A grey background indicates that citations were written by Māori.
tu too (n)
Ka mea mai ki a koe, 'E pai ana koe ki tera mea,' ka ki atu te pakeha ki a ia, 'Kahore, tu mati te utu'. (KNT 3:11 1844,p.58)
tu two (n)
Ka mea atu, 'he aha te utu?' ka ki mai, 'tu tara'. (KNT 1:11 1842,p.44)
aketuare Fr. actuel (= existing in act, current, thus actual) (adj)
Te keratia aketuare ko nga whakaaro pai katoa, ko nga hiahia pai katoa, ko nga ohonga pai katoa e homai ana e te Atua. (Pom.8 1847,p.ix)
He aha te ingoa o nga hara e meatia ana e tatou? - Ko nga hara aketuare. (Pom.6 1879,p.258)
He aha te ingoa o nga hara e meatia ana e tatou? Ko nga hara aketuare. (Pom.5 1893,p.59)
ararutu arrowroot (n)
Nga utanga, he panana, he orini, he koko-nata, he ararutu. (MM2 4:7 1857,p.7)
Ka whakaranu ai ki te ararutu ki te wai ranei, kia iti te wai. (Martin 4 1869,p.7)
Aturami Adullamite (n)
Ka peka atu ki te tahi Aturami, ko tona ingoa ko Hira. (CMS 2 1845,p.88)
hapituare Fr. habituel (adj)
Ko te keratia hapituare, e huaina ana hoki ko te keratia whakatapu, a ko te keratia aketuare. (Pom.8 1847,p.273)
I pa ki a tatou i te Hara Orihinare (1) te ngaromanga o te Keratia Hapituare, me te ngaromanga o te rangi. (Pom.7 1889,p.129)
Hapituare. Tumau. (Pom.5 1893,p.210)
hararutu arrowroot (n)
Engari ko te hupa ko te paraoa kororirori, ko te hararutu, ko te waiu. (Martin 4 1869,p.10)
Haturei Saturday (n)
I te Ture tawhito ko te Haturei, ko te ra i okioki ai te Atua i ana mahi. (Pom.8 1847,p.238)
hu-putu (boot-shoe?) (n)
He tarautete mangu, he toka maro i te kaki, me nga hu-putu. (KNT 3:6 1844,p.32)
itur. Lat. indulgentia (= indulgence) (abbrev)
iturehia Lat. indulgentia (n)
Ka taea e tatou te whakapai ki nga wairua o te Purekatorio ma nga mahi oha, ma o tatou karakia, ma o tatou mahinga pai, ma nga iturehia a ma te Miha. (Pom.8 1847,p.vi)
Kia whakaaro hoki te tangata kia riro mai te Iturehia i whakaritea e nga Popa mo tenei inoinga. (Pom.6 1879, p.71)
He aha nga Iturehia? He taonga wairua i ho mai e te Hahi Katorika ki ana tamariki hei whakaea i te utu mo a ratou hara. (Pom.5 1893,p.145)
Me apiti hoki i etahi inoinga, i etahi iturehia, i etahi atu mahi ripeneta ranei kia tino ea te utu mo ana hara. (Pom.5 1893,p.138)
kai hanga puutu bootmaker (n)
T.Wiremu, kai hanga puutu, me nga hu. (Wan.1 2:13 1875,p.110)
kai hanga puutu foot/feet (n)
kai hoatu ture law-giver (n)
Ko Eparaima ano hoki te kahanga a toku matenga; ko Hura taku kai ho atu ture. (Pai.9 1840,p.47)
Ko te kai ho atu ture ki nga tangata o Iharaira. (Mang.7 1840,p.6)
Ko te kai hoatu ture ki nga tamariki a Iharaira. (Kareti 3 1849,p.14)
kai hoko tupeka tobacconist (n)
A. Aperahama Kai Hoko Tupeka, Hehitinga Tiriti, Nepia. (Wan.1 2:27 1875,p.344)
kai mahi ture law-abider? (n)
Koia ko taua tino kai-whakawa, kia tu kia korero i te aroaro o nga kai-mahi Ture, kia kiia, e, he hunga kurupopo nga tangata o tetahi Porowini. (Wan.1 2:19 1875,p.205)
kai patu kau butcher (n)
Ko te whare iti i te taha na Te Hakariki kai patu kau. (MM2 1:3 1855,p.35)
kai patu taramu drummer (n)
Kei mua, ko nga kai patu taramu, me nga kai whakatangi tetere. (MM2 5:11 1858,p.3)
kaipuke patu weera whale ship (n)
Ka whakaarahia ki Puke-paraki ki te aroaro o nga tangata Maori e ono rau, me nga heramana o nga kaipuke patu weera me nga pakeha ano hoki o reira. (MM2 5:5 1858, p.1)
kaipuke tunga kara flagship (n)
Ka puhia te purepo o te Wiremu Watihana, o te kaipuke tunga kara. (MM2 5:2 1858,p.1)
kai tiaki ture warden (n)
E tika ranei ta koutou riri i te hunga haurangi, ta koutou whakawa ranei i nga mahi penei, ki te matauria mai e te iwi, ko o koutou Kaiwhakawa, kai tiaki ture, karere ranei, e mahi ana ano hoki koutou i nga mahi penei?. (MM2 2a: 15 1862,p.21)
kai tuhi nuipepa editor (n)
Na Noho-Marie. Rangatira o te pai. Ki te kai-tuhi Nuipepa. (KNT 4:10 1845,p.40)
kai tuhituhi nuipepa editor (n)
I tuhi tuhia tenei e te kai tuhituhi Nuipepa kia rongo ai te tangata maori. (KNT 1:9 1842,p.35)
kai tuhituhi reta correspondent (n)
He iti no te waahi o te Nupepa, ma nga kai-tuhituhi Reta. (Wan.1 2:14 1875,p.130)
