A grey background indicates that citations were written by Māori.
tia to steer (vi)
Ka heke iho au ki te Horo o to maua kaipuke, ka waiho atu ko Huri ki te Tia. (Govt.16 1852, p.17)
ahere kaitiaki guardian angel (n)
He Ahere Kaitiaki ano ki a tatou katoa? He Ahere ano, ko te ako tenei o te Hahi. (Pom.8 1847,p.182)
akehanatia to be auctioned (vt)
Kia puta ai nga utu nui, e puta ana ki te tini o te iwi mo a ratou whenua, e Retia akehanatia ana e ratou, e te iwi. (Wan.1 2:14 1875,p.129)
akihanatia to bring a legal action (vi)
Mehemea ranei, he hanga nona ake e puritia hetia ana e tetahi tangata, ka Akihanatia ano, kia whakahokia mai tana mea e te Kooti-whakawa. (Auck.6 1858,p.40)
anaheratia to become an angel (vi)
E whakatokia a tinana tangata ana e whakaarahia a tinana wairua ana. Koriniti 15,(44). Kua anaheratia te tangata. (KNT 4:1 1845,p.3)
anatematia to anathematise (= to curse) (vt)
Kua hiahia hoki a hau kia anatematia motu ke i te Karaiti, mo aku wanaunga, i te ritenga o te kikokiko. (Syd.4 1833,p.143)
Ka anatematia koe i te pa, ka anatematia hoki koe i te mara. (Pai.15a 1840,p.115)
apahinitia absinthe (= wormwood, from bot. Artemisia Absinthium) (n)
A e karangatia ana te ingoa o te wetu ko Apahinitia; a ka meinga te wahi tuatoru hei apahinitia. (Pai.3 1837,p.342)
apahinitia to become an absinthe (= wormwood, from bot. Artemisia Absinthium) (n)
A e karangatia ana te ingoa o te wetu ko Apahinitia; a ka meinga te wahi tuatoru hei apahinitia. (Pai.3 1837,p.342)
Apiha Kai-tiaki Peace Officer (n)
Ko nga Katipa katoa me nga Apiha Kai-tiaki... (MM2 5:20 1858,p.3)
aporuhiotia to be absolved (vt)
Ko te whakakahore i te aporuhio ki nga tangata kiano i tika kia aporuhiotia. (Pom.8 1847,p.306)
apotorotia to become an apostle (vi)
Kihai ano hoki a hau i haere atu ki Hiruharama ki a ratou i apotorotia i mua i a hau. (Pai.3 1837,p.253)
atorahiotia to adore (= to worship) (vi)
I te mea ka koropiko tatou ki te ripeka, e hara i te ripeka e atorahiotia ana e tatou, otira ko Hehu Kerito i mate rawa i te ripeka mo te aroha ki a tatou. (Pom.8 1847,p.xv)
Na, ki te mea tetahi hunga e kore e pai ki te atorahiotia ki a ia, na, ka mea te kingi kia whakamatea rawatia taua hunga. (Pom.3 1860,p.134)
E atorahiotia ana, e whakakororiatia ana ratou tahi ko te Matua me te Tamaiti. (Pom.7 1889,p.32)
eukaritia Fr. eucharistie (= eucharist) (n)
He aha te Eukaritia?. (Pom.1 1842,p.44)
Ko te Iriiringa, ko te Kowiremahio, ko te Eukaritia, ko te ripenetatanga, ko te Eketema Ukehio, ko te Oretinahio, ko te marenatanga. (Pom.1 1842,p.43)
Hahi Keritiano Christian Church (n)
Waihoki, ko te Hahi Keritiano i te whenua me te Ukaritia, he tohu no te kororia me te haringa o te rangi. (Pom.8 1847,p.291)
haianatia to iron (vi)
Horoi ana e ia nga kakahu, a taka rawa ake ki te ra tapu, kua pai, kua haianatia, kua maroke nga kakahu. (KNT 1:9 1842,p.37)
Haitiana Haitian (n)
Whakaae ana nga Haitiana kia utu ki te Wiwi 150 miriona parangiki. (MM2 3a:6 1863,p.8)
Haitiana Scythian (n)
Kahore he Kariki i reira, he Hurai ranei, he kotinga, he kotinga kore ranei, he tau tangata ke, he Haitiana. (Pai.3 1837,p.274)
He tau tangata ke, he Haitiana, he pononga, he rangatira ranei. (Wes.2 1847,p.5)
hamenetia to summons (vi)
Ka tae te Korona, ka kareretia atu, ka Hamenetia, etahi tangata o taua wahi hei Runanga Huuri, hei rapu i te take i mate ai taua tupapaku. (Auck.6 1858,p.vi)
hinatia to sign (vi)
I tuhia, i Hinatia, Noa Te Hianga. (Wan.1 2:13 1875,p.116)
hirekohitia Fr. circoncire (vt)
No te hea ra i hirekohitia ai a Hehu Kerito? No te tuatahi o nga ra o Hanuere, a i huaina tona ingoa ko Hehu. (Pom.8 1847,p.202)
hirikohihiotia Fr. circoncire (vt)
Kua hirikohihiotia ia a ka huaina ko Hehu, ara, ko te kai whakaora. (Pom.3 1860,p.160)
hirikohiotia Fr. circoncire (vi)
I te waru o nga ra i muri iho i tona whanautanga ka hirikohiotia a ka huaina ko Hehu. (Pom.8 1847,p.iv)
hiritia to seal (vt)
A i to koutou wakaponotanga ki taua kupu i hiritia koutou ki te Wairua Tapu i korerotia ra. (Pai.3 1837,p.260)
Ka hiritia ano e te kingi ki tana tohu. (Pai.12 1840, p.24)
Ahakoa utua, ka pakaru ano te hiri, ahakoa hiritia tena whenua kua oti na te utu, ka pakaru ano te hiri. (MM2 5:2 1858,p.5)
Ka hiritia taku korero ki to te Kawana uma ki toku uma. (MM2 7:15 1860,p.53)
A i ta korua kitenga ko Heke i a korua i te Waimate, hiritia ana e korua aua kupu, a e pono ana i a matou a koutou kupu. (MM2 2a:2 1862,p.12)
No te pu o Hoani-papita kotahi tekau me rua o nga mano i hiritia. (Hoki 3:24 1863,p.4)
hïritia to seal (vt)
I hïritia hoki ki te hïri o taua Kooti i te ra _ o _ 187_. (Martin 2 1872,p.9)
honorekoretia to be dishonoured (vi)
E wakatokia honore koretia, e wakaarahia kororiatia ana. (Syd.7 1833,p.53)
honoretia honourably (adj)
Na Ingarani ia i tiki atu i whakaputa ki waho i te whare pouri, whakanohoia honoretia ana ki runga ki te torona o te kingi. (MM2 5:13 1858,p.4)
hurametatia Fr. serment (vt)
Kua hurameta te Ariki, a e kore e ripeneta. (Pom.8 1847,p.237)
inihuatia to insure (vt)
Ko te tangata e mea kia inihuatia tana whare, tana taonga aha ranei, mo nga pauna 1000∫, kia homai mehemea ka wera i te ahi, na, me utu e ia i roto i nga tau katoa kia 12∫. 10s.. (MM2 5:14 1858,p.8)
iokatia to be yoked (vi)
Kia tikina e ratou te tahi kuao kau mau, ki te wahine, ki te mea whero, ki te mea kahore ona koha, one he, kahore ano hoki i iokatia. (Maun.14b 1844, p.195)
kaatatia to cart (vt)
Kahore e kaatatia te utanga o nga taonga ki tenei whare, ki tenei whare. Erangi he poti nga kaata. (Kareti 10 1856,p.17)
kainga tiaki hipi sheep station (n)
Ka mutu taku noho i konei i taku kainga tiaki hipi nei. (MM2 3a:8 1863,p.5)
