A grey background indicates that citations were written by Māori.
ru rue (n)
Ka ho atu hoki e koutou te wahi tuangahuru o te meneta o te ru o te otaota katoa. (Pai.2 1835,p.34)
aporuhio absolution (n)
Ko te tangata e huna ana i te tahi hara moretare, e kore ranei e ripeneta mo te tahi hara moretare a e whiwhi ana i te aporuhio, e kore e whakakahoretia ana hara. (Pom.8 1847,p.xiii)
I te mea kua whiwhi te kaiwhaki ki te Aporuhio, ara, ki te murunga hara. (Pom.7 1889,p.54)
Aporuhio. Inoinga muru hara. (Pom.5 1893,p.210)
aporuhio to absolve (vt)
Kia aporuhio a Hehu Kerito to tatou Ariki i a koe; a ma tona kaha e aporuhio ana ahau i a koe i te herenga katoa o te ekomunikahio me te itereti. (Pom.8 1847,p.306)
aporuhio kore (without absolution?) (n)
Kua tonoa ahau e to Minita kia hoki i te Aporuhio kore, ahakoa i tukua ki a ia tou kaha mo te muru i nga hara. (Pom.8 1847,p.450)
aporuhiotia to be absolved (vt)
Ko te whakakahore i te aporuhio ki nga tangata kiano i tika kia aporuhiotia. (Pom.8 1847,p.306)
araruta arrowroot (n)
Erangi kei nga wahi maroke, ko te kawhi, ko te huka-keni, ko nga rakau katene, ko te kokonata, ko te araruta. (Kareti 10 1856,p.6)
ararutu arrowroot (n)
Nga utanga, he panana, he orini, he koko-nata, he ararutu. (MM2 4:7 1857,p.7)
Ka whakaranu ai ki te ararutu ki te wai ranei, kia iti te wai. (Martin 4 1869,p.7)
areruia hallelujah (interj)
Hari tonu, e Maria, Ko koe i huaina Ko to te rangi Rehina, Areruia, areruia. (Pom.8 1847,p.425)
Ko koe i huaina Ko to te rangi Kuini, Areruia, areruia. (Pom.6 1879,p.48)
Hari tonu, e Meri, Ko koe i huaina Ko to te rangi Kuini! Areruia! Areruia!. (Pom.5 1893,p.12)
hararuta arrowroot (n)
Ko nga rakau katene, ko te kokonata, ko te hararuta. (MM2 1:2 1855,p.22)
hararutu arrowroot (n)
Engari ko te hupa ko te paraoa kororirori, ko te hararutu, ko te waiu. (Martin 4 1869,p.10)
hariru greeting (n)
Ko taku hariru tena ki a koe, e te Pihopa. (MM2 2a:12 1862,p.9)
hariru to greet/to shake hands (vt)
Tukua iho ra, meinga ahau kia pono taua; kowai ra e hariru ai maua?. (Wes.10 1843,p.19)
Ka u a te Kawana, haere ana ia ki te hariru ki te korerorero ki nga tangata. (MM2 2a:2 1862,p.3)
hariruia hallelujah (interj)
Kia 'wakapai Hariruia H.H.H. kia 'wakapai. (Syd.1 1827,p.25)
Kia wakapai Hariruia H.H.H. kia wakapai. (Syd.2 1830,p.101)
Harukai Sadducees (n)
Haruki Sadducees (n)
Kia tupato ki te rewena o nga Parihi, o nga Haruki. (Syd.4 1833,p.33)
Kua mohio noa atu ia ki te riri a nga Parihi, a nga Haruki, a nga Karaipi ki nga Apotoro. (Pom.9 1894,p.64)
Heperu Hebrew (adj)
Na taua kotiro i tino ora ai nga kura Heperu. (MM2 1:1 1855,p.22)
Heperu Hebrew (n)
Ka tae mai etahi o nga oranga, a ka korero ki a Aperama ki te Heperu. (CMS 2 1845,p.27)
Hepuruni Zebulunites (n)
Ko nga hapu enei o nga Hepuruni. (Maun.14b 1844,p.214)
herupa cherub (n)