kai tuhituhi reta letter (n)
Te ringa maui, he wahine me nga reta B.R. kei runga, he mea ta. (KNT 3:6 1844,p.32)
Kia akona ki nga Reta, ki te Inoi; ko te panui hoki. (Col.3 1848,p.2)
Kia tu nga Karaihe katoa; otira, mo te wakamaoritanga, mo te Tuhituhi, mo te wika, mo nga Reta, me noho ki raro. (Col.3 1848,p.4)
Me tohe kia ririte ai nga Reta ki o te Tauira, me ka Tuhituhi. (Col.3 1848,p.3)
Ko te rua, mo taua reo ana, engari he reta Kariki. (Martin 3 1863,p.25)
Kowai ranei matou ka mohio ki te titiro reta pakeha. (Wan.1 1:3 1874,p.10)
kai tuhi whika accountant (n)
Kia whai mana hoki ratou ki te whakarite i etahi Kai-tuhi-whika. (Bud.1 1847,p.12)
kai tuku moni creditor (n)
Tera tetahi kai tuku moni, tokorua ia nga tangata i tona moni. (Pai.3 1837,p.87)
kai tupeka smoking (n)
Ko te tamaiti e kai wawe ana, me te honohono hoki o tana kai tupeka, ekore e whakatupu tangata. (MM2 2a:13 1862, p.21)
kai tupeka to smoke tobacco (vi)
Aua e kai tupeka. (Will.1844,p.194)
kai utu reti lessee/tenant (n)
Kaua hoki e hoatu e te kai-utu-reti he moni hei whakaiti mo te utu tuturu o te reti. (Martin 2 1872,p.4)
He korenga no nga utu Reti mo nga tau ka toru, ka wha ranei, kahore ano nei e whakaputaina mai e nga Kai-utu Reti. (Wan.1 1:3 1874,p.10)
He rite tonu no te homai a te kai utu Reti i nga moni utu Reti ki nga tangata o roto i te Karaati ranei te paanga o te tangata ki taua whenua Reti Karaatitia ra. (Wan.1 1:3 1874,p.10)
kai wakariterite ture ? (n)
Ka haere atu ki te kai wakariterite ture, kei a ia ano te tikanga, mana e wakarite. (KNT 2:1 1843,p.3)
kai wakatakoto ture ? (n)
Na te tino Kai Wakatakoto Ture. Na te Kawana i mea kia taia. (KNT 3:11 1844,p.58)
kai whakaako ture law teacher (n)
Ka korerotia e ia te he o nga Parihi o nga kai whakaako ture. (Kareti 9 1849,p.62)
kai whakahaere ture authority? (n)
I hurihuri a Waikato e noho mai nei i Whakatu, a, ko te tukunga iho, he whiu tonu atu i a Pepene kia mahia ia e nga Kai-whaka-haere ture. (MM2 2a:8 1862,p.4)
kai whakarite ture assessor (n)
Ma matou e korero atu ki te kai whakarite ture, kia ho mai e ia te utu e tika ana. (KNT 2:12 1843,p.48)
Ma nga Kai whakarite ture o te Kuini, o Te Kawana, e tino whakarite ena ture. (MM2 4:8 1857,p.4)
kai whakatakoto ture lawgiver (n)
Ko Mohi te kai-whakatakoto ture nui o te iwi o Iharaira. (MM2 1:2 1855,p.23)
kai whakatupu witi wheat grower (n)
Na te kore witi a tatou, na te pupuri ano ranei a nga kai whakatupu witi o Nui Tirani, kahore hoki he witi ma nga kai huri. (MM2 6:3 1859,p.7)
kaketu cockatoo (n)
Ka pa te karanga a te kuki 'haro maori! kei hea te kaketu?' ka mea atu matou 'aua'. (KNT 1:8 1842,p.31)
karaipitura scripture (n)
E mea nei te karaipitura ki a tatou, i nga tini wahi, kia wakapuaki, kia waki i o tatou tini hara. (Syd.2 1830,p.54)
karaipiture scriptural (adj)
To te ata korero he korero Karaipiture. (Kareti 7 1852,p.12)
Ka mau ki tona pukapuka Karaipiture, ka mea tana kupu. (MM2 2a:9 1862,p.12)
karaipiture scripture (n)
A wakapono ana ratou ki te Karaipiture, me te kupu i korerotia e Ihu. (Syd.2 1830, p.34)
E mea nei te karaipiture ki a tatou, i nga tini wahi, kia wakapuaki, kia waki i o tatou tini hara. (Syd.7 1833,p.3)
He mea wakakakahu ki te kakahu marena i meinga e te Atua i te karaipiture tapu. (Syd.7 1833,p.28)
No te po toru i ara ake ai ia rite rawa ki ta te karaipiture i mea. (Syd.7 1833,p.25)
He mea pai ranei kia korerotia te Karaipiture e te tini o te tangata?. (Maun.7 1844,p.7)
Ehara i te whakaae kau ki te pono o te Karaipiture Tapu. (Wes.1 1846,p.10)
He whakaaro ki a tatou i mea ai te Atua kia tuhituhia nga mahi a ana tamariki ki roto ki te Karaipiture. (Maun.12(v) 1846,p.1)
E takoto ana i roto i te Karaipiture nga hua o tona whakapono. (CM1 1847,p.9)
He aha koia ta te karaipiture e mea ana?. (Wes.2 1847, p.5)
He tangata mohio ia ki nga karaipiture. (Wes.2 1847, p.13)
I rapu tonu i nga karaipiture i nga ra katoa, te tikanga o enei mea. (Wes.2 1847,p.4)
Kihai i whakaaturia mai e te Karaipiture. (CM1 1847, p.3)
Ki ta te Karaipiture rite tonu ki to Arama te ahua o ana tamariki. (CM1 1847,p.4)