kai tiaki hipi shepherd (n)
Tena ko te pononga, aua te kai tiaki hipi, e hara nei a ia nga hipi, ka kite ia i te wuruhi e haere mai ana, ka wakarere i nga hipi, ka oma. (Syd.4 1833,p.73)
kai tiaki kaari card (n)
Ka karanga atu a Te Pura ki nga tangata kua tu i te kaari kia whakatika mai; na ka whakatika ratou, ka whakatata mai ki te rui ki a Kawana. (MM2 7:1-2 1860,p.6)
kai tiaki kaari gardener (n)
Kei te ora ano tera kai tiaki kaari. He koroheke, kihai i kaha ki te mahi. (Kareti 7 1852,p.16)
kai tiaki kari gardener (n)
Ka mea tona pouaru ki tana taokete kia haere toku papa ki a ia hei kai tiaki kari. (Kareti 7 1852,p.16)
kai tiaki kau cowherd (n)
Engari he kai tiaki kau ahau, he kai kohikohi hikamora. (Kareti 12 1856,p.514)
E nohoia ana ano enei ngahere e te wuruhi ngau tangata,a ka po, ka rangona tona waha e hamama ana ki te kai mana; wehiwehi ana nga tamariki o nga kai tiaki kau. (MM2 6:8 1859,p.2)
kai tiaki moni treasurer (n)
Ko nga toenga, ka ho atu ki te Kai Tiaki moni o te Kuini, hei utu i nga tini mahi. (KNT 3:9 1844,p.43)
Henare Hira, Kai tiaki Moni. (Wan.1 2:31 1875,p.411)
kai tiaki pauna impounder (n)
T. Pari, Kai tiaki Pauna. (Wan.1 2:13 1875,p.119)
kai tiaki pauna pledge (n)
kai tiaki pauna scales/balance (n)
Kua oti koe te pauna ki te pauna, a kua kitea tou koha. (Kareti 12 1856,p.462)
Hanga ana e te rangatira tetahi weti hei pauna i nga kai; he mata pitara te weti, he kopaki kokonata te pauna. (MM2 4:3 1857,p.5)
kai tiaki peke takotoranga moni banker (n)
Penei tonu te mahi a nga kai hoko taonga, nga kai tiaki peke takotoranga moni. (MM2 4:15 1857,p.1)
kai tiaki potapeta Postmaster (n)
A e homai ana nga reta Maori i reira i aua whare Poohi kia kite aua Maori, hua noa aua kai tiaki Potapeta e kore e mahia (?-)karautia aua tangata e tono ra i te reta. (Wan.1 2:21 1875,p.238)
kai tiaki temepara temple-keeper (n)
E nga tangata o Epeha, ko tehea tangata ekore e mohio, ko te pa o nga tangata o Epeha te kai tiaki temepara o te atua nui a Riana?. (Pai.3 1837,p.187)
kai tiaki toa storekeeper (n)
Ki te mea ka hokona etahi o enei mea e nga kai tiaki Toa, penei e hoki iho te utu. (Wan.1 2:13 1875,p.110)
Rorarika Makarei, Kai tiaki toa, Hawheraka. (Wan.1 2:19 1875,p.204)
kai tiaki ture warden (n)
E tika ranei ta koutou riri i te hunga haurangi, ta koutou whakawa ranei i nga mahi penei, ki te matauria mai e te iwi, ko o koutou Kaiwhakawa, kai tiaki ture, karere ranei, e mahi ana ano hoki koutou i nga mahi penei?. (MM2 2a: 15 1862,p.21)
karaatitia to be granted (vt)
I tono ai kia wawahia o matou whenua, kua Karaatitia nei. (Wan.1 1:3 1874,p.10)
Mga Mema e mahia ki te tikanga o nga Pooti kua mahia e te Maori, ki te tikanga o a ratou whenua kua Karaatitia. (Wan.1 3:38 1876,p.389)
Karaitiana Christian (adj)
Kia wakaponohia e au nga mea katoa o te Wakapono Karaitiana. (Pai.9b 1840,p.181b)
E hanga ranei koe i te whare pai mou, e whakaahua hoki ki te ahua Karaitiana ki nga mea katoa o waho nei?. (Wes.9 1845,p.3)
Ko nga mea o te whakapono Karaitiana kia whakaponohia. (Kareti 1 1849,p.6)
Ko te whakapono Karaitiana. (Kareti 1 1849,p.8)
Inahoki a Taranaki; he iwi Karaitiana ratou. (MM2 7:19 1860,p.13)
Kia korero atu au i tetahi kupu Karaitiana. (MM2 7:13 1860,p.32)
He tokomaha nga tangata i riro i te tikanga Karaitiana. (Martin 3 1863,p.8)
Ko te Hahi Karaitiana. (Martin 3 1863,p.3)
Karaitiana Christian (n)
A i ma tua huaina nga akonga he Karaitiana i Anatioka. (Syd.4 1833,p.108)
He aha rawa te mea e toe ana, kia meinga ai he tino Karaitiana?. (Wes.1 1846,p.7)
Kia penei katoa tatou te mohio ki te tikanga o te tino Karaitiana, aua te Karaitiana wahiiti!. (Wes.1 1846, p.12)
No reira hoki ekore ai te Karaitiana wahiiti e mahi i tetahi mahi kua rahuitia e te rongo pai. (Wes.1 1846,p.4)
Wahi iti ka whakaae ahau kia meinga he Karaitiana. (Wes.1 1846,p.3)
He aha ake ano te mea i takoto mai ma te Karaitiana tino whakapono, i ko atu i te mate?. (Wilber.1 1850,p.26)
Ko nga tini whakawainga me nga tino kino e pa mai ana ki te Karaitiana i te ao nei. (Wilber.1 1850,p.23)
He Karaitiana ahau, a, kahore he mahi kino e mahia ana e matou. (Martin 3 1863,p.17)
I te wa i tukinotia nanakiatia ai nga Karaitiana e te Kingi kino ra e Nero. (Martin 3 1863,p.4)
Kahore ia i ata marama ki nga karakia a nga Karaitiana. (Martin 3 1863,p.8)
Karaitiana to be Christian (vi)
Kia Karaitiana ra ano ratou. (Martin 3 1863,p.57)
Na nga tangata i Karaitiana i mua i whakaatu mai ki a au nga tikanga o ta ratou mahi. (Martin 3 1863,p.8)
karaunatia to crown (vi/vt)
Kua karaunatia ia e koe ki te kororia ki te honore. (Pai.3 1837,p.298)
karaunatia to Crown Grant (vi/vt)
Me whakapuaki ahau i taku pouri, ara koia tenei ko nga whenua kahore i te karaunatia - kaore i te homai he karauna mo tena tangata mo tena tangata. (MM2 7:13 1860,p.22)
Tukua mai to matou kainga; tino karaunatia o matou tupuna ki runga i a matou, ki o ratou uri ki a matou ko Paikea ma, ko Matikikuha ma. (MM2 3a:3 1863,p.11)
katatia to cart (vi)
Te take i whakamahia ai ratou, he ahua kino no te pamu, he pakarukaru no nga taiepa, a na te 4 maero, e 5 ranei, te mamao o nga rakau ina katatia mai, hore he arawhata o nga awa, o nga repo. (MM2 3a:4 1863, p.14)
kawanatia to govern (vt)
Kawanatia, tiakina ratou ake ake ake. (Syd.2 1830,p.59)
Kia arahina, kia kawanatia e tou Wairua. (Syd.2 1830, p.83)
Kia kawanatia tou hahi tapu, kia tohutohungia e koe ki te ara tika. (Syd.2 1830,p.65)
E kawanatia ana e koe nga ngakau o nga tino rangatira. (Syd.7 1833,p.24)
Kia kawanatia marietia ai matou ki te tikanga o te wakapono. (Syd.7 1833,p.27)
Kia kawanatia to Hahi tapu puta noa i te ao, kia tohutohungia e koe ki te ara tika. (Kareti 1 1849,p.17)