A ka hanga ai i te herupa, ka rere: ae, ka rer ia i runga i nga parirau o te hau. (Pai.9 1840, p.11)
Ko koe te herupa hipoki, te mea i whakawahia. (Kareti 12 1856,p.393)
herupima cherubim (n)
Na, i runga atu i tenei nga Herupima o te kororia e wakamarumaru ana i te taupoki wakamarie. (Pai.3 1837,p.303)
herupima seraphim (n)
Hono tonu te karanga a nga Kerupima, me nga Herupima ki a koe. (Syd.2 1830,p.58)
Hiniru Hindu (adj)
He hunga whakapono ki a Mahometa etahi o ratou, a he hunga karakia Hiniru etahi. (MM2 5:14 1858,p.1)
Hiniru Hindu (n)
Imua he Epera to te whenua o nga Hiniru. (MM2 5:13 1858,p.4)
Ko tetahi e whai ana i to te Hiniru karakia, e karakia nei ki nga whakapakoko whakarihariha. (MM2 5:13 1858,p.3)
Hiparu Hebrew (adj)
Kua oti te hua ki te reo Hiparu, ko Pitehara. (Syd.4 1833,p.62)
Hiperu Hebrew (adj)
Ka noho iho i te nohoanga wakawa ki te wahi i huaina ko te wakapapanga kowatu, ki te reo Hiperu, ko Kapata. (Syd.4 1833,p.87)
Ka rongo ko te reo Hiperu tana i korero ai ki a ratou, ka tino wakamutua te kiki. (Syd.4 1833,p.124)
Hiperu Hebrew(s) (n)
Ka haere atu ki te wahi i huaina ko te wahi o te anganga, ki te reo o nga Hiperu ko Korokota. (Syd.4 1833,p.87)
He Hiperu ahau, a e wehi ana i a Ihowa Atua o nga rangi. (Kareti 12 1856,p.520)
horu hold (n)
Tokorima i kai ki te kei; tekau ma iwa i te horu o waenganui, 24 o nga tangata o Ngapuhi. (MM2 3a:6 1863,p.17)
huri-whakauru jury (n)
He Pakeha anake te Huri na ratou i whakawa taua whakawa. (MM2 7:15 1860,p.30)
kai rukauta lookout (n)
Ka noho ko ia ki uta ko au ki runga ki te kaipuke hei kai rukauta. (Govt.16 1852,p.10)
kai ruri surveyor (n)
Ko nga kaainga i hokoa nei ma te tangata nana i utu e utu te kai ruri, (me ruri hoki aua kaainga). (KNT 3:4 1844,p.19)
Heoi, e mea ana matou mau te whakaaro ki te Kai-ruri kia haere mai. (MM2 4:11 1857,p.10)
Ki te rite mai i a koe taku hiahia, me nga kai ruri, me te marama e ruritia ai; hei reira au me aku whanaunga haere atu ai. (MM2 4:15 1857,p.5)
Ko te he kei nga kai-ruri kei nga kai-hoko hoki. (MM2 7:17 1860,p.16)
Tonoa ana te kai ruri, kapea ana e ia taua rohe, tango ke atu ana. (MM2 7:15 1860,p.28)
Hei reira ka whakahau ai kia ruritia e te tino kai-ruri, kia pai ai te wehewehenga mo te wa e maketetia ai. (Martin 2 1872,p.5)
Ki te mea ka kitea e ia kahore he raruraru o taua whenua, hei reira tuku ai e ia he kai-ruri hei ruri i nga rohe. (Martin 2 1872,p.2)
kai ruri wenua surveyor (n)
He aha te pai o te haere o te kai ruri wenua ki te Kai Wakawa korero atu ai?. (KNT 2:8 1843,p.32)
kai ruri whenua surveyor (n)
Kua pau ke hoki te whare o te kai-ruri-whenua me ana mea katoa. (KNT 1:5 1842,p.21)
Kia oti ra ano nga Whenua e tohutohungia ana i roto te ruri e tetahi Kairuri-whenua. (Govt.17 1862,p.6)
