu, 40 pauna waki miere. (MM2 4:14 1857,p.8)
ware tiaki moni customhouse (n)
Kawe ana i te tini o nga mea o te ware-tiaki-moni. (KNT 1:5 1842,p.21)
whaka-Kariki Grecian? (adj)
A maia rawa ia te kauwhau i runga i te ingoa o te Ariki o Hehu, korero ana totohe ana ki nga tangata whaka-Kariki. (Pom. 6 1879,p.237)
whakakingi king-making? (n)
E rongo na koe i a te Maori mahi i te whakakingi, me etahi atu o ona ritenga. (MM2 4:13 1857,p.12)
whakakingi King Movement (adj)
Kihai a Potatau i pai ki tenei tikanga Kingi. (MM2 7:15 1860,p.28)
Kahore he ritenga Kingi i uru ki roto i tenei korero a mutu noa. (MM2 2a:11 1862,p.9)
Te timatanga o te mahi Kingi na Matene-tewhiwhi he rangatira; taus koroke, no ngati Raukawa no ngati toa, no ngati Whakaue. (Hoki 6:15 1862,p.1)
Te tukunga mai o ana pakeha kai whakawa ki waenga nui o nga iwi kingi. (Hoki 6:15 1862,p.1)
E nga tangata Maori, nga tangata Kingi o Nui Tireni, - e hapai ana koutou i runga i te ngakau hari, tenei mea te kupu whakarite. (MM2 3a:6 1863,p.8)
Ko nga whenua i karangatia ai me tuku ki raro i te mana kingi kua ekengia ano e te totohetanga. (Hoki 3:24 1863,p.3)
whakakingi royal (adj)
He whaka-tupuranga whiriwhiri koutou, he tohungatanga whakakingi, he iwi tapu, he hunga kua riro i te Atua. (Maun.12(ii) 1846,p.2)
Homai ana ano e ia ki a ia he kororia whakakingi, kahore nei he rite i nga kingi katoa o Iharaira i mua i a ia. (Pom.6 1879,p.399)
whakakingi to make into king (vt)
I te wahi ano o te kingi nana nei ia i whakakingi, nana nei te oati i whakahaweatia e ia. (Kareti 12 1856,p.365)
Ko te tangata katoa e whakakingi ana i a ia ano e korero kino ana ki a Hiha, Kahore tana i a Hiha. (Pom.6 1879,p.175)
whaka Kingitanga to become a King Movement supporter (n)
He mea hoki kua hoariritia ia ki a Te Kuini i runga i tana whaka Kingitanga i a ia. (MM2 4:9 1857, p.4)
whakakingitia to be made king (vt)
Na, whakakingitia ana, ko Haora. (MM2 7:11-12 1860, p.2)
A, whakakingitia ana a Ahatia e nga tangata o Hiruharama i muri i a ia. (Pom.6 1879,p.408)
whare-ki jail (n)
Ka meinga kia ahei ma te Kawana e whakarite he kai-tiaki, i tenei wa i tenei wa, hei tiaki i aua Whare-ki, i nga tangata e puritia ana ki reira. (MM2 5:22 1858,p.2)
whare monaki monastery (n)
Tenei ano a Arihena kei tetahi whare monaki o Ihipa e noho ana. (Pom.9 1894,p.182)
whare nohoanga kingi palace (n)
Kua tu te whare nui ara he arihi (whare nohoanga Kingi) i Tongatapu. (Wan.1 2:14 1875,p.129)
Ko te whare nohoanga Kingi, a tae noa ki te pukakitanga o te Awa. (Wan.1 3:34 1876,p.364)
whare paraikimite forge (n)
Ko te utu tenei e ho atu nei ki te kai hopu i nga tangata i tahaetia nga mea o te whare paraikimite ki Waipapa. (KNT 1:12a 1842,p.52)
whare parakimete forge (n)
Na te kura ake ano te whare parakimete, he mea tuku mai na Kawana Ta Hori Kerei, no nga wa o mua. (MM2 3a:4 1863,p.15)