A koia na nga tikanga o te Kawanatanga o tatou e Kawanatia nei. (Wan.1 2:35 1875,p.450)
kawenatatia to covenant (vt)
He whakawhiwhinga mai i te tangata ki nga mea i kawenatatia e te Karaiti kia homai. (Maun.12(viii) 1846,p.5)
kawhenatia to put in a coffin (vt)
Kia kawhenatia te tupapaku. (Pom.8 1847,p.526)
Kia kawhenatia te tupapaku. (Pom.6 1879,p.99)
keratia Lat. gratia (n)
E ahei ana te tangata te wakaae ki te mahi pai o te keratia, a na reira ka wakapaingia ai ia me ana mahinga. (Pom.1 1842,p.42)
E tino mate ia i te kahanga o te keratia kia wakaorangia ai i te hara, a kia wakaritea tona ora tapu. (Pom.1 1842, p.41)
E tu ana hoki ahau mo te wakawetai ki a koe, ki tona ingoa, mo nga keratia katoa i ho mai e koe ki ahau. (Pom.1 1842, p.49)
Ho mai te keratia kia rite taku ora ki te ora o te keritiano tika. (Pom.1 1842,p.46)
Ho mai tou keratia kia kite ahau i aku hara a kia ripeneta tonu i taku ngakau. (Pom.1 1842,p.50)
Ko etahi ritenga tapu kitea o te Keratia e kore e kitea. (Pom.1 1842,p.43)
Ko ia te mea e kitea ai ki te pukapuka nei ma te keratia o te Atua. (Pom.1 1842,p.2)
Ko te hea nga tino ritenga kia tukua mai ranei, kia wakanuia mai ranei te keratia ki te tangata?. (Pom.1 1842,p.42)
Tena wakapaingia koe, e Maria wakakiia i nga keratia. (Pom.1 1842,p.46)
Wakatikaia hoki ahau me aku mea katoa, a ho mai tou keratia kia wakarite ahau. (Pom.1 1842,p.45)
Keritiano Lat. Christianus (adj)
He ritenga Keritiano te inoi i mua tata i te moenga. (Pom.8 1847,p.xlv)
No reira ano te kupu o Hato Pauro mo te hunga Keritiano hou. (Pom.3 1860,p.vi)
Keritiano Lat. Christianus (n)
E inoi ana nga keritiano Katorika Romana me Hehu Kerito i te wakanuitanga rawatanga o te ngakau ki te Atua hei tino Nui. (Pom.1 1842,p.42)
E te wakakahanga o nga keritiano, Inoi mo matou. (Pom.1 1842,p.52)
He iwi kotahi ranei, ko nga iwi e rua, e toru ranei o nga keritiano?. (Pom.1 1842,p.10)
Ho mai te keratia kia rite taku ora ki te ora o te keritiano tika. (Pom.1 1842,p.46)
Kahore e penei te Atua ki te keritiano tika no te Hahi Matua Katorika Romana. (Pom.1 1842,p.24)
Ka wakakotahitia ai koutou ki te nuinga o nga keritiano o nga tau katoa, o te wenua katoa!. (Pom.1 1842,p.16)
Kei taua hahi e piri ana te nuinga o nga keritiano no nga tauiwi o te wenua, no nga tau katoa. (Pom.1 1842,p.3)
Kia tika hoki te ripenetatanga e nga keritiano katoa. (Pom.1 1842,p.41)
Koia ra kia kitea te nuinga o nga keritiano e wakakotahitia ana i te wakaponotanga. (Pom.1 1842,p.20)
Ko ia te wakaaro o te nuinga o nga keritiano o te ao i nga ture o te Atua. (Pom.1 1842,p.40)
Ko te Hahi Katorika Romana te nuinga ano o nga keritiano. (Pom.1 1842,p.29)
Ko te Pukapuka tapu e wakaaroa tahitia e te nuinga o nga keritiano e wakakotahitia nei i nga iwi katoa o te ao. (Pom.1 1842,p.30)
Ko te tohu o te ripeka i huaina nei ko te tohu o te Keritiano. (Pom.1 1842,p.54)
Ko te tukunga korero o te nuinga o nga keritiano o te ao. (Pom.1 1842,p.4)
Te wakaponotanga o te nuinga o nga keritiano no te wenua katoa. (Pom.1 1842,p.2)
ketitia to 'gate' (vi)
Ka whakaaetia te kupu kia purutia te whenua, kia manaakitia te Kingi Maori, kia ketitia, kia utua. (MM2 2a:12 1862,p.9)
kihitia to kiss (vt)
Kihitia te Tamaiti kei riri ia, a ka mate atu koutou i te ara. (Pai.9 1840,p.2)
Ka kihitia e ia te Kawenata, hei tohu mona e wehi ana i te Atua. (Martin 1 1845,p.11)
kingitia v.t to be made a king (1)
E kore pea te katoa e pai; ka kino etahi ki a ia kua kingitia nei. (MM2 7:11-12 1860,p.3)
Mehemea ra kua kingitia tetahi i mua i te wa kahore ano te Pakeha i puta mai, penei, kua mohio nga Maori ki te ritenga kingi hei whakakotahi i a ratou. (MM2 7:11-12 1860,p.3)
A i mahara a Hehu, meake ratou haere mai ki te hopu i a ia kia kingitia ai ia, na, haere ana ano hoki ia ki te maunga, ko ia anake. (Pom.6 1879,p.156)
kipitia to give (vi)
E koro, e te Kawana, nau ranei te tikanga ki nga Pakeha o to matou kainga kia kipitia te moni mo a matou kai, na ratou ano ranei?. (MM2 7:18 1860, p.51)
Ko to matou mate tenei; ko a matou kohikohi mo matou Minita, he kore moni; no te mea e kipitia ana te moni e ratou. (MM2 7:18 1860,p.51)
komititia to discuss (vt/vi)
E kore enei whenua e hokoa ki te Pakeha, he mea tino Komiti hoki na te iwi. (KNT 1:7 1842, p.28)
Ki te mea ratou, 'He take ano', na, ka tonoa te herehere kia komititia e te komiti o te tekau ma rua. (Martin 1 1845, p.10)
He whenua i tangohia, i komititia ranei - i pakangatia ranei. (Whiteley 1847,p.34)
Kahore ano i rite tetahi mea, i komititia e tetahi o nga komiti nonohi. (Whiteley 1847,p.34)
Ka komititia marietia te kino, ka whakawakia marietia, ka whakaritea marietia ranei e te Runanga Rangatira. (Whiteley 1847,p.41)
Ka oti te piihi te whakarite mo te hoko; ka ata komititia. (MM2 7:15 1860,p.5)
kootia to be adjudicated (vt)
E hoa i rongo ko(utou a) wai, kaore i Kootia a Otamakapua. (Wan.1 2:20 1875,p.223)
kootitia to be adjudicated? (vt)
I mua atu, kahore ano kia Kootitia nga whenua ka tuhia nga Riihi i muri mai ka Kootiria. (Wan.1 1:4 1874,p.15)
koronatia Fr. couronne (vi)
Ko ia e korona ana i a ratou i te kainga o tona kororia. (Pom.8 1847, p.xxx)
Kua koronatia ki te korona tataramoa. (Pom.3 1860, p.163)
kororiatia to glorify (vi/vt)
Kia kororia ai ki to koutou Matua i te rangi. (Syd.2 1830,p.18)
Mo reira kororiatia te Atua ki to koutou tinana. (Syd.2 1830,p.51)
E ahu mai ana ia i te Matua raua ko te Tamaiti, e karakiatia ana, e kororiatia ana. (Syd.7 1833,p.25)
E wakatokia honorekoretia, e wakaarahia kororiatia ana. (Syd.7 1833,p.53)
Kahore ano hoki te Wairua Tapu, ta te mea ki ano a Ihu i kororiatia. (Syd.4 1833,p.68)
Kia makonei ka kororiatia ai te Tamaiti a te Atua. (Syd.4 1833,p.74)