Ma te Kawana e whakatu he tumuaki kai-ruri-whenua, me etahi atu kai-ruri-whenua, hei ruri i nga whenua e whaka wakia e te Kouti. (Martin 2 1872,p.2)
kai ruuri surveyor (n)
Ko aku moni i utua ai ki te kai Ruuri o tenei kaupapa whenua, koia tenei e piri iho nei i raro iho nei. (Wan.1 2:20 1875,p.222)
kai ruuri whenua surveyor (n)
C. R. Ropitini. Kai Ruuru whenua, me nga Waapu, me nga Rori. (Wan.1 2:14 1875,p.130)
kerupa cherub (n)
Na, te kororia o te Atua o Iharaira, tona taunga nei i mua i runga i te kerupa, kua kake ki runga ki te korupe o te whare. (Kareti 12 1856,p.346)
kerupi cherub (n)
Me hanga hoki te tahi kerupi ki te tahi pito, me te tahi kerupi ki te tahi pito. (Maun.14 1844, p.12)
kerupima cherubim (n)
A wakaturia ana e Ia ki te ita o te mara o Irena e tahi kerupima. (Syd.1 1827,p.11)
Hono tonu te karanga a nga Kerupima, me nga Herupima ki a koe. (Syd.2 1830,p.7)
Nana hoki i mea kia hanga nga wakapakoko hei mea wakamahara, na, ko nga Kerupima koura i roto i tona ware karakia tawito. (Pom.1 1842,p.39)
kuruera gruel (n)
Kuru Tepara Good Templar (n)
Ko ahau ko te Peka mahi Rohi ma nga Kuru Tepara, ka mea atu nei ki te Iwi Maori he hoko taku i te taro pai rawa. (Wan.1 2:35 1875,p.444)
miuru mule (n)
I haere mai ki te whai mai i a matou, hei whakauru hoki mo nga miuru, me nga hoiho hoki, i te pikinga ki runga. (MM2 3:3 1857,p.11)
mokuru moghul (n)
Ka haere ki te whawhai i taua Epara, i te Mokuru Nui. (MM2 5:13 1858,p.4)
ngeru cat (n)
E keia ana te ngeru i te waiu. (Kareti 4 1847,p.15)
Ko ona Atua he whaka pakoko, he puru he ngeru, he kahu hei karakiatanga ma ratou. (MM2 1:3 1855,p.42)
Ko ona Atua he whakapakoko, he puru, he ngeru, he kahu hei karakiatanga ma ratou. (Kareti 10 1856,p.11)
He ngeru rarata. (Auck.2 1863,p.4)
nokuru no good (phr)
No nga Pakeha te hara nui hoki - te kupu penei o nga Pakeha, 'nokuru te Maori, haere ki waho'. (MM2 7:18 1860,p.22)
orupera opera (n)
Ka mahi i nga mahi ahua reka ki te iwi, a te Mane e haere ake nei ki te whare o te Orupera, Nepia. (Wan.1 2:13 1875,p.119)
pararutiki paralysis (n)
A kawea katoatia ana e ratou ki a ia...e ngaua ana e te tini o te mate, me te mamae, me ratou e reweratia ana, me ratou e haurangitia ana me ratou e mate ana i te pararutiki. (Syd.2 1830,p.14)
Ko taku pononga kei te ware e takoto ana i te pararutiki. (Syd.2 1830,p.23)
E waru ana tau i takoto ai ki te moenga, i mate i te pararutiki. (Syd.4 1833,p.105)
pararutiki paralytic (n)
Ka mea ki te pararutiki, e tama, kia maia, ka oti au hara te wakakahore. (Syd.2 1830,p.26)
Na, e kauhoa ana nga tangata i te tahi tangata i ringa i te moenga, he pararutiki. (Pai.2 1835,p.15)
pararutikitia to be paralysed (vi)
I puta mai hoki nga wairua kino, e karanga ana ki te reo nui i roto i te tini e reweratia ana, a he tokomaha i pararutikitia, i kopatia, i waka orangia. (Syd.4 1833,p.102)
Parui Palluites (n)