Ko tahi ano te iwi e korerotia nuitia ana i roto i te Karaipiture. (CM1 1847,p.7)
Nga pukapuka a Horomona i roto i te Karaipiture. (CM1 1847,p.44)
I tana kupu tapu, kua tuhituhia nei ki te Karaipiture. (Kareti 3 1849,p.11)
Ko te minita i matau nei ki nga Karaipiture no tona tamarikitanga. (Kareti 3 1849,p.19)
He aha te akoranga mai a te Karaipiture mo tenei mea?. (Kareti 2 1850,p.13)
Ka whakaaturia mai e to matou papa tetahi himene, tetahi wahi ranei o te Karaipiture hei ako ma matou. (Kareti 7 1852,p.14)
E whakaae ana ahau ki te kupu o te ture, no te mea no nga Karaipiture te take o nga ture o Te Kuini. (MM2 4:13 1857,p.10)
He mea hoki ka marama nga Karaipiture i nga Mihinare te whakamaori mai ki a matou. (MM2 6:10 1859,p.2)
E rua nei nga ture - he Karaipiture tetahi, he ture tangata tetahi. (MM2 7:13 1860,p.34)
Ko nga korero o nga Karaipiture e whakaritea ana mo nga korero o te Runanga, e tika ana era. (MM2 7:3 1860, p.6)
Mehemea i u tonu ki nga Karaipiture i roto i tenei takiwa, kihai rawa i he. (MM2 7:15 1860,p.62)
Ko ta te Karaipiture tenei, 'Kia atawhai tetahi ki tetahi'. (MM2 8:2 1861,p.13)
I puta mai ano i te Karaipiture nga mohiotanga o te Pakeha. (MM2 2a:12 1862,p.6)
Kua oti nga tikanga pai te tohutohu mai e nga Karaipiture. (MM2 2a:11 1862,p.11)
I whakaakona ai nga taitamariki ki nga Karaipiture. (Martin 3 1863,p.24)
E mohio ana koe ki nga Karaipiture?. (Auck.3 1864, p.48)
Karatuere Gradual (n)
I te Karatuere. (Pom.8 1847,p.396)
I te Karatuere. (Pom.7 1889,p.18)
katuaira castor oil (n)
Ki te puru te paru i roto i te riu o te turoro, me whangai ki te katuaira. (MM2 2a:15 1862, p.6)
keneturio centurion (n)
A mea atu ana a Ihu ki te Keneturio; haere koe. (Syd.2 1830,p.24)
Haere mai ana ki a ia te tahi Keneturio, ka ionoi atu ki a ia. (Syd.2 1830,p.23)
He keneturio no te pu i huaina, ko te pu Itaraki. (Syd.4 1833,p.105)
E mate ana te pononga o te tahi Keneturio. (Pai.2 1835, p.19)
E rite ana ki to te wahine i pa nei ki a Ihu, ki to te wahine o Keina, ki to te keneturio, ki to nga matapo. (Maun.12(i) 1846,p. 6)
I te inoinga a te keneturio kia puaki kau mai ta te Karaiti kupu. (Maun.12(i) 1846,p. 3)
Ko tona papa he Keneturio. (Martin 3 1863,p.21)
keneturio century (n)
No te tekau ma ono o nga keneturio, ka tae ake nga Poatuki ki Timoa. (MM2 2a:13 1862,p.23)
Matua-Kuini Queen Mother (n)
Ko te Matua-Kuini, kua peia atu i Matariti. (MM2 1:2 1855,p.18)
moni utu subscription (n)
Ma konei e puta ai he moni utu mo te Nupepa nei. (Wan.1 2:14 1875,p.124)
moni utu reti rental money (n)
He rite tonu no te homai a te kai utu Reti i nga moni utu Reti ki nga tangata o roto i te Karaati ranei te paanga o te tangata ki taua whenua Reti Karaatitia ra. (Wan.1 1:3 1874,p.10)
natura Lat. natura (n)
E hia nga ahuatanga (natura) ki a Hehu Kerito?. (Pom.1 1842,p.34)
He ahakoa ko tahi natura, ko tahi Atuatanga ki a ratou; na, he Atua ko tahi pu enei hunga tokotoru. (Pom.8 1847,p.i)
Kua mahuetia koia tona Atuatanga? - Kahore; i mua he Atua kau ia, i muri he Atua, he tangata; e rua natura ki a ia. (Pom.6 1879,p.267)
Otumana Ottomans (n)
Ko te kingi o nga Tuaka, nga Otumana, e noho mai nei i Kanatinopera. (MM2 1:1 1855,p.17)
patua-a-wititia to be threshed (vt)
Mo Kireara i patua-a-wititia nei e ratou ki nga patu rino. (Kareti 12 1856,p.504)
patura vulture (n)
Ko te patura, ko te kaiaia, me nga mea e rite ana ki ena. (Maun.14a 1844,p.83)
patu witi thresher (n)
Na te kore witi a tatou, na te pupuri ano ranei a nga kai whakatupu witi o Nui Tirani, kahore hoki he witi ma nga kai huri. (MM2 4:14 1857, end-paper)
pene rino tuhituhi (nibbed) pen (n)
Te kau ma wha miriona pene rino tuhi tuhi. (Wan.1 3:32 1876,p.341)
piha patu hipi sheep butcher (n)
A he tini ano aua hipi hei mahi ma nga Piha patu Hipi ano hoki. (Wan.1 2:13 1875,p.118)
Poatuke Portuguese (n)
I kitea nei e Pinito te Poatuke i nga wa ki waenganui o te ao. (MM2 1:1 1855,p.26)
Poatuki Portuguese (n)
No te tekau ma ono o nga keneturio, ka tae ake nga Poatuki ki Timoa. (MM2 2a:13 1862,p.23)
putu boot (n)
He potae whiti tona potae, he putu i nga wae. (KNT 2:11 1843,p.44)