Kororiatia ia ra pea, mo tana hanganga ai. (Syd.7 1833, p.88)
Kua kororiatia e hau, a e kororiatia ano. (Syd.4 1833, p.77)
kowhehiotia Lat. confessio (vt)
Kia kowhehio koe i ou hara, kei pahure te tau i te kowhehiotanga kore. (Pom.8 1847,p.254)
E kore rawa ahau e pai kia hoki ki enei hara meake kowhehiotia e ahau, otira mau e ho mai te keratia, e taku Atua, kia ahei ahau te whakarite i taku hiahia. (Pom.7 1889,p.54)
kowhirimahiotia Fr. confirmation (vi)
E tohu ana ahau i a koe ki te tohu o te ripeka a e kowhirimahio ana ahau i a koe ki te hinu o te oranga. (Pom.8 1847,p.285)
I te whakamarotanga o nga ringaringa o te Pihopa ki runga ki nga tangata e kowhirimahiotia ana. (Pom.6 1879,p.68)
kuinitia to become the queen's(?) (vi/vt)
Ko taku tohe tenei, aua e whakahokia te ingoa o te Kuini i te whenua nei, ta te mea ko te whenua kua kuinitia, ko nga tangata kua kuinitia. (MM2 7:15 1860,p.16)
Tetahi hoki, whai namatia nga iwi Maori kua kuinitia, kia matau ai nga Pakeha i te haerenga mai ki te hoko i aratou mea. (MM2 7:18 1860,p.18)
maakatia to mark (vt)
Ko te peke katau i maakatia ki te reta H, ko te kuha katai i hoki, te tiketike 14 ringa. (Wan.1 2:13 1875,p.119)
makatia to mark (vt)
Ka haere whaka te hauauru a tae noa ki Kotekani, ki te Puriri i makatia, ka haere atu i reira te raina ruri a Te Karaka. (MM2 6:6 1859,p.4)
Ki taku whakaaro kia makatia te whenua. (MM2 7:14 1860,p.38)
maketetia to market (vt)
Ki te pai nga tangata nona taua whenua ki te makete hei runga ano i nga tikanga mo te makete kua whakatakotoria nei i tenei Ture, ka pai. (MM2 4:10 1857,p.4)
Hei reira ka whakahau ai kia ruritia e te tino kai-ruri, kia pai ai te wehewehenga mo te wa e maketetia ai. (Martin 2 1872,p.5)
Koia tenei £750 mo te tau, te retinga o taua whenua i nanoa nei. I maketetia a hokona ana mo aua moni. (Wan.1 1:10 1874,p.58)
marenatia to marry (vi/vt)
I te oranga o tona tane, e meinga ia he wahine puremu ki te marenatia ia ki te tangata ke. (Syd.4 1833,p.140)
Kia tino mahara ko rua, ko te hunga e kore e marenatia tikatia ki nga tikanga o ta te Atua kupu, e kore e marenatia e te Atua, e hara hoki to ratou marena i te mea tika. (Syd.7 1833,p.46)
Me he mea ko te tahi o ko rua e kite ana e kore e tika kia marenatia ko rua, hei aianei ano ka waki ai. (Syd.7 1833,p.46)
Ko te Hakerameta e hoatu ana ki te tangata me te wahine, e pai nei kia marenatia, i nga keratia kia wakatapua to raua ora tahi. (Pom.1 1842,p.44)
A, marenatia ana ki a ratou. (CM1 1847,p.20)
E kore e whakaritea marietia, kia marenatia taputia ki te tahi hoa mona. (Whiteley 1847,p.5)
I marenatia nga tamariki tokorua ki nga wahine tokorua o Moapa. (CM1 1847,p.25)
Kaua hoki e marenatia ki a ratou. (CM1 1847,p.17)
Kia kaua ano hoki ratou e marenatia ki a ratou. (CM1 1847,p.13)
Kia marenatia tikatia, kia pai hoki he whare mo raua. (Whiteley 1847,p.31)
Na ka marenatia ratou ki nga tamahine a Kaina. (CM1 1847,p.5)
Ka marenatia ki te tamahine a tetahi kingi i tawahi e noho ana, i Uropi. (Kareti 5 1851,p.7)
Na, muri iho ka marenatia ratou ki nga tamahine a Keina. (Kareti 6 1852,p.9)
Nawai a, ka marenatia e tahi o matou, tokowha. (Kareti 7 1852,p.21)
Ko nga wahine kihai i marenatia e kore e tino nui i a matou. (MM2 7:14 1860,p.19)
Kei te mea kua marenatia tikatia, kaua te utu e neke iho i te Toru tekau Pauna. (Govt.1 1861,p.4)
He kotiro rangatira, he mea i ata whakaakona, kua marenatia ano hoki. (Martin 3 1863,p.18)
Matianita Midianites (n)
Kua whakatoia nga Hiperu e nga Matianita, a inoi ana ratou ki te Atua. (Pom.3 1860, p.71)
mehatia to be measured (vi)
E kore hoki e ho atu mehatia e te Atua te Wairua, ki a ia. (Syd.2 1830,p.37)
mehuatia to be measured (vi/vt)
A ki te mehua e mehua ai koutou, ka mehuatia ai ano te mea ma koutou. (Syd.2 1830,p.21)
Ko taua mehua hoki e mehua ai koutou e mehuatia ai ano mo koutou. (Pai.2 1835,p.18)
Ko te mehua e mehuatia ai e koutou ki te tangata, ka mehuatia e te Atua ki a koutou. (Whiteley 1847,p.18)
meratia te be mailed (vt)
Ko te tangata ka pupuri he i te pukapuka-niupepa kua meratia. (Auck.6 1858,p.26)
mihaneretia to be evangelised (vi)
Ki te hunga wakapono katoa o ia wahi o ia wahi o te ao Maori nei kua mihaneretia. (Col.5 1850,title page)
Ko nga inoinga, ko nga wakawetainga, ko nga wakapainga no nga wenua katoa kua Mihaneretia. (Col.5 1850,title page)
minitatia to become a minister (vi)
Tenei hoki etahi o matou kua minitatia, ko etahi kua kai-whakawatia. (MM2 7:18 1860,p.46)
Tokorua nga Mema kua Minitatia. (Wan.1 1:4 1874,p.14)
minitatia to minister (vi)
Kei reira ano hoki nga hakarameta e minitatia tikatia ana. (Wes.2 1847,p.9)
Me te Tama hoki a te tangata kihai haere mai kia minitatia he mea mana, oti kia minita ia, a, kia ho atu tona oranga hei utu mo te tokomaha. (Wes.2 1847,p.12)
miritia militia (n)
E rongo ana matou kua rapurapu te whakaaro o nga hoa tangata maori ki te whakahoiatanga o te pakeha i Akarana nei,ara, ki te whakaturanga o te Miritia, ki to te pakeha reo. (MM2 3:3 1857,p.4)
No matou, 4 i mate rawa: 2 no nga Miritia, he tama na Te Paraone, Minita, tetahi, he tama na Wiremu Etekama te tokorua; 2 hoki nga hoia. (MM2 7:18a 1860,p.4)
moketetia to be mortgaged (vt)
Kaore e taea e ia te wehewehe nga whenua kua hokona, kua moketetia ranei tetahi waahi, me nga whenua Reti i runga i te rarangi 15 o te Ture Whenua Maori 1865. (Wan.1 1:3 1874,p.10)
motetia Lat. modestia (n)
Ko te Motetia, ko te te hiahia ki te whakarere i nga huihuinga turituri, ko te pehanga o nga hiahia kino o te ngakau me te kikokiko. (Pom.8 1847,p.266)
Motetia. Ko te tupato ki nga meatanga katoa o te tinana. (Pom.5 1893,p.211)
namatia to number (vi)
Nei nga korero mo nga nama, i nama ai nga Kingitanga o te ao nei. (MM2 7:18 1860,p.18)