Na Paru, ko te hapu o nga Parui. (Maun.14b 1844,p.213)
paruma broom (n)
Ki nga tangata maori e harihari paruma ana, e haerere noa i te Taone. (KNT 1:11 1842,p.41)
paruma to 'broom' (vt)
Ki te mea ka mahue i a ia te tahi hiriwa, e kore ianei ia e tahu i te rama, ka paruma ai i te ware, ka rapu marie ai, kia kitea ra ano?. (Pai.2 1835,p.44)
puru blue (adj)
He potae kanapa tona, tarautete puru, kei roto he hate wero, kei waho he poraka, me te mangumangu ki nga ringaringa. (KNT 2:7 1843,p.28)
He puru nga kakahu o taua ope, he kahu whero ta te Apiha i arahina ai. (MM2 2a:6 1862,p.3)
puru bull (n)
Ma te toto o nga puru o nga koati, ma te pungarehu hoki o te kau. (Pai.3 1837,p.304)
E kore hoki e riro nga hara i nga toto o nga puru o nga koati. (Maun.12(vi) 1846,p.6)
puru full (adj)
No te manowhenua o Atareiria, no nga whenua o Hiri, o Karaponia nga kai i kawea mai ki nga makete, a, puru tonu i ana kai. (MM2 2:10 1856,p.13)
puruhate blueshirt (n)
He puruhate tona, he mea poke ki te toto. (Hoki 6:15 1862,p.5)
puruki bullock (n)
1 keke hinu, 2 tana taewa, 20 puruki. (MM2 7:9-10 1860,p.13)
puruma broom (n)
E kitea ana etahi o nga rangatira e maumau kanuka ana hei puruma. (KNT 1:7 1842,p.30)
puruma to sweep (vt)
Ka kite ia kua oti te puruma te wakapaipai. (Pai.2 1835,p.33)
Ko tehea wahine ranei, kotahi nei tekau ona hiriwa, a ki te mea ka mahue i a ia tetahi hiriwa, ekore ianei ia e tahu i te rama, ka puruma ai i te ware, ka rapu marie ai, kia kitea ra ano?. (Pai.3 1837,p.103)
purupiti pulpit (n)
purutone bluestone (adj)
Ko te rongoa mo tenei mea, mo te paura ki te witi, me tuku nga purapura ki te wai purutone. (MM2 6:5 1859,p.2)
purutone bluestone (n)
Ko te rongoa tena mo te harehare ki te hipi, pera me te purutone nei, he rongoa mo te paura ki te witi. (MM2 4:1 1857,p.5)
putu Puruiha Blucher Boots (n)
Putu Puruiha. 0 12 0 mo nga putu kotahi pea. (MM2 1:4 1855,p.16)
puuru blue (adj)
He kau puuru, he kopurepure, he ma te upoko, 10 pea ona marama. (Wan.1 2:20 1875,p.228)
He koura, he hiriwa, he parahi me te kakahu puru, me pupura. (Pom.6 1879,p.374)
raina ruri survey line (n)
Ka haere i runga i te raina ruri tae noa ki te tahatika. (MM2 7:5 1860,p.10)
Ruhana Russian (n)
E tohunga ana nga Ruhana ki te whakaaro, kihai nga Hurai i rite ki a ratou te tohunga. (MM2 1:3 1855,p.30)
Ruihana Russians (n)
I hui mai ai nga Ruihana o nga wahi katoa kia kite ite nehunga o te Kingi. (MM2 1:6a 1855, p.1)
Ruiti Druid(s) (n)
He tokomaha nga taitamariki o nga iwi o te Piritone i akona e nga Ruiti. (Kareti 8 1850,p.7)
Ki to ratou reo he Ruiti aua tohunga. (Kareti 8 1850,p.7)
Ko nga kai whakarite whakawa o te iwi aua Ruiti ra. (Kareti 8 1850,p.7)
Ko nga kaumatua, ko nga tangata mohio, i kiia hei Ruiti. (Kareti 8 1850,p.7)
Na, i reira ano he Ruiti e noho ana: he hunga torutoru nei, he oranga patunga na te Romana. (Kareti 5 1851,p.4)