400 pea putu...0 12 6. (MM2 5:6 1858,p.5)
Ko taku he whakaraorao kia noho au i raro i te 'putu'. (MM2 7:14 1860,p.61)
putu Neporiana Napolean Boots (n)
Putu Neporiana £15 0 mo nga putu kotahi pea. (MM2 1:4 1855,p.16)
putu Puruiha Blucher Boots (n)
Putu Puruiha. 0 12 0 mo nga putu kotahi pea. (MM2 1:4 1855,p.16)
putu Wereta foot/feet (n)
E rua putu e rua inihi, te roa o te poka. (Martin 1 1845, p.13)
3 Putu...1 Iari. (Purewa 1 1847,p.8)
E ono putu aku te mamao mai ia Te Kopi. (MM2 1:4 1855, p.4)
He hori te ki ko taua taiepa te 10 nei putu te roa, i kiia ai he paamu. (MM2 2a:6 1862,p.9)
Ko te roroa eono tekau putu. (Martin 3 1863,p.34)
E wha putu te hohonu o te Wai. (Wan.1 2:35 1875,p.454)
putu Wereta Wellington Boots (n)
Putu Wereta...1 12 0 mo nga putu kotahi pea. (MM2 1:4 1855,p.16)
puutu boot (n)
Me nga puutu parahi i ona wae-wae. (CM1 1847,p.34)
Ko nga mea o taua toa, he tera, he puutu, me era atu taonga e paingia ana e nga tangata Maori. (Wan.1 2:13 1875,p.109)
rete tuhituhi slate (n)
A i etahi Kura, e kiia ana kahore he mapi, he teepu tuhituhi, a kahore i rato nga tamariki i te pukapuka, i te rete tuhituhi. (Wan.1 2:14 1875,p.129)
teepu tuhituhi desk (n)
A i etahi Kura, e kiia ana kahore he mapi, he teepu tuhituhi, a kahore i rato nga tamariki i te pukapuka, i te rete tuhituhi. (Wan.1 2:14 1875,p.129)
Tiati Tumuaki Chief Justice (n)
I kiia kia whakawakia i te aro-aro o te Tiati Tumuaki o te Kooti Huperimi i Poneke. (Wan.1 2:14 1875,p.125)
tima patu witi steam thrasher (n)
Na te tima patu witi hou nei i hohoro ai, katahi ano te mea mahi pai ko tenei mahini; oti ana te puhera witi te patu te tatari i te miniti kotahi. (MM2 6:3 1859,p.7)
Tuaka Turks (n)
Ko te kingi o nga Tuaka, nga Otumana, e noho mai nei i Kanatinopera. (MM2 1:1 1855,p.17)
tuari steward (n)
Tena ake hoki, ka oti te mea ko nga tuari, ko ia kia pono. (Syd.2 1830,p.46)
Tena ake hoki, ka oti te mea ko nga tuari, ko ia kia pono. (Syd.4 1833,p.155)
E kore hoki e ahei kia waiho koe hei tuari. (Pai.2 1835, p.45)
Ko Hoana hoki te wahine o Kuha te tuari o Hirora. (Pai.2 1835,p.22)
Ko wai ranei te tuari wakapono?. (Pai.2 1835,p.38)
He tuari hoki i nga mea ngaro o Te Atua. (Wes.2 1847, p.12)
Ko te kupu a nga Tuari o te Reihi hei mutunga mo nga whakatete o te Reihi. (Wan.1 2:31 1875,p.411)
tuari steward? (adj)
Na, raruraru noa iho a Mata i te nui o te mahi tuari. (Pom.6 1879,p.243)
tuari to minister (vi)
Me te Tama hoki a te tangata, kihai haere mai kia tuaritia he mea mana, oti kia tuari ia, kia ho atu i a ia ano hei hoko i te tini. (Syd.4 1833,p.40)
tuaritanga stewardship (n)
Ki te mea wakauaua a hau, he tuaritanga kua oti te ho mai ki a hau. (Syd.4 1833, p.160)
Homai te korero o tou tuaritanga. (Pai.2 1835,p.45)
I raruraru a Mata ki tana tuaritanga nui, a haere atu ana, mea ana, E te Ariki, he mea noa oti ki a koe kia wakarerea a hau anake e taku teina ki te tuaritanga?. (Pai.2 1835, p.32)
tuaritia v.t. to be ministered to (1)
Me te Tama hoki a te tangata, kihai haere mai kia tuaritia he mea mana, oti kia tuari ia, kia ho atu ki a ia ano hei hoko i te tini. (Syd.4 1833,p.40)
tuaritia v.t. to husband (1)
Me te Tama hoki a te tangata, kihai haere mai kia tuaritia he mea mana, oti kia tuari ia, kia ho atu i a ia ano hei hoko i te tini. (KNT 1:9 1842,p.37)
tuhimete ?-mate? (n)
Ko taku kaipuke ka riro atu ra, ka au ko taku Tuhimete, ko tetehi iho hoki, tokotoru matou. (Govt.16 1852,p.137)
Ko te pene, me te tuhimete e haerere ana i te papa taka-takahi. (MM2 2a:13 1862,p.19)
tuihana institution (n)
Tera hoki te Mira-paraoa, me te Whare Karakia me te Kura nui. I whakaturia tenei Tuihana e Kawana Kerei mo nga Pingo (nga tangata Maori) e noho ana i taua takiwa. (MM2 8:23 1861,p.9)
Ko te kapa taane ki tetahi taha o te ara, ko te wahine ki tetahi taha, hui katoa ki nga tamariki o te Tuihana. (MM2 2a:2 1862,p.8)
tuihana institutional (adj)
Tenei hoki tetahi ka mau tonu nei i a matou, hei whakamaharatanga ki a koe, a mate noa, ara, te Kura Tuihana. (MM2 8:23 1861,p.10)
Tuihe Tuesday (n)