neratia to nail (vt)
Me te mahara ki nga kupu i korerotia e Rawiti te poropiti: 'Kua neratia ratou i aku ringaringa me aku waewae; kua tatau i aku iwi katoa'. (Pom.6 1879, p.93)
oatitia to swear (an oath) (vi)
Kia wiwi ai koe ki te pai, kia tae atu ai koe, kia noho ai ki te wenua pai i oatitia atu e Ihowa ki o matua. (Pai.14a 1840,p.73)
Kei oatitia tekatia hoki toku ingoa, kaua ano hoki e whaka noatia te ingoa o tou Atua. (Maun.14a 1844,p.107)
Na, tena, oatitia mai te Atua ki a au i konei kia kaua ai koe e teka ki a au, ki aku tamariki hoki, me taku uri. (CMS 2 1845,p.42)
I oatitia ahau ki te aroaro o nga Kawana. (MM2 7:13 1860,p.15)
Ko nga tangata i oatitia hei titiro mo nga korero o te whakawakanga. (Misc.6 1862,p.2)
Muri iho, ka arumia atu e Kawiti ki Akarana, ka oatitia a korua kupu: tau kupu oati rawa ki a Kawiti: ta Kawiti, oati rawa ki a koe. (MM2 2a:2 1862,p.13)
ohitia host (n)
Kia tika marie te matenga, kia titiro aroha ki te ohitia, koia pu ia ko Hehu Kerito. (Pom.8 1847,p.302)
Ko te hapainga o te Ohitia me te Karihe. (Pom.7 1889,p.23)
Ohitia. Taro tapu. (Pom.5 1893,p.211)
oretinahiotia to be ordained (vt)
Mo te inoi ki te Atua kia pai nga minita o tona Hahi e oretinahiotia ana i aua taima. (Pom.8 1847,p.256)
paamutia to farm (vt)
Ka paamutia tana whenua. (Whiteley 1847,p.32)
parahetia to brush (vt)
Ko tona matenga i tupu takitahi, i parahetia whakararo. (MM2 2:11 1856,p.8)
paraipanatia to 'fry-pan' (vt)
A ki te mea he whakahere totokore to whakahere, he mea i paraipanatia, me hanga taua mea ki te paraoa, ki te hinu. (Maun.14a 1844,p.61)
parairetia to bridle (vt)
Ko te tangata mahi he, e whiua ana, ko te tangata whakaaro kino, e parairetia ana, e mataku ana ki te mahi he, he mea kei pa te whiu ki a ia ki te pokanoa ia. (MM2 4:9 1857,p.7)
Ki te mea he ahua karakia to tetahi i roto i a koutou, a kahore e parairetia e ia tona arero, he tinihanga hoki nona ki tona ngakau, he maumau karakia tana. (Pom.6 1879,p.184)
parairitia to bridle (vt)
Na, ki te mea ekore tetahi e hinga i te kupu, e tika ana tenei tangata, a e kaha ana ia ki te parairi i te tinana katoa. (Pai.3 1837,p.312)
paranatia frontier (n)
Ko te ingoa o te whenua ra, ko 'Te Paranatia', - ara, ko te Rohe; ko te whenua whawhai nei tera. (MM2 3:2 1857,p.13)
paranitia to brand (vi)
Ko taku ingoa ko Hukiki: ko te parani mo taku kau he HU pea. Ko te whenua kahore ano i paranitia. (MM2 7:14 1860,p.38)
pararutikitia to be paralysed (vi)
I puta mai hoki nga wairua kino, e karanga ana ki te reo nui i roto i te tini e reweratia ana, a he tokomaha i pararutikitia, i kopatia, i waka orangia. (Syd.4 1833,p.102)
parautia to plough (vt)
I parautia toku tuara e nga kai parau: heoi te roroa o nga parautanga. (Pai.9 1840, p.111)
Parautia ana hoki nga whenua - kua tu hoki nga Mira. (Wton.3 1853,p.15)
E tata ana te wa e parautia ai te whenua. (MM2 6:5 1859, p.1)
patua-a-wititia to be threshed (vt)
Mo Kireara i patua-a-wititia nei e ratou ki nga patu rino. (Kareti 12 1856,p.504)
paunatia to (im)pound (vi/vt)
Ko nga kau a Rahipono e haere ana i o matou whenua i Waipaoa, ki te mea e tikina mai eia, ka Paunatia e matou a te 30 o te marama nei. (Wan.1 2:25 1875,p.308)
Kua paunatia i Panitana. (Wan.1 2:13 1875,p.119)
Kua paunatia i Taratera. (Wan.1 2:13 1875,p.119)
paunatia to weigh (vi/vt)
A paunatia ana e Aperahama mo Eperona te hiriwa i korerotia e ia i te rongonga o nga tamariki o Heta. (Pai.20 1838,p.3)
Kua paunatia koe ki roto ki nga pauna, a kihai rite. (Pai. 12 1840,p.21)
Ka karangatia mo te poaka he pene-he-pene, ka paunatia ka rite te taumaha ko tona utu. (MM2 7:15 1860,p.50)
No ta matou tohenga atu kia paunatia te whenua, kahore nga kai hoko whenua e pai. (MM2 7:18 1860,p.32)
perehitia to print (vi/vt)
Ki te kawea ki te perehitia enei kupu me homai tetahi ki a matou. (MM2 1:9 1855,p.13)
Ko nga taonga tenei ka tukua atu nei kia perehitia. (MM2 6:13 1859,p.5)
E pai Kawana ki aku kupu, perehitia kia kitea e nga iwi. (MM2 7:14 1860,p.11)
Ka piri i konei te whakahoa o Potatau raua ko te Kawana. Ka whakarite i a raua tikanga kia rite tonu. Ka perehitia e te whakapono. (MM2 7:15 1860,p.63)
Ki Akarana, kia perehitia, kia puta mai he ture ki o matou takiwa. (MM2 2a:13 1862,p.12)
Me tuku atu taku maharatanga, kia perehitia. (Hoki 6:15 1862,p.1)
E tono ana ahau kia aroha koe ki te tuku atu kia Perehitia. (Wan.1 1:4 1874,p.12)
pihitia to 'piece' (vt)
Ka rite ki aku whakaaro me pihi, kia whai eka mo te tangata kotahi. (MM2 7:1-2 1860, p.3)
Ki te pihitia te whenua e ora ranei te tangata?. (MM2 7:14 1860,p.33)
Ko nga whenua i pihitia e koe ki nga tangata Maori, ko nga ingoa e mau i taua pukapuka. (MM2 7:18 1860,p.53)
piihitia to divide/separate (vt)
Koia matou i whakaaro ai, kia piihitia o matou whenua e maumauria ana ki e takoto kau noa iho. (MM2 4:8 1857,p.2)
Ko te rohe kotahi tenei o te piihi nui ka hono nei, ki Nukutawhiti, o te whenua kotahi, no roto tenei e piihitia ana. (Wan.1 2:14 1875,p.132)
pootitia to elect/to vote for (vt)
Kia whakahoutia he Paremata, a kia Pootitia atu he Mema maori, mehemea e whai tikanga ana te Peramata ki tenei tikanga. (Wan.1 1:3 1874,p.9)
I te ra i Pootitia ai ahau hei Mema mo te Paremata nei, ka ui mai nga Maori ki a au. (Wan.1 2:20 1875,p.225)
poropitia to prophesy (vi)
I te mea kiano nga Hurai i whakahekea noatia atu ki Papurona kua poropitia e Heremaia to ratou hokinga mai ki Hiruharama. (Kareti 9 1849,p.42)
poropititia to prophesy (vi)
Ka ringihia e a hau taku Wairua ki te tangata katoa, a ko o koutou tamariki, me o koutou tamahine ka wakaporopiti. (Syd.4 1833,p.93)
Ko nga tangata i akona e te Atua hei wakaporopiti i nga mea e puta mai a mua atu. (Syd.7 1833,p.68)