rukauta to 'look out' for (vt)
Ko nga rangatira katoa o taua manuwao, ka nui te pai, te tiaki pai i a au, rukauta tonu aua rangatira o taua manuwao i a au, kei mate ahau i te huri o te kaipuke i te kaha o te hau o taua moana. (MM2 7:1-2 1860,p.9)
ruketihi duchess (n)
Ka haere atu he ruma ke, aru atu ana i muri i a raua, nga Ruki nunui, me nga Ruketihi. (MM2 1:2 1855,p.19)
ruki duke (n)
Ka haere atu he ruma ke, aru atu ana i muri i a raua, nga Ruki nunui, me nga Ruketihi. (MM2 1:2 1855,p.19)
Ka whanau he tangata, ko Wiremu te Ruki o Noamani. (MM2 2:9 1856,p.4)
ruma loom (n)
Muri iho ka whatua ki te ruma. Ka oti, he paraikete: ka oti, he paranene. (Kareti 11 1851,p.11)
ruma room (n)
A maha rawa nga rama i te ruma. (Syd.4 1833,p.121)
Ka kake atu ki te ruma i runga ki te wahi i noho ai a Pita. (Syd.4 1833,p.92)
Me hanga hoki e koe e tahi ruma ki roto ki te aka. (Syd.4 1833,p.9)
Ko nga wini hoki o taua ruma moenga e anga nei ki Hiruharama e puare tonu ana. (Pai.12 1840,p.23)
E rua nga moenga i roto i taua ruma. (Wilber.3 1845, p.18)
E rua nga moenga i te ruma. (Martin 1 1845,p.14)
I roto maua i tetahi o nga ware, i tetahi o nga ruma i runga, te ma o taua ruma, te pai hoki. (Wilber.3 1845, p.17)
Ko tahi ano te ruma e roto. (Martin 1 1845,p.12)
E rua nga ruma i roto: te ingoa o te ruma o waho ko te wahi tapu, a ko te ruma i roto atu ko te wahi tino tapu. (Maun.12(vi) 1846,p.1)
Hei wehe i te tahi ruma i te tahi ruma. (Maun.12(vi) 1846,p.1)
He ruma ano mo nga matua, he ruma ano mo ia tamariki, mo ia tamariki. (Whiteley 1847,p.30)
Ko te papa o te ruma. (Kareti 4 1847,p.30)
Me te whare hoki. Ahakoa kotahi ia, he tini ona ruma o roto. (Wes.2 1847,p.11)
I noho ai matou ko taku papa ki te tahi ruma i runga o tetahi whare kino. (Kareti 7 1852,p.7)
Ka mutu a matou nei korero, ka hoki au ki waho o te ruma. (MM2 3:2 1857,p.14)
Me whai ruma mo tenei rangatira tona ruma tona ruma. (MM2 7:15 1860,p.25)
No reira ahau i haere mai ai, ka tu ki te ruma o te Kawana. (MM2 7:17 1860,p.26)
He Whare Whakawa, e 5 nga Ruma, he kura, e 2 nga Ruma. (Hoki 3:24 1863,p.1)
ruma moenga bedroom (n)
Na te mea kotahi ano a raua tepu kainga ko te Kawana, kotahi ano hoki to ratou ruma moenga. (MM2 7:17 1860,p.17)
2 hoki nga ruma moenga, 1 ruma mo te tahu kai, ko nga tikanga ia o roto o taua Whare nui atu. (Hoki 3:24 1863,p.1)
runatiki lunatic (n)
I pangia e nga mate me nga mamae o ia ahua o ia ahua, me te hunga i tapokoria e nga taimona, me nga runatiki, me nga pararutiki. (Pom.8 1847,p.16)
rupapa Gregory's Powder (n)
Ko tenei Rupapa, ehara i te Rupapa whero nei, e kiia nei e te pakeha, he Rhubarb; engari he mea ke tu-a-ma nei; tona ingoa ki nga whare hoko rongoa, he Gregory's Powder. (Martin 4 1869,p.2)
rupapa rhubarb (n)
Kei whangaia nuitia te Rupapa whero ki te turoro kei nui haere te mate. (Martin 4 1869,p.2)