Ko nga Tuihe me na Paraire, ko te 8 o nga haora o te ata puare ai, ko te 5 o nga haora o te ahiahi kapi ai. (KNT 2:7 1843,p.26)
tuina Gk. thuinos (adj)
Te taonga o te koura, o te hiriwa, o te kowatu utu nui, o te peara, o te rinena pai, o te papura, o te hirika, o te kahu wero, me te rakau tuina katoa. (Pai.3 1837,p.351)
Tuite Tuesday (n)
Kei te tuite, ke te tekauma toru o tenei marama, kei te tahi o nga takanga te tanumia ai. (KNT 1:10 1842)
Tuiti Tuesday (n)
I hohoro ai a Mere i te tuiti te horoi i ana kakahu. (KNT 1:9 1842,p.37)
Tumimi Thummim (n)
Hei tou tangata tapu o Tumimi, me o Urimi, hei a ia i wakamatamatau na koe i Maha. (Pai.15a 1840,p.134)
Me whakanoho ano hoki e koe nga Umimi me nga Tumimi ki te kouma whakariterite. (Maun.14 1844,p.21)
tunga makete auction (n)
Ki te pai nga tangata nona taua whenua ki te makete hei runga ano i nga tikanga mo te makete kua whakatakotoria nei i tenei Ture, ka pai. (Martin 2 1872,p.7)
He makete Hoiho aana, i nga Hatarei katoa, kei te whare tepara nui i Nepia. (Wan.1 2:13 1875,p.110)
tunga makete market-place (n)
Ko te whenua kore, ko te whare kore, mo matou i te taone nei - hei tunga makete mo matou. (MM2 7:1-2 1860, p.3)
tunipere juniper (adj)
Ka nui ake ia, akona ana e tana papa ki te whawhaki hua tunipere, ki te kawe atu ki te kai mahi e nho tata ana ki a ratou. (MM2 4:11 1857,p.12)
tunipere juniper (n)
E whawhaki tunipere ana ona ringa, e hurihuri tonu ana ana whakaaro, ki te pewhea ranei, e hei ai ia te whakahari i te kai-whakaako. (MM2 4:11 1857, p.12)
tupara 'two barrel' (n)
Riro ora mai ana i a matou 6 nga tangata, me nga pu, he maha noa atu, he mea pai tonu, he raiwhera etahi, he tupara etahi. (MM2 7:18a 1860,p.2)
He tupara te pu ra. I whati te raparapa i te wahi o te puititanga. (MM2 2a:13 1862,p.9)
tupeka tobacco (adj)
Whakatupuria he tupeka ma koutou, kohuatia, taraia he kumete nui hei tukunga mo nga hipi ki te wai-tupeka. (MM2 4:1 1857,p.5)
tupeka tobacco (n)
I waka aro pai ai a te Kawana ki a ratou, wangainga ana ki te kai - ki te Tupeka. (KNT 1:2 1842,p.8)
Engari me hoko he hopi kaua he tupeka. (Will.1844, p.190)
Hei hoko pu, paura, ma matou, hei hoko tupeka, hei whaka reka i te waha. (Bud.1 1847,p.10)
Na, ko te hoko tupeka, waipiro, pu, paura, me te tini o nga mea kuare o te pakeha. (Bud.1 1847,p.4)
He paipa tupeka me tetahi tangata hei pupuhi i te paowa ki roto ki te whare. (Cotton 1849,p.17)
Ka karanga taua rangatira ki a Kanara Makarini ki tetahi tupeka ma ratou. (MM2 3:3 1857,p.12)
Ka homai e taua Pakeha he paraikete, he tupeka, he paipa, he paura, ana tonoa e matou. (MM2 7:15 1860,p.20)
Te Tupeka pai, me nga Tika, me nga Paipa Mihini. (Wan.1 2:13 1875,p.110)
tupera 'two barrel' (n)
Ki te mea ka kitea tenei pu (he tupera ra ia) e te tangata maori, haria mai. (KNT 1:12a 1842,p.52)
Kotahi tupera me te hakimana i riro i te tahae. (KNT 1: 12a 1842,p.52)
Nga pu timo, (tupera etahi). (KNT 1:8 1842,p.34)
tura jewel (n)
Ka ho atu ki a ia nga hoatutanga he koura, he tura, he mira. (Pom.8 1847,p.7)
Ka haere ki a ia Ka mauria he Tura, He Koura a he Mira, Ka ho atu ki a ia. (Pom.6 1879,p.106)
Turaka Turk(s) (n)
Tohungia rapea nga Hurai katoa, nga Turaka, te hunga wakateka, me te hunga wehewehe. (Pai. 9b 1840,p.73b)
Inaianei kua heke te tupu o te Kariki. Kua riro atu to ratou whenua i te iwi ke, i te Turaka. (Kareti 10 1856, p.13)
ture Hebr. töräh (n)
Ahakoa pahure te rangi me te wenua e kore te tahi wahi nohinohi rawa, (e kore) te tahi tohu o te ture e pahure, a kia rite katoa ra ano. (Syd.1 1827,p.21)
Ina i homai a Mo'hi te ture, na ko te atawai me te pono i haere mai i a Ihu Karaiti. (Syd.1 1827,p.13)
Ke mea koutou i haere mai a hau kia wakaka'horetia te ture, me nga poropiti. (Syd.1 1827,p.21)
Kua kitea e matou ta Mo'hi i tuhituhi i roto i te ture. (Syd 1 1827,p.16)
E Ihowa, tohungia matou a meinga o matou ngakau kia wakarite i tenei ture. (Syd.2 1830,p.86)
I ho mai hoki e Mohi te ture. (Syd.2 1830,p.29)
Ka atawaitia e hau nga mano e aroha ana ki hau, e wakarite ana i oku ture. (Syd.2 1830,p.97)
Ka mea i nga mea e tika ana e rite ana ki te ture. (Syd.2 1830,p.53)