Nana i wakaporopiti, e mate a Ihu mo taua iwi. (Syd.4 1833,p.76)
I wakakiia hoki a Hakaraia tona matua ki te Wairua Tapu, ka wakaporopiti ia. (Pai.2 1835,p.6)
Poropititia, ko wai ia i pahiatia nei koe?. (Pai.2 1835,p.61)
Poropititia e koe ki enei iwi, kiia atu; E koutou, e nga iwi maroke, wakarongo mai ki te Kupu a te Ariki. (Pai.19 1840,p.1)
Mo reira poropititia te he mo ratou; poropititia, e te tama a te tangata. (Kareti 12 1856,p.349)
potitia to be elected (vt)
Ko a Hanueri e haere ake nei Potitia ai nga Mema mo te Paremata hou. (Wan.1 2:27 1875,p.334)
pukapukatia (to open by commission?) (vt)
I pukapukatia te huinga o te Paremeta o Ingarangi, a whakaae ana nga tangata o te Runanga ki te kupu o te Kuini. (MM2 2a:9 1862,p.4)
pureitia ? (vi)
I runga i taua kupu âna, ka kawea atu ia ki te Kingi kia whakawakia pureitia, ano he maretire. (Pom.9 1894,p.151)
raihenitia to be licensed (vi)
He tini nga mea e Raihenitia ana. (Auck.6 1858,p.52)
raiperetia to be libelled (vi)
Ka panui i te Raipere mo tetahi tangata, ka anga ranei ka whakawehiwehi i te tangata ki te ki ka Raiperetia e ia. (Auck.6 1858,p.21)
renetia reindeer (n)
Kei te tangata i whiwhi, kotahi mano renetia e haere ana i tana mara, penei me te kau nei te rarata. (Kareti 10 1856,p.20)
renitia reindeer (n)
Erangi he kuri pai to reira, he tini noa iho. He renitia te ingoa. (MM2 1:2 1855,p.21)
Erangi te kuri pai o reira, he renitia te ingoa, he tini noa iho. (Kareti 10 1856,p.4)
reparatia to become leprous (vt)
Te unuhanga mai ano; re! kua reparatia tona ringaringa, koia ano me te hukarere. (Pai.14 1840,p.9)
retia to let (vi)
E kore koe e pai kia retia to whenua?. (MM2 7:15 1860, p.34)
Ko to te Maori whenua ake, e retia ana ki te Pakeha. (MM2 7:18 1860,p.51)
Kua waiho ma te Kawanatanga anake e hoko, e Reti nga takiwa maori. (MM2 7:15 1860,p.21)
Kia kaua nga piihi o tona rohe e hokoa, e Retia ranei. (Wan.1 1:3 1874,p.9)
retitia to be rented (vt)
Kia kaua nga piihi o tona rohe e hokoa, e Retia ranei. (Auck.6 1858,p.20)
Ka mea ahau kia retitia toku whenua, a te Wharau, ka mea koe, 'Kahore', na, kei a koe anake te ture. (MM2 7:15 1860,p.28)
rewenatia leavened (adv)
He mea paraoa; he mea i tunua rewenatia. (Maun.14a 1844,p.118)
rewenatia to be leavened (vi)
Ko te rangatiratanga o te rangi e rite ana ki te rewena i tangohia e te wahine, a kuhua ana ki roto ki nga mehua paraua e toru, a no ka rewenatia katoatia. (Syd.4 1833,p.29)
E rite ana ki te rewena i tangohia e te wahine i huna ki roto ki nga mehua paraua e toru, no ka rewenatia katoatia. (Pai.2 1835,p.40)
Ka tata te hakari o te taro kihai rewenatia. (Pai.2 1835, p.58)
Tenei taku ki, he mohio tangata tena: ka rewenatia e te Atua, ka tahi ka tika. (MM2 7:15 1860,p.60)
reweratia to be bedevilled (vi)
A kawea katoatia ana e ratou ki a ia ... e ngaua ana e te tini o te mate, me te mamae, me ratou e reweratia ana, me ratou e haurangitia ana me ratou e mate ana i te pararutiki. (Syd.2 1830,p.14)
Arahina mai ana e ratou ki a ia he tokomaha te hunga kua reweratia. (Syd.2 1830,p.24)
Arahina mai ana ki a ia te tahi tangata turi kua reweratia. (Syd.2 1830,p.28)
Tutaki ana ki a ia tokorua tangata e reweratia ana. (Syd.2 1830,p.25)
I puta mai hoki nga wairua kino, e aranga ana ki te reo nui i roto i te tini e reweratia ana, a he tokomaha i pararutikitia, i kopatia, i wakaorangia. (Syd.4 1833, p.102)
Me i reira arahina mai ana ki a ia he tangata kua reweratia, he matapo, turi kerekere. (Syd.4 1833,p.27)
I wakaorangia ai te tangata i reweratia. (Pai.2 1835, p.24)
Kua ara - kua ora - kua reweratia' - na - ka tahika timatangia houtia ta ratou whawhai!. (Whiteley 1847, p.25)
rihitia to lease (vt)
Kia hohoro te mahi a Te Tino Kawanatanga i nga whenua e Rihitia ana e ratou. (Wan.1 2:21 1875,p.239)
riihitia to be leased (vi)
Ka oti he Karauna Karaati, ka tika kia Riihitia, kia hokoa ranei. (Wan.1 1:3 1874,p.9)
Ko ahea rawa a matou iwi Maori, te tae ai ki te mohiotanga tika, e mahi ai ratou, i a ratou whenua ki te akihana, ana Riihitia. (Wan.1 2:14 1875,p.129)
ripenetatia to repent (vt)
Ripenetatia a koutou hara, penei aua e haere mai ki tena Tepera tapu, noho atu. (Pai.9b 1840, p.153b)
Ahakoa hara te tangata whakapono, ki te mea e ripenetatia taua hara, e whakina ranei ki te Atua, e murua taua hara. (Lond.3 1848,p.4)
ripenetia to repent (vt)
Ko te kupu hoki tenei a Hoani, a Pita - 'Ripenetia a koutou hara'. (MM2 8:2 1861,p.15)
riwhitia to succeed to? (vt)
Te tunga ake o H° Petera i waenganui o ana hoa, e korero ana i enei ritenga whakawehiwehi; ka mutu, ka whakahau kia riwhitia te nohoanga o Hura. (Pom.9 1894,p.39)
rongotaimatia to wait a 'long time' (vi)
I mua i kohikohia e matou, e te Maori, kotahi rau e rima tekau pauna, mo tetahi takuta mo to matou kainga; na, rongotaimatia ana e te Maori, kahore kau i utua. (MM2 7:15 1860,p.20)
rotatia to divide by lot (vt)
Huia ana ona kakahu, wehewehea rotatia ana e nga kaipatu. (Pom.9 1894,p.30)
ruritia to be surveyed (vi/vt)
Kua nohia tetahi wahi e te pakeha - kua ruritia ranei, hei nohoanga i te whenua. (KNT 3:5 1844,p.24)
Hei aha hoki taua whenua te ruritia noatia ai?. (Whiteley 1847,p.10)
Ki te rite mai i a koe taku hiahia, me nga kai ruri hoki, me te marama e ruritia ai; hei reira au me aku whanaunga haere atu ai. (MM2 4:15 1857,p.5)
Kia whakahau atu koe ki nga kai mahi kia ruritia nga wahi e ka nei o matou ahi. (MM2 6:10 1859,p.3)
Kia ruritia o tatou whenua, kai ai he raruraru i muri nei. (MM2 7:14 1860,p.35)
Ko taku whakapono i ruritia mai ano i Ingarani, ka u, ko Otaki te unga ki uta. (MM2 7:14 1860,p.17)
Ko taua Tiriti e rite ana ki te huarahi ka tahi ka timataia te mahi: kahore i ata ruritia, i tapahia kautia ko nga otaota. (MM2 7:15 1860,p.48)