rupi Fr. loup (n)
rupi ruby (n)
Ekore e whakahuatia te korara me nga peara; mo te mea e puta atu ana te pai o te matauranga i nga rupi. (Wes.10 1843,p.30)
Rupimi Hebr. Lubbim(s) (n)
Ka whai ano hoki nga Rupimi ratou ko nga Etiopiana i ona takahanga. (Kareti 12 1856,p.479)
ruri rule (n)
Kei he ta koutou whakahaere ina whakarite i te whakawa, i te ruri ranei, i te pauna-taimaha ranei, i te mehua ranei. (Maun.14a 1844,p.109)
ruri survey (adj)
Hei tohunga ruri whenua. (Whiteley 1847,p.29)
Ka timata i te taha ki te tuawhenua o Tokatoka i te raina ruri i timataria e Te Penetana. (MM2 4:15 1857,p.6)
Ka timata te rohe ki Pukewhau, haere tonu ki te Matoa, haere tonu i te ara ruri ki te Rotokoko ki Pari-o-te-ari. (MM2 4:11 1857,p.5)
ruri survey (n)
E korero marire ana nga tangata maori kia wakamutua te ruri. (KNT 2:8 1843,p.32)
Tohe tonu ki te ruri i te kainga. (KNT 2:8 1843,p.32)
Ma te ruri koai ka riro ai?. (Whiteley 1847,p.10)
Hei te otinga o te ruri ma te kai-whakawa e panui te ra me te wahi e noho ai ia ki te rapu i nga take o taua whenua. (Martin 2 1872,p.2)
Ina ko te Ruri, koia nei te mahi o tenei whenua, kahore ha pana i nga tangata Maori kia riro te whenua ki a ia. (Wan.1 1:4 1874,p.15)
ruri to measure (vt)
Ka wehewehea e a hau a Haikema, ka ruritia e a hau te raorao o Hokota. (Pai.9 1840,p.47)
Ka ruritia te roa o te whenua tae noa ki te mareretanga ki tatahi. (Govt.16 1852,p.74)
ruri to survey (vt)
Ko nga kaainga i hokoa nei ma te tangata nana i utu e utu te kai ruri, (me ruri hoki aua kaainga). (KNT 3:4 1844,p.19)
Haere ana nga pakeha ki te ruri i taua whenua - haere he ana. (Whiteley 1847,p.10)
Ahakoa ki te kahore e tae te ruri ko nga ritenga marama o te hoko whenua kia tae ki te mutunga mai. (MM2 5:2 1858,p.4)
Ka whakaaro a Henare tena ano te pihi o tana matua wahine, ka haere ia ki te ruri. (MM2 7:14 1860,p.28)
Ka haere mai te tahi pakeha; ki te ruri, i Meremere i te taha mai ki runga o te puaha. (Hoki 6:15 1862,p.2)
Na, taku whenua kua riro i a Te Pere; na Te Karaka i ruri. (MM2 2a:2 1862,p.15)
Hei reira, me ruri nga rohe o aua whenua e tetahi kai-ruri e whakaritea e te Kawana. (Martin 2 1872,p.13)
Ma te Kawana e whakatu he tumuaki kai-ruri-whenua, me etahi atu kai-ruri-whenua, hei ruri i nga whenua e whaka wakia e te Kouti. (Martin 2 1872,p.2)
ruritanga survey (n)
Me waiho hoki tetahi pukapuka o tana ruritanga ki te ware o te Rangatira o nga kai ruri. (KNT 3:4 1844,p.19)
Hoiano ma Te Hira Ngaropo, ko te wahi i kapea ki waho i te ruritanga e Te Patu, ko tera taha ki tua o te Mamaku. (MM2 2a:14 1862,p.6)
Mo te utu mo te whakahoki i nga utu mo nga Mapi mo te ruritanga mo te hanganga o te huarahi. (Govt.17 1862, p.11)
Haere tonu te korero a nga Kai-utu Reti ki te ritenga o te Ruritanga. (Wan.1 1:4 1874,p.15)
ruritia to be surveyed (vi/vt)