Kihai rongo ki te reo a Ihowa te Atua, kia haere i ana ture i wakatakoto ai ia ki o tatou aroaro. (Syd.2 1830,p.74)
Ko te meatanga o ou ture e reka ana. (Syd.2 1830,p.62)
Kua kitea e matou ta Mohi i tuhituhi ai i roto i te ture, me ta nga poropiti. (Syd.2 1830,p.31)
Kua tutu matou ki ou ture tapu. (Syd.2 1830,p.55)
Kua tutu matou ki ou ture tapu. (Syd.2 1830,p.76)
Na! ko te ture me ta nga poropiti ano tenei. (Syd.2 1830, p.21)
He aha hoki koutou ka kape ai i te ture a te Atua ki ta koutou mea o tua iho?. (Syd.4 1833,p.32)
I wakarite ia i te ture o te Atua, i wakaako hoki ia i a tatou ki te wakarite i taua ture. (Syd.7 1833,p.66)
Kia wakarite i nga ture o te Atua. (Syd.7 1833,p.30)
Ko te ture te kahanga o te kino. (Syd.7 1833,p.54)
Kua korero nga poropiti katoa me te ture, taea noatia a Hoani. (Syd.4 1833,p.25)
Mana ano e utu aua tangata kino, ki te tikanga o nga ture o to ratou kainga. (Syd.6 1833,p.4)
Te wakapono, te inoi a to tatou Ariki, me nga ture ko tahi nei te kau. (Syd.7 1833,p.40)
A kua wakakahoretia ki tana kikokiko te mauahara, ara ko te meanga o nga ture ki nga ritenga. (Pai.1 1835,p.5)
E wakarite ana raua i nga ture katoa i nga korero o te Ariki. (Pai.2 1835,p.3)
Ekore e tukua e matou te wakarite ture ki tetahi hunga ke atu, me tetahi Kawanatanga hoki. (Pai.22 1837)
E wakarite ana ki te ritenga o o matou ture e meatia nei e matou i to matou huihuinga. (Pai.22 1837)
Kia huihui ki te runanga ki Waitangi a te Ngahuru i tenei tau i tenei tau, ki te wakarite ture. (Pai.22 1837)
Ka korero atu ki te aroaro o te kingi, ki ta te ture a te kingi. (Pai.12 1840,p.23)
Ki te kahore tatou e wakamea ano i tetahi mea mona ki te ture a tona Atua. (Pai.12 1840,p.22)
Ki te pehea e wakamaua ai tetahi wakapuakanga kingi, kia u tonu ai hoki hei ture. (Pai.12 1840,p.22)
E tino tika hoki kia wakarite ia i nga ture katoa o te Atua. (Pom.1 1842,p.11)
Kia wakamatauria tikatia nga wakaaro o te Atua i ana ture. (Pom.1 1842,p.39)
Ki te hiahia koe te haere ki te ora tonu, wakaritea nga ture. (Pom.1 1842,p.12)
Ko te matau o nga ture o te Atua. (Pom.1 1842,p.47)
Na tana wakarongo kore ki tetahi ture of te Atua; na, ka kai ia raua ko Ewa i te karaka rahuitia. (Pom.1 1842, p.34)
No reira hoki te ture nei o nga Apotoro mo te tangata o te ao. (Pom.1 1842,p.3)
Wakaritea e ia nga ture katoa o te Atua me tana Hahi. (Pom.1 1842,p.36)
Ka kitea te Painga o tau Kawanatanga, te pai o nga ture o te Kuini, ka tahi pea, ka wakarerea o ratou ritenga maori. (KNT 3:1 1844,p.3)
Ko nga ture hei wakahaehae mo te ngakau. (Will.1844, p.158)
Ko ta te Pakeha tino tikanga tenei; kia kotahi ano ture me te katoa. (Martin 1 1845,p.22)
E ahu mai ana i reira te ngakau aroha, e rongo ai te tangata ki ona ture. (Wes.1 1846,p.10)
He hiahia no te ngakau kia whakaritea ona ture. (Wes.1 1846,p.7)
Kua tuhia tenei ture i roto i tou ngakau. (Wes.1 1846, p.11)
A kua oti etahi Ture te whakatikatika ranei - te hono mai ranei - te whakarere ranei - hei reira, me hoatu kia whakaaetia e Te Kawana kia mau ai. (Bud.1 1847,p.16)
Ka korero te Atua ki a Mohi, a ka homai nga ture kotahi tekau. (CM1 1847,p.12)
Kia rongo tonu atu hoki a hau ki tau e pai ai me au ture. (Col.1 1847)
I akona ai hoki ana ture ki te tangata. (Kareti 3 1849, p.14)
I rongo ia ki te ture a te Atua. (Kareti 3 1849,p.8)
Ka rite ranei i te tangata enei ture?. (Kareti 3 1849, p.7)
Kia ora ai tatou i te pehanga a te ture. (Kareti 1 1849, p.11)
Kia whakaritea e tatou ta te Atua e pai ai me ana ture. (Kareti 1 1849,p.7)
Ko nga mahi e tika ke nei i ta te Atua ture. (Kareti 1 1849,p.19)
Kua homai ana ture kia tika ai ana mahi. (Kareti 3 1849, p.6)
Kua tutu matou ki ou ture tapu. (Kareti 1 1849,p.9)
Engari i runga nei o te whakapono ka whai mana te Ture. (Kareti 2 1850,p.4)
E wehi ana ki a koe, e ata whakarite marie ana hoki i au ture. (Kareti 2 1850,p.5)
He aha nga tikanga e akona ai tatou e tenei ture?. (Kareti 2 1850,p.6)
He aha ta tenei ture e ako mai nei?. (Kareti 2 1850, p.12)
He aha te mea e akona mai nei e te Ture rua?. (Kareti 2 1850,p.7)
He aha te mea e araia nei e tenei ture?. (Kareti 2 1850, p.11)