Kua oti etahi te ruri, ko etahi kahore ano i ruritia. (MM2 2a:2 1862,p.18)
Hei reira ka whakahau ai kia ruritia e te tino kai-ruri, kia pai ai te wehewehenga mo te wa e maketetia ai. (Martin 2 1872,p.5)
I ki te Ture mo nga whenua maori kia Ruritia te whenua. (Wan.1 1:3 1874,p.9)
ruuritia to be surveyed (vt)
Katahi ano ahau ka tuku panui atu ki a koutou mo aku papa whenua i hoatu e au kia Ruuritia e Utiku Potaka. (Wan.1 2:20 1875,p.222)
tamanatia to summons (vi)
He mea tika ano ki te kohuru te tangata Maori te Pakeha ranei, kia tukua ki runga ki te ture o Ingarani, kia taronatia mo tana hara; kia tamanatia mo nga hara ririki. (MM2 715 1860,p.64)
taonetia to make a town (vi)
Ka paamutia tana whenua, ka taonetia, ka waputia, ka kaipuketia na. (Whiteley 1847, p.32)
Ko tenei kainga kua taonetia rawatia,me ona whare papai, me nga paamu, me nga nohoanga Pakeha ka takoto nei. (MM2 8:23 1861,p.9)
tiakeni deacon (n)
Na nga Apotoro i whakatu nga Epikopo hei kai mau mana no ratou, a nga pirihi hoki me nga tiakeni, hei hoa mahi tapu. (Pom.3 1860,p.168)
tiakete jacket (n)
Ko nga koti nunui o nga Heremana i riro mai i au i te tahuritanga o to matou kaipuke, ko era e tui hei Tiakete. (Govt.16 1852,p.75)
I rere mai te toto o te motu ki runga ki tona tiakete. (MM2 2a:8 1862,p.7)
tiaki cheque (n)
He Tiaki ki te Peeke Iuniana: Nama 28979, mo te £1. (Wan.1 2 :27 1875,p.342)
tiama jam (n)
110 tana riwai, 3 pouaka tiama, 3500 pauna huru hipi. (MM2 7:6 1860,p.8)
tiamana chairman (n)
He korero marama nga korero a Te Paraihi, te Tiamana o te Komiti Maori. (Wan.1 3:32 1876,p.342)
tiami jam (n)
20 hanaraweti tangai rakau, 350 pauna tiami. (MM2 7:9-10 1860,p.15)
tianara general (n)
E hiahia ana te tianara ki te whawhai ki Waikato. (Hoki 1:15 1863,p.3)
Ki atu ana ia ki te Tianara kia mutu te whawhai. (Hoki 1:15 1863,p.2)
Ka mea te Tianara o nga hoia e pai ana. (Wan.1 1:3 1874,p.8)
Heoi ka timata rawa te whawhai me te hinganga o tera kingi, o tera kingi, o tera tianara, o tera tianara. (Pom.6 1879,p.433)
Heoi ka tu tahi ratou, o ratou kingi me o ratou tianara kaha mo te whawhai, kia wawe te mate a Iharaira. (Pom.6 1879,p.432)
tiaporo Lat. diabolus (n)
I arahina a Hehu e te Wairua ki te koraha, kia whakawaia e te tiaporo. (Pom.8 1847,p.12)
I nga mahanga o te tiaporo, whakaorangia ra matou. (Pom.8 1847,p.xxv)
Peia atu taku hoa riri, Te tiaporo. (Pom.7 1889,p.81)
Tiaporo. Rewera. (Pom.5 1893,p.212)
tiata theatre (n)
He tangata purei a Kenehi no roto i nga tiata o Roma. (Pom.9 1894,p.150)
tiati judge (n)
I haere ano ahau kia Te Matenga Tiati tawhito o te Kooti Hupirimi, a mea atu ana ahau ki aia. (Wan.1 2:35 1875,p.450)
Kua whakaturia hei Tiati mo te Kooti Whakawa Whenua Maori. (Wan.1 2:14 1875,p.124)
Tiati Tumuaki Chief Justice (n)
I kiia kia whakawakia i te aro-aro o te Tiati Tumuaki o te Kooti Huperimi i Poneke. (Wan.1 2:14 1875,p.125)
tiinitia to be changed (vi)
Ko te tikanga o taua Noti, he pukapuka whakaae na te hunga o te Peke nana taua Noti, kia hoatu ki te tangata i a ia taua Noti nga moni e tuhia ana ki roto, ina kawea atu taua Noti ki te Peke, kia tiinitia. (Auck.6 1858,p.51)
tokiaritia to be impounded (vt)
. (Auck.6 1858, p.40)
toronaihitia to be cut off (vi)
E tangohia ana ratou me era atu katoa, ka toronaihitia ratou, ano he witi kua pakari. (Wes. 10 1843,p.27)
tuaritia v.t. to be ministered to (1)
Me te Tama hoki a te tangata, kihai haere mai kia tuaritia he mea mana, oti kia tuari ia, kia ho atu ki a ia ano hei hoko i te tini. (Syd.4 1833,p.40)
tuaritia v.t. to husband (1)
Me te Tama hoki a te tangata, kihai haere mai kia tuaritia he mea mana, oti kia tuari ia, kia ho atu i a ia ano hei hoko i te tini. (KNT 1:9 1842,p.37)
Ukaritia Lat. Eucharistia (n)
Kei te Ukaritia te tinana, te toto, te wairua me te Atuatanga o Hehu Kerito. (Pom.8 1847, p.xi)
Ko te Iriiringa, ko te Kowhirimahio, ko te Ukaritia. (Pom.6 1879,p.14)
Tangohia tikatia e koe te Ukaritia i te taima o te Aranga. (Pom.5 1893,p.6)
unakatia to become a eunuch (vi)
E kore e uru ki roto ki te whakaminenga o Ihowa te tangata kua unakatia, kua romiromia, kua tapahia atu ranei tona mea ngaro. (Maun. 15 1845,p.23.1)
wakahoiatia to become a soldier (vi)
I mea hoki au kia rongo ki te peheatanga o nga tamariki i wakahoiatia i te itinga. (Wilber.3 1845,p.16)
wakahonorekoretia to dishonour (vt)
Nga inoinga o te Rohario ko nga inoinga ano hei wakahonore ki te ora o Hehu Kerito, ki te ora hoki o Maria. (Pai.9 1840,p.75)
wakahonoretia to honour (vt)
E meinga ana e tatou kia iti te honore, ka wakahonoretia nuitia enei. (Syd.4 1833,p.164)
Ka wakahonoretia matou e ratou ki nga honore maha. (Syd.4 1833,p.133)
Kia ko tahi mea e wakahonoretia, kia ko tahi mea e waka kinongia. (Syd.4 1833,p.144)
Waka honoretia tou matua tane, tou matua wahine. (Syd.4 1833, p.32)
Tangohia ra pea ia mo ta te Ariki ki te hari katoa, a kia wakahonoretia aua tangata penei. (Pai.1 1835,p.14)
Ka wakapaingia ka wakanuia ka wakahonoretia te kingi o te rangi e ahau. (Pai.12 1840,p.18)
E te takakau wakahonoretia, Inoi mo matou. (Pom.1 1842,p.52)
E tino pai kia wakahonoretia nuitia te Atua. (Pom.1 1842,p.54)
wakakaraitianatia to become a Christian (vi)
Ka mea atu a Akaripa ki a Paora, Wahi iti ka wakakaraiti-anatia a hau e koe. (Syd.4 1833,p.130)
Ko te Kingi i wahi iti wakakaraitianatia. (Syd.7 1833,p.71)
wakakeritiano to become a Christian (vi)
Kua wakawanautia ai i roto i te Hahi Matua, kua iriiria ratou, kua wakakeritiano hei tamariki mona. (Pom.1 1842,p.17)
wakakingitia to reign as king? (vi)
Ko taku pai ra ia wakakingitia koutou, kia wakakingitia tahitia ai matou me koutou. (Syd.2 1830,p.47)