Kua nohia tetahi wahi e te pakeha - kua ruritia ranei, hei nohoanga i te whenua. (KNT 3:5 1844,p.24)
Hei aha hoki taua whenua te ruritia noatia ai?. (Whiteley 1847,p.10)
Ki te rite mai i a koe taku hiahia, me nga kai ruri hoki, me te marama e ruritia ai; hei reira au me aku whanaunga haere atu ai. (MM2 4:15 1857,p.5)
Kia whakahau atu koe ki nga kai mahi kia ruritia nga wahi e ka nei o matou ahi. (MM2 6:10 1859,p.3)
Kia ruritia o tatou whenua, kai ai he raruraru i muri nei. (MM2 7:14 1860,p.35)
Ko taku whakapono i ruritia mai ano i Ingarani, ka u, ko Otaki te unga ki uta. (MM2 7:14 1860,p.17)
Ko taua Tiriti e rite ana ki te huarahi ka tahi ka timataia te mahi: kahore i ata ruritia, i tapahia kautia ko nga otaota. (MM2 7:15 1860,p.48)
Kua oti etahi te ruri, ko etahi kahore ano i ruritia. (MM2 2a:2 1862,p.18)
Hei reira ka whakahau ai kia ruritia e te tino kai-ruri, kia pai ai te wehewehenga mo te wa e maketetia ai. (Martin 2 1872,p.5)
I ki te Ture mo nga whenua maori kia Ruritia te whenua. (Wan.1 1:3 1874,p.9)
ruri wenua survey (n)
E korero pai ana a te Rauparaha raua ko Rangihaeata ki nga pakeha, kia wakamutua te ruri wenua. (KNT 2:8 1843,p.32)
ruri whenua survey (adj)
Ka haere ake nga Pakeha ruri whenua, ka kai i te tutu. (MM2 1:3 1855,p.54)
ruri whenua survey (n)
Kua whakakitea mai e te Kawana tena kupu mo te ruri whenua. (MM2 7:14 1860,p.38)
ruri-whenua survey line (n)
Ka ahu whakauta ki te mutunga mai o te ruri a Herangi te kai ruri whenua, ka haere i roto o te wai o Awakino, ka tae ki te Ti. (MM2 4:10 1857,p.6)
ruri-whenua surveyor (n)
Haere mai ana ko te Kawana, ko nga Rangatira, ko nga Ruri Whenua. (Whiteley 1847,p.35)
Kei te pana nga tangata maori i te pakeha ruri-whenua, kei te tahu i o ratou whare. (Whiteley 1847,p.10)
Ki te tahutahu i nga whare o nga Ruri-whenua. (Whiteley 1847,p.10)
ruuri survey (n)
I mea te Kooti ia puta te pukapuka ki te hunga na ratou taua whenua ana tae mai nga mapi o te Ruuri o aua whenua i Akarana. (Wan.1 2:21 1875,p.242)
ruuritia to be surveyed (vt)
Katahi ano ahau ka tuku panui atu ki a koutou mo aku papa whenua i hoatu e au kia Ruuritia e Utiku Potaka. (Wan.1 2:20 1875,p.222)
taperu doubloon (n)
Ka kitea ko nga Moni, e maha, ko nga Taperu e ono, ko nga papa Koura, he koura tinana. (Govt. 16 1852,p.109)
taruku drug (n)
Ko te tangata ka kape i ta te Ture, ka whangai i tetahi atu tangata ki te rongoa Kororohama, Ratanama ranei, ki tetahi atu rongoa Taruku aha ranei. (Auck.6 1858,p.11)
tiruwiho deluge (n)
Kia whakamatea te tangatanga, ara, nga tangata katoa, ki nga waipuke, ki nga wai nui rawa i huaina ko te Tiruwiho. (Pom.3 1860,p.8)
Kotahi tane a kotahi wahine o ia ahua, o ia ahua, kia whaka tinia houtia ai ratou ki muri ki te Tiruwiho. (Pom.3 1860,p.9)
Kua paremo nga tangata katoa me nga mea katoa ki te Tiruwiho. (Pom.3 1860,p.9)