He aha te mea e araitia ana e tenei ture?. (Kareti 2 1850, p.12)
He aha te tikanga i roto i tenei Ture?. (Kareti 2 1850, p.9)
He whakamate i te tangata tika ke i te ture, he kohuru. (Kareti 2 1850,p.10)
I pehea te wahi i hanga ai nga Ture ki te whanau a Iharaira?. (Kareti 2 1850,p.4)
Ka he nei tatou ki te ture, kei hea he oranga?. (Kareti 2 1850,p.13)
Ka pehea Ia ki te hunga e aroha ana ki a ia, e whakarite ana i ana Ture?. (Kareti 2 1850,p.7)
ka whakaaturia mai e te Ture tahi te Atua e koropiko ai tatou. (Kareti 2 1850,p.6)
Ko nga ture a te Atua kia whakaritea. (Kareti 2 1850, p.4)
Ko te aha ta te Ture tahi e whakakore nei?. (Kareti 2 1850,p.5)
Ko tehea wahi o te tinana ka pehia e tenei ture?. (Kareti 2 1850,p.12)
Ma kona ka rite ai te ture a te Karaiti. (Wilber.1 1850, p.24)
Ma te aroha ka rite ai te Ture. (Kareti 2 1850,p.5)
Na te Tokotoru te Ture. (Kareti 2 1850,p.3)
Tena ka tuhia kihea nga Ture i tenei takiwa?. (Kareti 2 1850,p.5)
Tena oti ka rite nga ture nei i a tatou?. (Kareti 2 1850, p.13)
Tenei ake hoki etahi tikanga ka utaina mai ki tenei Ture. (Kareti 2 1850,p.9)
Whakanuia to matou aroha, a meinga matou kia aroha ki au ture. (Kareti 2 1850,p.6)
Whakatahuritia o matou ngakau ki te whakarite i enei ture. (Kareti 2 1850,p.13)
E rongo tahi ana ko te Piritone, ko te Sakona, ki te ture a te Karaiti. (Kareti 5 1851,p.15)
I rongo ano ki te ture a te Atua. (Kareti 5 1851,p.6)
He pukapuka tenei mo nga ture i whakataua e nga Kai whakarite whakawa, e nga tekau marua o Whaingaroa. (MM2 4:8 1857,p.4)
He tohu arohatanga mai tenei nau ki ahau, mo nga tikanga i runga i te ture o te Atua, i te ture o te Kuini. (MM2 4:7 1857,p.6)
Kia whakakotahi mai koutou ki a matou, kia waiho ai te ture kotahi ma tatou; a, ko taua ture, ko ia ko te ture o Te Kuini. (MM2 4:11 1857,p.3)
Ko tatou hoki nga kai korero i waenganui o nga hoa riri, i te kupu o te Atua, i te ture a te Kuini. (MM2 4:10 1857, p.8)
Ko te ture ma tatou, he atawhai ki te Pakeha. (MM2 4:13 1857,p.10)
Na nga ture pai o to tatou Kuini i tupu ai nga mea pai i roto i a tatou. (MM2 4:12 1857,p.3)
Koia nei ahau e hiahia nei kia whakanuia te tikanga o te Ture, ara kia taia enei kupu ki te Nupepa. (MM2 5:11 1858,p.6)
Ekore au e hoki ki te kino kei whiua au e te ture ki te mate. (MM2 6:18 1859,p.5)
He runangatanga tenei mo te whakatakotoranga o nga Ture o Ingarani. (MM2 6:11 1859,p.4)
Kawea mai te ture ki a matou kia ora ai matou. (MM2 6: 15 1859,p.5)
Ko te mana o nga Ture o Te Kuini kua iri ki runga i a matou. (MM2 6:16 1859,p.5)
Kua tae atu a matou nei kupu whakamoemiti mo Te Kuini me ana Ture. (MM2 6:7 1859,p.3)
Ma nga iwi katoa o te ao, mana au e kawe ki te ture o Te Kuini, ma tana ture au e patu. (MM2 6:18 1859,p.2)
E hara i te tino mohio ki nga Ture o te Pakeha ahau e korero atu nei. (MM2 7:17 1860,p.7)
E mea ana ahau kua whakakotahitia e te ture o te Atua nga iwi erua. (MM2 7:15 1860,p.41)
Ka mau ki taku ngakau nga ture o te Pakeha. (MM2 7:15 1860,p.6)
Ko te rongopai tetahi, ko nga kura tetahi, ko te homaitanga o nga ture o Te Kuini tetahi. (MM2 7:1-2 1860,p.13)
Kua takahia e Taranaki nga ture ki o ratou waewae. (MM2 7:9-10 1860,p.11)
Taku, e te iwi, i pai ai inaianei, koia ra tenei ko te ture o Ingarani. (MM2 7:13 1860,p.14)
E mea ana te Ture kia aroha tatou tetahi ki tetahi. (MM2 8:2 1861,p.9)
Ko taku korero tenei: - Kia whawhai ki a koe mo nga Ture. (MM2 8:1 1861,p.3)
E Kawana, i to taenga mai, purua ana e koe ki te puru o te Ture, ara, te whakapono. (MM2 2a:9 1862,p.13)
E pai ana koutou ki tenei Ture Taiepa hei Ture mo tenei Takiwa. (MM2 2a:14 1862,p.9)
He tutua ahau; ko te Ture, whakapuaretia he Paura, he Hota, hei pupuhi manu, ka mate ahau i te kawa. (MM2 2a:2 1862,p.15)
Ki Akarana, kia perehitia, kia puta mai he ture ki o matou takiwa. (MM2 2a:13 1862,p.12)
Kia rongo mai koutou, kua whakaturia ia e a hau hei tino kai whakawa, tuturu mo te taha hauauru a kua whai-tohungia ki te ritenga o te Ture. (Misc.9 1862)
Koia i haere mai ai nga rangatira ki te tiki mai i Waikato kia ata rite ai nga tikanga me nga ture hoki. (Hoki 12:8 1862,p.1)