Ka hopu i a ia kia wakakingitia ia. (Syd.4 1833,p.64)
wakakororiatia to glorify (vi)
Ka miharo a wakakororiatia ana te Atua i ho atu ai tenei kaha ki te tangata. (Syd.2 1830,p.26)
Kia wakakororiatia te Matua, te Tamaiti, me te Wairua Tapu. (Syd.2 1830,p.56)
Kia wakakororiatia koe e Ihowa i runga rawa. (Syd.7 1833,p.31)
Kua tae mai te haura e wakakororiatia ai te Tamaiti a te tangata. (Syd.4 1833,p.77)
Wakakororiatia ana te Atua o Iharaira. (Syd.4 1833, p.33)
Na, wakaako ana ia i roto i o ratou ware karakia, ka wakakororiatia e ratou katoa. (Pai.2 1835,p.12)
Kahore ano ia kia wakakororiatia e koe. (Pai.12 1840, p.21)
Kia wakakororiatia koe, e Ihowa, i runga rawa. (Pai.9a 1840,p.1)
Kua wakakororiatia te Hahi Matua i reira. (Pom.1 1842, p.24)
wakanakahitia to become a serpent (vi)
Tangohia to tokotoko, maka iho ki te aroaro o Parao, a ka wakanakahitia. (Pai.14 1840,p.17)
wakaoatitia to swear (vi)
Ka wakaoatitia te 'Tekau ma rua', ka noho, ka wakarongo, ko ratou hei mea, e hara ana te tangata, e hara kore ana ranei. (KNT 1:4 1842,p.13)
wakawainatia to be made into wine (vt)
A no ka wakamatau te rangatira o te hakari ki te wai, i wakawainatia, kihai ia i mohio ki tona pukenga ake. (Syd.2 1830,p.32)
waputia to make wharves (vi)
Ka paamutia tana whenua, ka taonetia, ka waputia, ka kaipuketia na. (Whiteley 1847,p.32)
ware tiaki moni customhouse (n)
Kawe ana i te tini o nga mea o te ware-tiaki-moni. (KNT 1:5 1842,p.21)
whainetia to be fined (vi)
Ka turi tetahi tangata i hamenetia kia haere mai hei tangata mo te Huuri, ka noho atu, ka Whainetia ia. (Auck.6 1858,p.vii)
whakahoiatia to enlist (vt)
Tangohia ana ko etahi o nga Hiniru o nga Mahometana, whakahoiatia ana hei hoia, whakaritea ana etahi apiha Pakeha hei rangatira. (MM2 5:13 1858,p.5)
whakahonoretia honour (n)
Ko Ihu Karaiti hoki to matou Ariki, ko ia, ko koe, ko te Wairua Tapu ano hoki te whakahonoretia, te whakamoe-mititia, a, ake ake ake. (Misc.10 1850,p.32)
whakahonoretia to honour (vt)
Whakahonoretia nga tangata katoa; arohaina nga hoa wakapono; E wehi i te Atua; Whakahonoretia te kingi. (KNT 2:5 1843,p.20)
Kaua e whakaaro ki te kanohi o te rawakore, kaua hoki e whakahonoretia te kanohi o te nui. (Maun.14a 1844, p.108)
Hua noa a Hamana ko ia te kiia ana kia whakahonoretia e te kingi. (Kareti 9 1849,p.46)
Whakahonoretia tou papa me tou whaea. (Kareti 3 1849, p.7)
Ko nga ture kia marama ki nga whenua katoa, kia whaka honoretia e te katoa. (MM2 7:13 1860,p.28)
Ko nga tangata e rongo ana ki au kupu, whakahonoretia. (Martin 3 1863,p.49)
whakakaraitiana to become a Christian (vi)
Ka tumau ratou i to ratou wahi whakamate, ka hapa i te whakapono tino tika, e whaka-karaitiana ai te tangata. (Wes.1 1846,p.10)
Mei penei ta koutou hiahia, e mea ana koia koutou, ko nga whakaaro kau, ko nga hiahia kau ki te pai, hei whaka-karaitiana i te tangata. (Wes.1 1846,p.11)
whakakaraitianatia to become a Christian (vi)
Ko te Kingi i wahi iti whakakaraitianatia. (Mang.5 1845,p.44)
whakakatipatia to be made a constable (vi)
He ingoa tenei mo te tangata e whakaturia ana e te Kai-whakarite-whakawa, hei Katipa mo tetahi takiwa kau, whakakatipatia ana e nga Kai-whakarite-whakawa Hatihi tokorua, tokohia atu ranei. (Auck.6 1858,p.49)
whakakawenatatia to publish (vt)
E hoa e te Kawana, ki te tae atu ki a koe tenei reta a matou, whakakawenatatia ki te nupepa, kia kitea ai e tera, e matou hoki, e nga tangata o Te Waipounamu. (MM2 2a:15 1862, p.16)
whakakingitia to be made king (vt)
Na, whakakingitia ana, ko Haora. (MM2 7:11-12 1860, p.2)
A, whakakingitia ana a Ahatia e nga tangata o Hiruharama i muri i a ia. (Pom.6 1879,p.408)
whakamarenatia to be married (vi)
Ka pai ia koia kia whakamarenatia toku tamahine ki a koe. (Pom.3 1860,p.116)
whakamaretiretia to be martyred (vi)
Mo te aha e whakahonore ana te Hahi ki a hato Petera raua ko hato Pauro i te ra ko tahi? Mo te mea kua whakamaretiretia raua mo Hehu Kerito i te ra ko tahi. (Pom.8 1847,p.373)
whakaminitatia to be ordained (vi)
Kua wakaminita tonu ratou ki te hunga tapu. (MM2 7:17 1860,p.23)
Etoru nga tau i muri iho i tona taenga atu, ka whaka-minitatia ia. (Martin 3 1863,p.73)
Kihaii roa iho tona nohoanga ka whakaminitatia. (Martin 3 1863,p.61)
Ko etahi o ratou i whakaminitatia hei minita mo ratou ki reira ano. (Martin 3 1863,p.61)
whakaoatitia to swear (vi)
Na ka whakaoatitia nga tamariki a Iharaira e Hohepa. (CMS 2 1845,p.122)
Ka whaka-oatitia ratou kia waiho i runga i te tika anake a ratou whakaritenga. (Auck.6 1858,p.ii)
whakaripenetatia to repent (vt)
Ka whakaripenetatia tetahi o nga tahae tokorua, a ka tuku ia i tona wairua ki nga ringaringa o tona Matua. (Pom.6 1879, p.83)
whakawainatia to be made into wine (vt)
Ka whakamatautau te rangatira o te hakari i te wai i whakawainatia, a kihai i mohio no hea ranei. (Pom.6 1879,p.139)
whakuinitia to become queen (vt)
Erua te kau tau kua pahemo ake nei ka hemo taua Kingi a Ratama. Muri iho i a ia ka Kuinitia ko tona tuahine. (MM2 2a:9 1862,p.22)
whakuinitia to become subject to the queen (vt)
Ko tenei Kingitanga he take raruraru. He kino tenei ka toia mai nei ki nga iwi Maori. Koia au ka mea ai kia whakuinitia enei iwi erua. (MM2 7:13 1860, p.36)
whare tiaki moni treasury (n)
Ko te pouaka rino o nga whare tiaki moni, me nga pukapuka e takoto kino noa iho ana. (MM2 1:3 1855,p.34)
wheronitia to commit a felony (vi)
Ko te whakamate i meatia wheronitia; ara, ko te whakamate kahore e ahei te whakatika te tangata nana, kia tika ia. (Auck.6 1858, p.34)
wititia (to be as wheat?) (vi)
E mea ana matou, ka utaina atu te pataoa, ki tawahi ka tika, ka whai taonga te kai ngaki kaua e utaina wititia. (MM2 4:9 1857,p.15)