whare tiaki moni treasury (n)
Ko te pouaka rino o nga whare tiaki moni, me nga pukapuka e takoto kino noa iho ana. (MM2 1:3 1855,p.34)
wiki week (n)
I taua ra tua tahi o te wiki i te ahiahi. (Syd.4 1833, p.89)
I te ra tuatahi o te wiki ka puta mai a Meri Makarini ki te tanumanga i te ata tu. (Syd.4 1833, p.88)
Ka takirua aku nohoanga pukutanga i te wiki. (Pai.2 1835,p.50)
Tera taua tohunga karakia ko Hakaraia te ingoa, no te wiki o Apia. (Pai.2 1835,p.3)
Ko te wiki hoki tenei i patua ai a Ihu. (Pai.18 1840,p.6)
Kia tangohia ai te ra tuatahi o te wiki hei ra tapu tika mo nga tangata katoa o te ao. (Pom.1 1842,p.29)
Ko tenei tahaetanga no te po o te wiki. (KNT 1:8 1842, p.31)
E rua nga wiki i muri iho, na ka haere atu maua ko te Miti ki te whare o nga herehere nei. (Martin 1 1845,p.12)
7 Ra...1 Wiki. (Purewa 1 1847,p.8)
I te ono o nga wiki i mua atu o te taenga ki konei. (Auck.1 1849,p.13)
Ka rua nga wiki, ka tahi ka kawea ki te turanga hou. (Cotton 1849,p.7)
Kia kotahi, kia rua ranei nga wiki e mahi ana ratou i te kai. (Cotton 1849,p.8)
I tenei wiki ko ahau, i te tahi wiki ko toku teina. (Kareti 7 1852,p.23)
E toru nga wiki e noho ana i te taone o Keipa Kuru Hope. (MM2 3:2 1857,p.12)
He wiki whakamutunga tenei mo te korero a te Runanga. (MM2 7:17 1860,p.5)
Ko enei wiki erua kua korero nei tatou, e rua marama ki au. (MM2 7:14 1860,p.52)
I muri iho i te taenga mai o taua reta ki a matou, kihai i pau te rua o nga wiki ka puta mai te rongo kua toto a wiremu kingi. (Hoki 12:8 1862,p.2)
No na whea koe i pai ai? No tera wiki. (Auck.3 1864, p.47)
wiki wick (n)
E kore ia e tinei i te wiki e paoa ana ano. (Pom.8 1847,p.61)
Apiti mai ko te hungahunga Ropi hei wiki, ka oti te Rama moku. (Govt.16 1852,p.43)
Haere atu ra, e te wiki whakamarama o Whaingaroa. (MM2 3a:5 1863,p.8)
wikitoria authority? (n)
Tahuri mai o koutou taringa e nga Rangatira, ko te Wananga hei Hepara; Otira, tena koutou e mea, e te Wananga, kei whea tou wikitoria?. (Wan.1 1:10 1874,p.60)
wikitoria victorious (adj)
Tawiri ana ia ki tona ringaringa paku, hei tohu wikitoria, hei tohu toa, a rere atu tona wairua ki te kainga ora o te Karaiti. (Col.4 1847,p.5)
wikitoria victory (n)
Ko te mate ka oti te horo e te wikitoria. (Pai.3 1837,p.238)
A, ko te wikitoria tenei, e toa ana i te ao, ko to tatou whakapono. (Wes.1 1846,p.9)
Ahakoa riro i a ia te whenua riro i a ia te kaha, te Wikitoria. (Whiteley 1847,p.23)
Heoi, ka riro i te pakeha te wikitoria. (Whiteley 1847, p.37)
Ko te wikitoria tenei e toa ana i te ao, ko to tatou wakapono. (Col.4 1847,p.6)
Ko te tika, ko te rangimarie, ko te atanoho - ko te wikitoria tenei mo tatou. (MM2 7:13 1860,p.17)
wokiha fox (n)
He rua ta te wokiha, he owanga ta te manu o te rangi. (Syd.2 1830,p.24)