Ko te ture te mea e ora ai te tangata; homai nga ture o te Atua, me o te Kuini. (MM2 2a:2 1862,p.19)
Ko wai te tangata e haere mahara kore ana i roto i enei nga rangi ki te Ture?. (MM2 2a:6 1862,p.9)
Kei roto tetahi ture o aua pukapuka e takoto ana. (MM2 3a:5 1863,p.14)
Rapua e te Ture nga tau i noho ai enei whakapaparanga. (MM2 3a:3 1863,p.9)
Ko nga Ture enei o te Atua. (Auck.3 1864,p.48)
E whakaae ana ahau ki nga kupu a Te Hiana i korero nei mo te Ture hou a Ta Tanara Makarini e ki nei mo nga whenua Maori. (Wan.1 3:34 1876,p.358)
ture Hebr. tōrāh (= the Mosaic or Jewish Law; from Torah, anglicised form of the Hebr. source) (n)
Kia whakaponohia nga kupu a te Karaiti kia whakaritea ano hoki e ia ana ture. (Maun.12(viii) 1846,p.4)
Whakaritea ana ture: tonoa tona kaha kia nui ai te putanga atu o tou aroha ki a ia. (Maun.12(ii) 1846,p.7)
ture to become law? (vi)
Heoi, ka nohotahi kua hoa ngatahi, kua ture kotahi i runga i te atawhai pai a te matua kotahi. (MM2 7:6 1860,p.6)
Kahore nga tangata o Ingarangi i ture ki tenei kupu. (MM2 7:11-12 1860,p.10)
turea to come under law? (vi)
No te taenga mai o Kawana ka turea te whenua, ka waiho mana anake e hoko. (MM2 7:15 1860,p.17)
Turei Tuesday (n)
I te ono o nga ra o tenei marama, i te Turei. (MM2 4:13 1857,p.12)
I te Turei, ka hapainga maua. (MM2 3:3 1857,p.11)
tureia to be decreed (vi)
No te taenga mai o Kawana ka turea te whenua, ka waiho mana anake e hoko. (Pom.3 1860,p.149)
ture-iti regulation (n)
Ka meinga kia ahei ma Te Kawana ratou ko tana Runanga e whakatakoto, e whakakahore, nga Ture-iti hei whakarite i nga tikanga mahi ma ana kai-tiaki. (MM2 5:22 1858, p.2)
Ture Kooti Whenua Maori Maori Land Court Act (n)
Kua takoto noa atu tenei Ture i te wa ano i timatatia ai tenei Ture Kooti Whenua Maori. (Wan.1 1:3 1874,p.10)
Ture Kura Maori Native Schools Act (n)
Te Ture Kura Maori o te tau 1867, kua maha nei nga tau e mahia ana, a kua kitea tona tika. (Wan.1 1:10 1874,p.56)
Ture Rahui Whenua Native Reserves Act (n)
He korero tenei i nga whenua kua kiia kia Rahuitia, ki te tikanga o te Ture Rahui Whenua o te tau 1856. (Wan.1 2:27 1875,p.335)
Ture Rori Pooti Roads Board Act (n)
E taka mai ana ano he Ture Rori Pooti, kua ono kapa mo te eka kotahi i te tau. (Wan.1 3:34 1876,p.363)
Ture Whenua Maori Maori Land Act (n)
Ko te rarangi 50 o te Ture Whenua Maori 1865. (Wan.1 1:3 1874,p.10)
turu stool (n)
Kia tukua atu ki reira tetahi moenga mona, me tetahi tepu, me tetahi turu, me tetahi turanga rama. (Mang.1 1840,p.76)
E toru tekau a ratou turu i hanga ai. (Cotton 1849,p.11)
Kei te tui ratou i nga turu nohoanga. (Cotton 1849,p.10)
Ka taka ia no tona turu, a pakaru ai tona matenga i taua wahi ano. (Pom.3 1860,p.79)
Turuiti Druid(s) (n)
I tino whakapono ratou ki nga korero katoa o a ratou tohunga; he Turuiti te ingoa o aua hunga. (KNT 4:8 1845,p.30)
Tutimi Zuzims (n)
Ka patua e ratou nga Repaima i Aheterota-Karanaima, ratou ko nga Tutimi i Hama. (CMS 2 1845,p.26)
utu reti rental payment (n)
He korenga no nga utu Reti mo nga tau ka toru, ka wha ranei, kahore ano nei e whakaputaina mai e nga Kai-utu Reti. (Wan.1 1:3 1874,p.10)
wikariatu Lat. vicariatus (n)
He mea ta i te perehi o te Wikariatu Apotoriko o te Oheania Okihetari, i te marama Okotopa. (Pom.1 1842,title page)
wiritute virtue (n)
Kia whakarite tatou i te wiritute o te karakia, ma te atorahio ki te Atua. (Pom.8 1847,p.vii)
Engari ka nui tona miharo mo nga wiritute o Rawiri, a nui hoki ai tana aroha mona. (Pom.3 1860,p.88)
Heoi ano te hunga i matau ki te Atua pono, na, ko nga Hurai: a kei a ratou he mahi pai, he wiritute pono; a ka kore i pera ai tetahi iwi ke atu. (Pom.3 1860,p.159)
Ko Hehu te tauira o nga wiritute katoa. (Pom.3 1860, p.162)
Na, ka nui te kino o te hara kikokiko ki te wiritute, ara, ki nga tikanga pai o te ngakau. (Pom.3 1860,p.102)
Wiritute. He kaha no te tangata ki te whakarite i etahi mahinga pai mo te Atua. (Pom.5 1893,p.212)
Wiritute Virtues (n)
He aha te ingoa o nga Kapa o te Hapu tuarua? Ko nga Tominahio, ko nga Wiritute, ko nga Kaha. (Pom.8 1847,p.182)