Na te Atua i tono mai tetahi hau nui, i whakaitia ai nga wai o te Tiruwiho. (Pom.3 1860,p.9)
torupene threepence (n)
Kahore au i rongo i whakaritea ki reira te torupene me te hikipene mo te eka. (MM2 7:15 1860,p.5)
I nga nupepa, ina tae atu ki a koe, e toru pene. (Hoki 6:15 1862,p.1)
turu stool (n)
Kia tukua atu ki reira tetahi moenga mona, me tetahi tepu, me tetahi turu, me tetahi turanga rama. (Mang.1 1840,p.76)
E toru tekau a ratou turu i hanga ai. (Cotton 1849,p.11)
Kei te tui ratou i nga turu nohoanga. (Cotton 1849,p.10)
Ka taka ia no tona turu, a pakaru ai tona matenga i taua wahi ano. (Pom.3 1860,p.79)
tûru stool (n)
Ka whakanohoia a Ataru ki runga i te tûru rino kua oti te whakakâ, a rewa noa ona ngako i te weranga, kinokino ana o ratou mamae katoa. (Pom.9 1894,p.101)
Turuiti Druid(s) (n)
I tino whakapono ratou ki nga korero katoa o a ratou tohunga; he Turuiti te ingoa o aua hunga. (KNT 4:8 1845,p.30)
whairu file (n)
Ko taua tao he rakau noa nei me te whairu he mea kaupapa ki te pito o taua rakau. (Misc.6 1862,p.3)
whare kuru 'very good' (expr)
E hoa, e te Makarini. Tena koe. Whare kuru mai koe. Kahore he rerenga ketanga, ko te rangi ano tena o te korero, ko te aroha, ko te pumau ki te ture Kuini. (MM2 7:17 1860,p.11)
wuru wool (adj)
7 takai huru hipi, 7 takai herehere wuru. (MM2 2:8 1856,p.15)
wuru wool (n)
23 peke wuru, 132 hiako kau, 354 peke kapia. (MM2 2:8 1856,p.15)
wuruheti woolshed (n)
Me te Wuruheti a Wi Parata M. H. R. ngaro katoa i te Wai, me nga peeke Wuuru maku katoa. (Wan.1 2:35 1875,p.454)
wuruhi wolf (adj)
E penei ana me te wuruhi, i te kakahu hipi, he penei ranei me te hipi i te huru wuruhi. (MM2 2a:15 1862,p.27)
wuruhi wolf (n)
Ka kite ia i te wuruhi e haere mai ana, ka wakarere i nga hipi, ka oma. (Syd.4 1833,p.73)
He kiri hipi nei o ratou kakahu, na ka roto ia he wuruhi kai. (MM2 3a:6 1863,p.30)
Ko te ahua he kuri, ko nga pane etoru, he raiona, he wuruhi, he kuri. (Martin 3 1863,p.57)
wuruwhi wolf (n)
Ka tahi ano ia ka whakamomori ki roto i nga maori, ano he hipi hara kore i waenganui o nga wuruwhi haehae. (MM2 3:2 1857,p.11)
Haere: nana, ka tonoa nei koutou e ahau, ano he reme ki waenganui o nga wuruwhi. (Pom.6 1879,p.251)
wuruwi wolf (n)
He mea wakakakahu ki te huru hipi, kaore ko roto he wuruwi haehae. (Syd.2 1830,p.22)
Ka tono atu a hau i a koutou me te hipi i roto i nga wuruwi. (Syd.4 1833,p.23)
Me ake puta mai ki a koutou nga wuruwi kino, e kore e tohu i te kahui. (Syd.4 1833,p.122)
Na, ka tonoa koutou e hau, ano he hipi ki waenganui o nga wuruwi. (Pai.2 1835,p.29)
wuuru wool (n)
A kei te hua nui mai he moni mano mano ki aua Pakeha i aua whenua o nga wuuru, me nga hipi e noho ana i aua whenua. (Wan.1 2:31 1875,p.406)
Ko nga mea o roto e tu ana, he peeke Wuuru, te kau ma ono, me nga peeke Oti. (Wan.1 2:35 1875,p.454)
